اعضای شورای شهر تهران درحالی‌که در هفته‌های اخیر بارها درباره موضوع آلودگی هوای تهران به سازمان‌های مختلف تذکر داده بودند و به زعم محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران وظیفه‌ خودشان را فقط «تذکر» دادن درباره موضوع می‌دانستند، دیروز با کلیات لایحه «تعیین ضوابط کنترل آلاینده‌های هوا در پایانه‌های اتوبوسرانی و ترمینال‌ها» مخالفت کردند. لایحه‌ای که خواستار کنترل آلاینده اتوبوس‌های دیزلی بود و می‌خواست از این روش شاخص «پی‌ام‌دو و نیم» ناشی از این وسیله نقلیه را کاهش دهد.

آخرین آمار منتشر شده درباره وضعیت آلودگی هوای تهران، از سهم بالای ذرات معلق در آسمان پایتخت حکایت می‌کند. ذرات معلقی که 28 درصد آن را اتوبوس‌ها و مینی‌بوس‌های متحرک در پایتخت ایجاد می‌کنند. لایحه‌ای که دیروز بررسی آن در دستور کار شورای شهر قرار گرفته بود، قرار بود ضوابطی برای کنترل این آلاینده تعیین کند. زهرا صدراعظم‌نوری، رئیس کمیسیون محیط‌زیست شورای شهر تهران که هنگام قرائت کلیات لایحه روی کلید واژه سلامت شهروندان تاکید می‌کرد، گفت: «در پایانه‌های متعلق به شرکت واحد اتوبوسرانی،سازمان پایانه‌ها وپارک سوارها، ذرات معلق توسط اتوبوس‌های دیزلی منتشر می‌شود که قسمت اعظم آن کربن سیاه است که سلامت شهروندان را قویا به مخاطره می‌اندازد.» او برای کنترل آلاینده‌ها از ضرورت نوسازی ناوگان گفت، مهمی که در دوران تحریم‌ها محقق نشده است. به زعم او پس از نوسازی، ضرورت نصب فیلتر دوده نیز می‌تواند تاحد زیادی از میزان آلودگی ناشی از اتوبوس‌های دیزلی بکاهد: «تاکنون تنها ۵۰ اتوبوس به فیلتر دوده مجهز شده‌اند. وقتی اتوبوس و مینی‌بوس در پایانه‌ها توقف می‌کنند، مدت زمان این توقف مهم است و میزان انتشار را افزایش می‌دهد.» نوری در ادامه از راهکارهایی گفت که اتخاذ آن‌ها تاحد زیادی می‌تواند آلودگی ناشی از اتوبوس‌ها را کاهش دهد و توقف کارکرد درجا در پایانه‌ها را به حداقل برساند.

 باز هم رای منفی به خرید «فیلتر دوده»

مخالفان لایحه با چند کلید واژه به آن تاختند. اولین کلید واژه، «فیلتر جاذب دوده» بود. محمد علیخانی، رئیس کمیسیون حمل‌و‌نقل شورای شهر تهران با خرید و استفاده از این وسیله در سال‌های گذشته نیز مخالفت کرده بود. او در توجیه این مخالفت به  وجود دلالان و لزوم فیلتردار کردن وسیله نقلیه را از هنگام تولید خودرو مطرح می‌کرد، با این لایحه نیز مخالفت کرد: «نباید آلودگی هوا به گردن شورا و شهرداری بیفتد. در حال حاضر ۱۵ دستگاه در حوزه آلودگی هوا مسئول هستند، ما می‌گوییم دولت باید اتوبوس نو بخرد، دولت [سازمان حفاظت از محیط‌زیست] می‌گوید فیلتر بخرید.» او خطاب به موافقان لایحه پرسید:« قیمت فیلتر چه قدر است؟ 100 میلیون تومان تازه این قیمت برای پارسال بود. قیمت آن اکنون بالاتر رفته.» او ادامه داد: «هزینه‌های تامین فیلتر به شورا و شهرداری تحمیل شده است. این درحالی‌ست که اگر اتوبوس بخریم شرکت سازنده باید از قبل فیلتر اتوبوس را تامین کند. لذا دولت نمی‎خواهد از جیب خود هزینه کند.» علیخانی همچنین با انتقاد از رویه سازمان حفاظت از محیط‌زیست گفت: «از یک ماه پیش رسانه‌هایشان را هماهنگ کردند که علیه شورا درباره فیلتر زمینه چینی کنند که برایشان دکان باز کنیم که فردا بگویند، چون شهرداری فیلتر نصب کرد پس مقصر است، در حالی‌که همه می‌دانیم این آلودگی برای مازوت و سوخت‎های غیرمجاز است. حال با این سطح معضلات درگیر فیلتر شدیم؟» حسن رسولی نیز دیگر مخالف لایحه بود که با ملزم کردن شهرداری به پایش معاینه‌فنی ناوگان اتوبوسرانی برون شهری مخالف بود: «مخالفت من بر کلیات لایحه مبتنی بر قانون 55 شهرداری‌ها از یک‌طرف و نیز وظایف مصرح قانونی محوله بر وزارت راه‌وشهرسازی است. در قانون 55 شهرداری‌ها  تنها وظیفه‌ای که بر عهده شهرداری‌ها در حوزه حمل‌ونقل درون شهری گذاشته شده، حمل‌و‌نقل مسافر و بار است. در هیچ کدام از بندهای ماده 55 قانون شهرداری‌ها مسئولیت حمل‌و‌نقل همراه با اختیار برای شهرداری‌ها در حوزه حمل‌و‌نقل برون شهری اعم از بار و مسافر دیده نشده است، لذا این دو حوزه از هم تفکیک شده است.» او همچنین ادامه داد: «وظایفی که با تصویب این لایحه بر عهده شهرداری تهران گذاشته می‌شود وظایفی است که حق مداخله در آن نداریم. نصب فیلتر دوده برای ناوگان اتوبوسرانی بین شهری، تامین لاستیک، ضوابط درجه بندی صدور مجوز شرکت‌ها از جمله این وظایف است. این تصمیم مانند این است که ما وظایف وزارت بهداشت و درمان را متقبل شویم.»

