ثبت مشترک نگارگری ایران به همراه ترکیه، جمهوری آذربایجان و ازبکستان در فهرست میراث ناملموس یونسکو

مینیاتور جهانی شد

معاون میراث فرهنگی کشور:  ثبت مینیاتور می‌تواند به‌عنوان محرکی نیرومند در بافت فرهنگ جهانی، ایفای نقش کند.

|پیام ما| پرونده چندملیتی هنر نگارگری (مینیاتور) در پانزدهمین اجلاس کمیته بین‌الدول میراث‌فرهنگی ناملموس یونسکو با کسب رای مثبت داوران این کمیته در فهرست میراث جهانی ناملموس بشری قرار گرفت و جهانی شد. این پرونده عصر دیروز، در روز سوم برگزاری اجلاس به‌صورت مشترک با کشورهای ترکیه، جمهوری آذربایجان و ازبکستان مورد بررسی قرار گرفت و به ثبت جهانی رسید.

 محمدحسن طالبیان، معاون میراث‌فرهنگی کشور در حاشیه برگزاری این اجلاس به میراث‌آریا گفت: «ثبت یک هنر خاص برای یک کشور جایگاه نیاکان مردمان آن کشور را برجسته کرده و نوعی واکنش عاطفی را نسبت به میراث‌فرهنگی و هنری ایجاد خواهد کرد. ثبت هنر نگارگری (مینیاتور) می‌تواند با ارتقای جایگاه منطقه در زمینه تنوع فرهنگی جهان، قدرت تخیل و تأسیس یک هنر منحصر به‌فرد را در آگاهی عمومی جامعه تقویت کند و به‌عنوان محرکی نیرومند در زمین مطالعات هنری در زمینه و بافت فرهنگ جهانی، ایفای نقش کند.» طالبیان این هنر را نوع خاصی از نقاشی عنوان کرد که بر اساس ویژگی‌های فرهنگی، ادبی و الزامات مبتنی بر مواد اولیه از قبیل طلا، نقره، شنگرف و لاجورد و نوع نگاه به جهان، طبیعت و تفسیر آن، در جوامع سنتی شکوفا شده و تا به امروز باقی مانده است.

حالا پس از این سه پرونده «مراسم زیارت کلیسای تادئوس»  به‌صورت مشترک با ارمنستان، «جشن مهرگان» به‌صورت مشترک با تاجیکستان و «هنر ساختن و نواختن عود» به‌صورت مشترک با سوریه روز پنج‌شنبه ( ۲۷ آذر) مورد بررسی اعضای کمیته قرار خواهد گرفت. پانزدهمین کمیته جهانی میراث ناملموس سازمان علمی آموزشی و فرهنگی ملل متحد یونسکو (UNESCO) که به دلیل شیوع بیماری کرونا به صورت مجازی (آنلاین) برگزار می‌شود کار خود را از روز دوشنبه ۲۴ آذر ۹۹ به میزبانی جامائیکا آغاز کرده و به مدت ۶ روز تا ۲۹ آذر ۹۹ (۱۴ تا ۱۹ دسامبر ۲۰۲۰) هر روز به صورت آنلاین از ساعت ۴ تا ۷ بعدازظهر ادامه دارد.

پرونده «مینیاتور» به شکل مشترک با کشورهای ترکیه، آذربایجان و ازبکستان، پرونده «زیارت‌تادئوس مقدس» به‌شکل مشترک با ارمنستان، پرونده «مهارت ساختن و نواختن عود» به‌شکل مشترک با سوریه و پرونده «جشن مهرگان» به‌شکل مشترک با تاجیکستان تدوین و برای ثبت در فهرست میراث جهانی ناملموس یونسکو پیشنهاد شده است. در دومین روز برگزاری این اجلاس، گزارش ادواری اقدامات پاسدارانه جمهوری اسلامی ایران در خصوص دو پرونده نقالی و مهارت سنتی ساخت لنج ایرانی و دریانوردی با آن در خلیج فارس که در فهرست در خطر و نیازمند پاسداری فوری ثبت شده‌اند، مورد بررسی قرار گرفت و تایید شد.

