این روزها چالش هر روزه شهر تهران و سایر شهرهای بزرگ ایران مساله آلودگی دائمی هواست. شهرهای بزرگ یاکلانشهرها با جمعیت بیش از 10 میلیون نفر و مراکز بزرگ شهری یک چالش بزرگ برای محیط زیست جهانی است. هوای آلوده تهران می‌تواند فاجعه‌ای انسانی تلقی شود چرا که آمارها  نشان می‌دهد که در سال ۹۵  تعداد  ۴۸۱۰ مرگ منتسب به آلودگی هوا در تهران ثبت شده است. پس از زلزله 29 آذر 1396 ملارد مشخص شد که به دلیل آنکه شب هنگام بسیاری از مردم از ترس زمین لرزه به گردش با خودرو در خیابان‌های تهران پرداختند، روز بعد (سی آذر 96) آلوده‌ترین هوای تهران در سال مذبور ثبت شد و پنجاه نفر بیشتر از متوسط آن روزهای تهران در اثر آلودگی بیشتر هوا فوت کردند. خدمات اورژانس از افزایش چشمگیر پذیرش در بیمارستان برای مشکلات قلبی ، قفسه سینه و تنفسی خبر می‌دهند.  متخصصان محیط زیست می‌گویند این کوکتل سمی از  2 میلیون تن مونوکسیدکربن و 180 هزار تن هیدروکربن مرگبار  در سال، تشکیل می‌شود. زندگی در این شهر به معنای «خودکشی دسته جمعی»  است.  خطر ناشی از بحران آلودگی هوای تهران کمتر از یک زلزله نیست، با این تفاوت که اثرات مخرب زلزله آنی است، در حالی که آلودگی هوا به تدریج افراد بی‌گناه را می‌کشد. این مشکل در زمستان بدتر می‌شود ، زمانی که ترکیبی از هوا سرد و ساکن و کوه‌های اطراف یک فیلم مه دود تولید می‌کند که دید را به چند صد متر کاهش می‌دهد. حمل و نقل، فعالیت‌های صنعتی و تقاضای انرژی در شهرهای بزرگ به دلیل رشد جمعیت و توسعه ناپایدار شهری افزایش یافته و منجر به افزایش سطح آلودگی هوا می‌شود. چنین وضعی  ساکنان را در معرض خطرهای بهداشتی مرتبط با آلاینده های مضر قرار می‌دهد و هزینه‌های سنگین اقتصادی و اجتماعی  تحمیل می‌کند.

اگرچه پیشرفت زیادی در زمینه کاهش آلودگی هوا در شهرهای بزرگ توسعه یافته و برخی از کشورهای در حال توسعه حاصل شده ، اما چالش‌های زیادی برای دستیابی به هوای تمیز و قابل تنفس برای ساکنان آنها وجود دارد.

با این حال، به عنوان مراکز رشد اقتصادی، پیشرفت علمی و نوآوری در فناوری این شهرها همچنان فرصت‌های منحصر به‌فردی را برای بهره‌مندی از مزایای متعدد فراهم می‌کنند که با بهینه‌سازی مصرف انرژی، کاهش آلودگی جوی، به حداقل رساندن انتشار گازهای گلخانه‌ای و بسیاری از مزایای اجتماعی، این مزایا را بهینه کرد. تحقق چنین منافعی نیازمند همکاری نهادی قوی و گسترده ، آگاهی عمومی و مشارکت چند ذی‌نفع است. این امر به ویژه هنگامی که پدیده شهرنشینی تقریباً در همه کشورهای جهان ادامه دارد بسیار حیاتی است. کلان‌شهرهای بیشتری به جهان اضافه می‌شوند که اکثر آن‌ها در کشورهای در حال توسعه واقع شده‌اند

