سخنگوی دولت از دشواری انتقال پول به سازمان جهانی بهداشت گفت

به FATF نپیوستیم، بار واکسن نرسید

احمد مجتهد، کارشناس اقتصادی: پیوستن به FATF برای اقتصاد ایران شرط لازم است اما برای رونق اقتصادی کافی نیست.

| پیام ما | چند ساعت بعد از این‌که علی مطهری نماینده سابق مجلس در حساب توییتری خود از ابطال سهمیه واکسن در اثر حضور ایران در لیست سیاه FATF خبر داد و نوشت: «به خاطر این که در لیست سیاه FATF قرار داریم نتوانستیم پنجاه میلیون دلار مبلغ سهمیه ایران از واکسن کرونای سازمان جهانی بهداشت برای هشت میلیون ایرانی را منتقل کنیم و سهمیه ایران باطل شد. مجمع تشخیص مصلحت نظام باید پاسخگو باشد» علی ربیعی سخنگوی دولت نیز از تاثیر این موضوع بر روند خرید واکسن کرونا گفت: «نپیوستن به FATF آثار خود را در تراکنش‌های مالی نشان داده است، در انتقال پول به سازمان بهداشت جهانی مشکلاتی ایجاد کردند» چند سالی است که موضوع پیوستن ایران به این گروه بین‌المللی اقدام مالی محل بحث بین موافقان و مخالفان این موضوع است. خرید واکسن کرونا باز هم پیوستن به FATF را تبدیل به تیتر رسانه‌ها کرده است. 

 در چند روز گذشته داغ شدن هشتگ #واکسن_بخرید در شبکه‌های اجتماعی نشان از طرح جدی مطالبه مردمی برای خرید واکسن کرونا دارد. مطالبه‌ای به حق که تامین آن علاوه بر خواست دولت و متولیان امور، نیاز به فراهم آوردن شرایطی و رفع موانعی دارد. موضوعی که بسیاری از مسئولان در مجلس و دولت نیز در روزهای اخیر به آن واکنش نشان داده و اظهار نظرهایی در این رابطه داشتند. از جمله اظهارات علی مطهری که در حساب توییتر او منتشر شد. مطهری از باطل شدن سهمیه واکسن ایران خبر داد، علی ربیعی چند ساعت بعد در خصوص برخی اظهارات درباره مشکلات نپیوستن به FATF برای خرید واکسن و نقل‌و‌انتقال پول گفت: «در مورد واکسن قبلاً همکاران من در وزارت بهداشت توضیحات مفصلی ارائه دادند اما در مورد انتقال پول بنابر قوانین تحریم و قواعد FATF چندین مرحله امکان انتقال پول با مشکل مواجه شد و با موانعی رو‌به‌رو بودیم. به طور کلی نپیوستن به FATF و در لیست سیاه قرار گرفتن آثار خود را بر تراکنش‌های مالی و تامین مالی نشان داده است و حتی در مواقعی هم که تحریم مانع نمی‌شود متاسفانه FATF این بهانه را ایجاد می‌کند. قبلا دولت دیدگاه خود را در این زمینه اعلام کرده بود و امیدواریم با راهگشایی که رهبر معظم انقلاب برای امکان بررسی مجدد در مجمع تشخیص مصلحت نظام فراهم کردند، بتوانیم در این زمینه جلساتی داشته باشیم و آنچه که به مصلحت کشور است را تأمین کنیم» او هفته گذشته هم خبر از دستور رهبری برای رسیدگی به لوایح مرتبط با FATF داده بود.

سخنگوی دولت درباره برنامه دولت برای خرید این واکسن و زمان آغاز واکسیناسیون کرونا گفت: «خرید واکسن در جلسات ستاد کرونا و هیات دولت در حال پیگیری است.