از نقالی و مهارت ساخت لنج پاسداری می‌کنیم

در دومین روز از برگزاری این اجلاس، گزارش ادواری اقدامات پاسدارانه  کشورمان در خصوص دو پرونده  نقالی و مهارت سنتی ساخت لنج ایرانی و دریانوردی با آن در خلیج فارس که در سال‌های گذشته در فهرست میراث در خطر و نیازمند پاسداری فوری ثبت شده‌اند، مورد بررسی قرار گرفت. و در نهایت گزارش ادواری اقدامات پاسدارانه  ایران در این زمینه، عصر سه‌شنبه (۲۵ آذر) مورد تایید اعضای پانزدهمین اجلاس مجازی کمیته بین‌الدول میراث‌فرهنگی ناملموس قرار گرفت. محمدحسن طالبیان، معاون میراث‌فرهنگی کشور عصر روز سه شنبه در اجلاس کمیته جهانی میراث ناملموس، با تشکر از دبیرخانه این اجلاس برای برگزاری موفق این رویداد که به صورت مجازی (آنلاین) برگزار می شود، گفت: «ایران مفتخر است که موفق شده از این عنصر بسیار ارزشمند نقالی، داستان‌گویی ایرانی به عنوان یک عنصر بسیار ارزشمند ایرانی پاسداری کند و به این کار ادامه خواهد داد.»

او در جلسه بررسی گزارش اقدامات پاسدارانه ایران درباره نقالی و مهارت سنتی ساخت لنج و دریانوردی در خلیج‌فارس، گفت: «به پاسداری از این دو میراث ناملموس به عنوان عناصر ارزشمند ایرانی ادامه می‌دهیم.» معاون میراث‌فرهنگی کشور درباره گزارش پرونده مهارت سنتی ساخت لنج ایرانی و دریانوردی با آن در خلیج فارس گفت: «با این کمیته کاملا موافق هستم که باید به تاثیر گردشگری در پاسداری از میراث ناملموس این عنصر ارزشمند توجه بسیار داشت، ما هم توجه بسیاری به این موضوع خاص داریم و خواهیم داشت.» پس از آن، گزارش ادواری ایران مورد تایید اعضای کمیته بین‌الدول میراث‌فرهنگی ناملموس قرار گرفت.

چهار پرونده ایران تا پایان هفته تعیین تکلیف می شود

طالبیان در جریان سفر به استان گلستان گفته بود که با توجه به محدودیت‌های سهمیه‌‌ای یونسکو، این چهار پرونده به شکل مشترک با کشورهای همسایه تدوین شده است تا بتوان از ظرفیت سهمیه مشترک با دیگر کشورها برای ثبت جهانی میراث‌فرهنگی ناملموس کشور بهره­ گرفت. او با اشاره به پیشنهاد ریفر (refer) دو پرونده جشن مهرگان و مهارت ساختن و نواختن عود توضیح داد که «منظور از ریفر کردن پرونده، ارجاع پرونده به اجلاس بعدی یونسکو برای ثبت جهانی است. این پرونده­‌ها به دلیل این‌که به‌شکل مشترک با کشورهای دیگر تنظیم شده، ظاهراً ابهام‌هایی برای کمیته ارزیابی جهانی بر روی نقاط مشترک برگزاری این عناصر فرهنگی در کشورهای تهیه‌کننده پرونده در برداشته، البته ایران به همراه سوریه و تاجیکستان به‌شکل مشترک دفاعیه‌های کارشناسی و فنی خود را ارائه کرده است. طالبیان ابراز امیدواری کرده است با رایزنی‌هایی که در حال انجام است چهار پرونده پیشنهادی ایران ثبت جهانی شود، البته تصمیم نهایی در خصوص این چهار پرونده، به نظر کمیته میراث‌ جهانی ناملموس در این اجلاس باز می‌‌گردد. جمهوری اسلامی ایران از زمان تاسیس کمیته جهانی میراث ناملموس یونسکو در سال ۲۰۰۳ تاکنون ۱۴ اثر به عنوان آثار ناملموس ایران ثبت کرده است و در رتبه هفتم جهان قرار دارد و اکنون هنر نگارگری پانزدهمین میراث هنری و ناملموس ایرانیان است که به جهان معرفی می شود.