راهبردهای کاهش آلاینده‌های هوا در کلان‌شهرهایی مانند تهران، مکزیکو‌سیتی، پکن، شانگهای، شنژن، چنگدو، دهلی، کلکته و بمبئی  به هم شبهات دارند.  به عنوان نمونه  بیشتر این‌ها هم لرزه‌خیز هستند و هم  چالش‌های محیط‌زیستی جدی دارند. در حالی که این ابر شهرها دارای مشکلات مشترک آلودگی هوا به دلیل رشد سریع جمعیت و افزایش شهرنشینی توسعه ناپایدار هستند، اما هر شهر شرایط منحصر به‌فرد خود را نیز دارد – موقعیت جغرافیایی، هواشناختی، منابع انتشار، منابع انسانی و مالی و ظرفیت نهادی – برای رفع آن‌ها. در این شهرها متفاوت است.  با این وجود، نیاز به یک رویکرد چند رشته‌ای یکپارچه برای مدیریت کیفیت هوا یکسان است.

مشکل آلودگی هوا در مکزیکو سیتی به دلیل رشد سریع جمعیت، توسعه غیرقابل کنترل شهری و مصرف انرژی، در بین دهه 1980 به عنوان یکی از بدترین مشکلات جهان شناخته می‌شد. مکزیکوسیتی پس از سه دهه اجرای پی در پی برنامه‌های جامع مدیریت کیفیت هوا که اقدامات نظارتی را با تغییر فناوری ترکیب می‌کرد و مبتنی بر ملاحظات علمی، فنی، اجتماعی و سیاسی بود، پیشرفت چشمگیری در بهبود کیفیت هوا خود داشته است.  با این حال، ازن و ذرات معلق هنوز در سطوح بالاتر از استاندارد کیفیت مکزیک هستند. پکن، شانگهای، شنژن و چنگدو از  اواخر دهه 1970، با توسعه اقتصادی اقتصادی سریع، گسترش شهرنشینی و صنعتی‌شدن سریع، کلان‌شهرهای جمهوری خلق چین هستند این روند در چین منجر به آلودگی شدید هوا  شده است. در سال 2013 ، دولت چین برنامه اقدام برای پیشگیری و کنترل آلودگی هوا را صادر کرد.  از طریق تحقیقات علمی و اقدامات کنترل آلودگی هوا هماهنگ منطقه ای اجرا شده توسط مقامات دولت چین ، غلظت آلاینده‌های جوی در چندین شهر بزرگ به طور قابل توجهی کاهش یافته است. حدود 20٪ از کل جمعیت کلان‌شهرهای جهان در کلان‌شهرهای هند زندگی می‌کنند. پیش‌بینی می‌شود که جمعیت افزایش یابد و دهلی به بزرگترین کلان‌شهر تا سال 2030 تبدیل شود. افزایش تقاضا برای انرژی و حمل و نقل، و همچنین سایر منابع مانند سوختن فضولات جانوری، منجر به آلودگی شدید هوا شده است.

برخی از آلاینده‌ها در نتیجه اقدامات کنترل انتشار که توسط دولت هند انجام شده است، کاهش یافته‌اند. با این حال،  اگرچه بیشتر مشکلات آلودگی هوا به دلیل منابع انتشار محلی یا منطقه‌ای ایجاد می‌شود، آلاینده‌های هوا از استانی به استان دیگر و از کشوری به کشور دیگر منتقل می‌شوند. بنابراین، هماهنگی و همکاری بین‌المللی باید به شدت تشویق شود.

بر اساس اطلاعات فنی – علمی موجود ، می‌توان مقررات ، استانداردها و سیاست‌های مربوط به کاهش انتشار آلاینده‌ها را تدوین و اجرا کرد، که همراه با نظارت، اجرا و انطباق کافی منجر به بهبود تدریجی کیفیت هوا می‌شود که به نفع مردم است و محیط‌زیست تجربه و درس‌هایی که از کلان‌شهر گرفته شده می‌تواند برای سایر مراکز بزرگ شهری که با چالش‌های مشابه آلودگی هوا روبرو هستند، ارزشمند باشد.