 بخشی از علت این که به سرانجام نرسید واقعا ناشی از فشارهای تحریم و از طرف دیگر مشکلات انتقال پول بود. پولی که باید به سازمان بهداشت جهانی پرداخت می‌شد در انتقال آن مشکل ایجاد کردند. اما ما قراردادمان با سازمان بهداشتی پابرجا است. اخیرا هم تصمیم گرفتیم به هر ترتیبی که شده این خرید را حتی با ریسک پرداخت بالای پول انجام دهیم» شاید بتوان گفت حالا که پای واکسن کرونا و سلامتی و جان مردم در میان است، مخالفان باید به تجدید نظر در اصرار بر مخالفت با FATF  فکر کنند.

علاوه بر موضوع خرید واکسن و موانعی که نپیوستن به FATF در ایران ایجاد کرده است، در سال‌های اخیر کارشناسان اقتصادی از تبعات مخالفت با این امر سخن گفته‌اند و درباره آن هشدار داده‌اند. در روزهای اخیر هم که باز موضوع پیوستن به این گروه مالی بین‌المللی مطرح شده است، صاحب‌نظران حوزه اقتصاد اظهاراتی در این زمینه داشتند. از جمله احمد مجتهد، رئیس اسبق پژوهشکده پولی و بانکی که به ایرنا گفته است: «پیوستن به FATF و تصویب لوایح چهارگانه مربوط به آن برای اقتصاد ایران شرط لازمی است اما به تنهایی برای ایجاد رشد و رونق اقتصادی کافی نخواهند بود. ما برای آن‌که اقتصاد ایران از شرایط فعلی خارج شده و به سمت رونق حرکت کند باید بتوانیم از لیست سیاه FATF  خارج شویم تا پس از آن بتوانیم مبادلات بین‌المللی داشته باشیم. البته مغلطه‌ای که برخی از مخالفان پیوستن ایران به این سازمان بین المللی مطرح می‌کنند، این است که انتظار دارند با پیوستن به این معاهده، رونق اقتصادی هم ایجاد بشود و چون این اتفاق نمی‌افتد، پیوستن به آن را بیهوده توصیف می‌کنند»

مجتهد معتقد است: «FATF  و معاهدات بین‌المللی دیگر چون آن، از جمله WTO (سازمان تجارت جهانی)، همگی بسترهایی هستند که امکان مراودات بین‌المللی را برای اقتصاد کشورها فراهم می‌کنند. به بیانی دیگر، استخرهایی هستند که به شناگران فرصت و امکان شنا در آن را می‌دهند. طبیعتا وجود استخر به معنای مهارت شناگر نخواهد بود و اگر ما می‌خواهیم شاهد رونق و رشد اقتصادی باشیم، علاوه بر حفظ امکان شنا در استخر، باید مهارت‌های شناگری خود را هم افزایش دهیم. بنابراین پیوستن به FATF و تصویب لوایح چهارگانه‌ای که دولت به مجلس تقدیم کرده بود، به منزله شروط لازم برای رونق اقتصادی کشور است. اما تحقق این مهم نیاز به شروط کافی دیگری دارد» اما مخالفان این موضوع می‌گویند در شرایطی که ایران در تحریم به سر می‌برد پیوستن به FATF منطقی به نظر نمی‌رسد، از جمله محمد ابراهیم رضایی، رئیس کمیته هسته‌ای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی که معتقد است: «ما اگر به FATF بپیوندیم کشورهای دیگر می‌توانند هر نوع نقل‌و‌انتقالات پولی و بانکی ما را رصد کنند که این خود به ضرر ما است. ما در حال حاضر تحت تحریم ۱۰۰ درصد بانکی هستیم، لذا تسهیل ارتباطات بانکی در شرایط تحریمی برای ما فایده‌ای نخواهد داشت پس با پیوستن به FATF اتفاق جدیدی نمی‌افتد بلکه آن‌ها انرژی گذاشته تا اقدامات دیگری را علیه ما انجام دهند.»

ایران در حال حاضر در لیست سیاه FATF قرار دارد. گروه ویژه اقدام مالی در این لیست نام کشورهایی را قرار می‌دهد که به عقیده او در نبرد جهانی علیه پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم همکاری نمی‌کنند، و به آن‌ها لقب «کشورها یا قلمروهای غیر همکاری کننده» می‌دهد.