آثار ناملموس جهانی ایران

آیین باستانی و کهن نوروز و ردیف‌های موسیقی سنتی ایران در سال ۲۰۰۹-۱۳۸۸، آیین پهلوانی و زورخانه‌ای، هنر نمایشی آیینی تعزیه، مهارت فرش‌بافی کاشان، مهارت فرش‌بافی فارس و موسیقی بخشی‌های خراسان شمالی در سال ۲۰۱۰- ۱۳۸۹، دانش سنتی لنج‌سازی و دریانوردی در خلیج فارس و نقالی، قصه‌گویی اجرایی ایرانی در سال ۲۰۱۱- ۱۳۹۰، آیین قالی‌شویان مشهد اردهال در سال ۲۰۱۲- ۱۳۹۱ تا پیش از آغاز دولت تدبیر و امید در یونسکو به ثبت رسید. 

فرهنگ پخت نان لواش و آیین نوروز (با تکمیل پرونده) برای دومین بار در سال ۲۰۱۶- ۱۳۹۵، هنر ساختن و نواختن کمانچه، چوگان، بازی سوار بر اسب همراه با روایت‌گری و موسیقی در سال ۲۰۱۷-۱۳۹۶ و ساختن و نواختن دو تار ایرانی در سال ۲۰۱۹- ۱۳۹۸ پنج اثر معنوی ایرانیان است که از آغاز فعالیت دولت تدبیر و امید تاکنون در فهرست میراث ناملموس یونسکو به ثبت رسیده‌اند.

درباره کمیته میراث ناملموس

در طول برگزاری این اجلاس مجازی صلاحیت ۴۲ پرونده نامزد قرارگیری در فهرست معرف میراث‌ جهانی ناملموس یونسکو از سوی ۲۴ عضو کمیته میراث ناملموس یونسکو مورد بررسی قرار می‌گیرد. این ۴۲ پرونده از سوی ۴۹ کشور ارائه شده که تعدادی از آن‌ها به صورت مشترک با کشورهای دیگر است.

به گزارش روابط‌عمومی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کشورهای سوئیس، فرانسه، امارات‌متحده‌عربی، عمان، الجزایر، موریتانی، مراکش، تونس، چین، مالزی، فرانسه، بلژیک، اندونزی، مالزی، ایتالیا، فرانسه، قزاقستان، قرقیزستان، ترکیه، مالاوی، زیمبابوه، لهستان، بلاروس، عربستان و کویت از جمله کشورهایی هستند که با پرونده‌های مشترک در این اجلاس شرکت کرده‌اند. در پانزدهمین اجلاس مجازی کمیته بین‌الدول میراث‌فرهنگی ناملموس همچنین چهار پیشنهاد برای ثبت اقدامات پاسدارانه خوب از عنصرهای فرهنگی ناملموس کشورهای آلبانی، فرانسه و یونان و یک پیشنهاد مشترک از کشورهای آلمان، اتریش، فرانسه ، نروژ و سوئیس بررسی می‌شود. در طول برگزاری این اجلاس همچنین درخواست کمک بین‌المللی از صندوق میراث‌فرهنگی ناملموس کشورهای جمهوری آفریقای مرکزی، مالاوی و مصر توسط کمیته میراث ناملموس بررسی می‌شود. کمیته داوری این اجلاس با حضور نمایندگانی از کشورهای آذربایجان، بوتسوانا، برزیل، کامرون، چین، ساحل‌عاج، چک، جیبوتی، جامائیکا، ژاپن، قزاقستان، کویت، مراکش، هلند، پاناما، پرو، لهستان، جمهوری کره، روآندا، عربستان سعودی، سریلانکا، سوئد، سوئیس و توگو است. ۱۸۰ کشور عضو کنوانسیون ۲۰۰۳ پاسداری از میراث‌فرهنگی ناملموس هستند و ایران در سال ۱۳۸۴ با تصویب مجلس شورای اسلامی به این کنوانسیون بین‌المللی ملحق و تاکنون موفق به ثبت جهانی ۱۴ عنصر فرهنگی ناملموس کشور در ذیل این کنوانسیون بین‌المللی شده است که به لحاظ رتبه‌بندی در رتبه هفتم دنیا قرار دارد.»