«فیلتر دوده» بازدهی دارد

موافقان لایحه اما زورشان به مخالفان نرسید، آرش میلانی، رئیس کمیته محیط‌زیست که موافق تصویب لایحه بود گفت: «این پایانه‎ها در بافت شهری قرار گرفته‌اند و مردم محلات اطراف پایانه‎ها اعتراض دارند. قانون هوای پاک به عنوان یک قانون بالادستی نصب فیلتر دوده بر اتوبوس‌ها را الزامی کرده و کارگروه اضطراری آلودگی هوا هم الزام کرده که توقف اتوبوس‌ها در پایانه‌ها کمتر باشد. مطالعات شرکت کنترل کیفیت هوای تهران هم درباره اولویت‌های رفع آلودگی هوای تهران هم نصب فیلتر دوده را راهکاری برشمرده که بیشترین بازدهی نسبت به هزینه‌ها دارد.» زهرا نژاد‌بهرام نیز که در جلسه گذشته شورای شهر تهران نامه‌ای خطاب به عیسی کلانتری رئیس سازمان حفاظت از محیط‌زیست از وضعیت آلودگی هوای تهران شکایت کرده بود، پس از علیخانی و رسولی صحبت کرد و در موافقت با کلیات لایحه از اصلاحیه‌هایی که می‌توان به لایحه داشت، گفت: «این موارد در اصلاحیه‎ها قابل حل هستند و فعلا موضوع ما کلیات طرح و اهمیت آن به ورود جدی ماست. در قانون شهرداری‎ها در بندهای مختلف اشاره شده که وظیفه شهرداری و مدیریت شهری در اقدام در جلوگیری از بروز برخی بیماری‎ها هم است.»

 عقب نشینی شهرداری از ارائه لایحه

پس از صحبت موافقان و مخالفان، مناف هاشمی، معاون حمل‌و‌نقل و ترافیک شهرداری تهران، با لایحه‌ای که خود شهرداری آن را به صحن فرستاده بود، به نوعی مخالفت کرد و گفت:  برخی از مباحث به وزارت راه‌و‌شهرسازی باز می‌گردد، اتوبوس‌های پایانه‌ها نیز تحت مدیریت ما نیست. همچنین بار مالی این تصمیم نکته دیگر است. ضمن این‌که تبعات اجتماعی آن نیز که کمترین وظیفه و بار بر رو شهرداری است و شاید زمان آن نباشد. همچنین در شرایط مالی فعلی که نمی‌توانیم بدهی پیمانکاران جز را پرداخت کنیم، اجازه بدهید لایحه به کمیسیون برگردد و با هماهنگی کمیسیون عمران و حمل ونقل مجددا به صحن شورا بیاید.» نوری اما بعد از مخالفت نماینده شهرداری این‌بار نظر کمیسیون را خطاب به شورا گفت: « شورای شهر نسبت به قانون بالادستی موظف است و نمی‌تواند نسبت به قانون مصوب مجلس عمل دیگری انجام دهد. در قانون هوای پاک بحث فیلتر دوده را تکلیف می‌کند. از طرفی قانون ۵ساله سوم شهرداری نیز موارد را مصوب و مشخص کرده است. اگر مساله فیلتر دوده را داریم و آن‌را نمی‌پسندیم مسئله دیگری است. در گذشته که معاون حمل‌و‌نقل آقای پورسیدآقایی بودند برای حمله به ایشان می‌گفتند فیلتر دوده نوعی توافقات فی مابین است، امروز که معاون حمل ونقل را خودتان انتخاب کردید، باز هم همان حرف‌ها را تکرار می‌کنید و اصلا برای کمیسیون تخصصی شانیتی قائل نیستید.» اعضای کمیسیون محیط‌زیست اما زورشان به اعضای کمیسیون حمل‌و‌نقل و لابی‌هایشان نرسید و فقط 9 نفر از اعضای حاضر در شورای شهر تهران به لایحه رای موافق دادند. بدین ترتیب در شورا به کلیات لایحه الزام شهرداری تهران به تعیین ضوابط کنترل آلاینده‌های هوا در پایانه‌های اتوبوسرانی و ترمینال‌ها رای مخالف داد، در روزهایی که آسمان پایتخت 6 روز آلوده را پشت سر گذاشته بود و تازه شاخص دیروز که ناسالم برای همه گروه‌های حساس بود، هوای پاک مدت اخیر به حساب می‌آمد.