 مجتهد در خصوص مضرات قرار گرفتن در لیست سیاه FATF می‌گوید: «این که بزرگترین مشکل بین‌المللی امروز اقتصاد ایران را تحریم‌های یک‌جانبه و ظالمانه دولت آمریکا علیه ایران می‌دانند، حرف درستی است و با خروج از لیست سیاه FATF در شرایط این تحریم‌ها تفاوت ویژه‌ای ایجاد نمی‌شود، اما باید توجه داشته باشیم که در همین شرایط تحریمی فعالان اقتصادی ایرانی می‌توانستند با برخی بانک‌های چینی، روسی و حتی ترکیه‌ای مراودات مالی داشته باشند و با قرار گرفتن در لیست سیاه FATF این امکان از صادرکنندگان و واردکنندگان گرفته شد. اتفاقی که روند تجاری ایران را با خلل جدی دیگری مواجه ساخت.» مجتهد در گفت‌و گو با ایرنا همچنین درباره دلایل مخالفان پیوستن به FATF در ایران گفت: «این افراد به نوعی اقتصاد خودبسنده فکر می‌کنند، به این معنا که فضای تولیدی و اقتصادی داخلی کشور به گونه‌ای شود که هرگونه ارتباط و وابستگی بنیادین به خارج مرزها از میان برود. این اعتقاد در حالی مطرح می‌شود و پیگیری شده است که واقعیت اقتصادهای کشورهای مختلف در سراسر جهان نشان می‌دهد امکان ایجاد چنین فضای بسته اقتصادی برای هیچ کشوری وجود نداشته و نخواهد داشت. حتی کره شمالی هم مروادات اقتصادی با چین دارد. اقتصاد ایران در ماههای گذشته رشد منفی داشته، این مسئله عوامل مختلفی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به منفی بودن نرخ سرمایه‌گذاری در داخل کشور اشاره کرد که تحت تاثیر تحریم‌ها علیه ایران و عدم امکان ورود تکنولوژی‌های جدید ایجاد شده است. در این شرایط برخی فکر می‌کنند ما می‌توانیم تکنولوژی را خودمان ایجاد کنیم. البته که امکان ساخت در داخل وجود دارد، اما متاسفانه این تکنولوژی‌ها عموما بسیار عقب‌تر از سطح دنیاست و بهره‌وری بسیار کمتری دارند. مسئله‌ای که در صنعت پتروشیمی به وضوح شاهد آن هستیم. پتروشیمی‌هایی که کاملا با اتکا به داخل ساخته می‌شوند به دلیل عقب بودن از تکنولوژی‌های روز دنیا، علاوه بر آن‌که نسبت به نرم جهانی هزینه بسیار بیشتری را بر اقتصاد کشور تحمیل می‌کنند، در نهایت هم فقط می‌توانند مواد‌اولیه پتروشیمی را تولید کنند. 

بنابراین امروز کشور ما فقط صادرکننده مواد اولیه پتروشیمی هست که ارزش افزوده کمی برای برای اقتصاد کشور ایجاد کرده است. 

حتی اگر تحریم‌های آمریکا علیه ایران همچنان باقی بماند، خروج ایران از لیست سیاه FATF، برای تجار و بازرگانان ایرانی امکان مراودات مالی بیشتر و کم هزینه‌تر را با کشورهایی مانند چین و روسیه فراهم می‌کند،.علاوه بر این بسیاری از بانک‌های کوچک جهانی هم که مراودات چندانی با آمریکا ندارند، تمایل به پذیرش ریسک ارتباط با ایران را دارند و خروج از لیست سیاه می‌تواند این فرصت را به اقتصاد کشور تا مراودات خود را در سراسر جهان افزایش ‌دهد» گروه ویژه اقدام مالی FATF در نشست خود در اسفند ماه سال گذشته نام ایران را در لیست سیاه خود قرار داد. و حالا در بحران جهانی کرونا حضور ایران در این لیست یکی از موانعی است که در راه خرید واکسن کرونا سر برآورده و بیش از هر زمان دیگری تبعات ملموس برای مردم دارد.