سایت خبری پیام ما آنلاین | تخت درگاه قلی‌بیگ صاحب ندارد

تخت درگاه قلی‌بیگ صاحب ندارد





۱۶ آذر ۱۳۹۹، ۱۰:۱۹

بی توجهی طولانی به مقبره مشروطه‌خواهان کرمان

تخت درگاه قلی‌بیگ صاحب ندارد

معاون میراث فرهنگی کرمان: تا مالکیت درگاه قلی‌‌بیگ مشخص نشود، تغییر کاربری این بنا ممکن نیست.

یک فعال میراث فرهنگی در گفت‌و‌گو با «پیام ما»: میراث برنامه مشخصی برای حفاظت از بناهای تاریخی ندارد.

مرضیه قاضی زاده | یک سال‌ونیم پیش مرمت‌گران به کوه قلعه دختر آمدند و بنای آرامگاه تکیه داده به کوه را نونوار کردند. اما الان انگار نه انگار. مخروبه‌ای است که از دیوارنویسی سیاه شده. این چندمین مرمت بنای تخت درگاه قلی‌بیگ بود؟ هر بار چقدر برای مرمت هزینه شده؟ حتی میراث‌فرهنگی کرمان هم نمی‌داند. برای آخرین مرمت بین شهرداری و میراث فرهنگی دعوا بود که چه کسی مسئول است و دست آخر میراث فرهنگی کوتاه آمد و کار را تمام کرد. اما چه فایده که تخت درگاه قلی‌بیگ را دوباره ویران کردند و هیچ نشانی از مرمت‌ قبلی نیست. بنای تاریخی گوشه خیابان و بر بلندی کوه کز کرده و حتی کسی نمی‌داند که مالکش کیست. میراث فرهنگی هم این را نمی‌داند و تخت درگاه قلی‌بیگ در بی‌تکلیفی، پناهگاه معتادان و بی‌خانمان‌ها شده است.

ویرانی بنا از لب جاده هم پیداست. اوضاع همان است که دو هفته پیش در خبرها گفتند. چند پتو و لباس کهنه در ورودی بنا افتاده و هر جا نشانی از بی‌خانمان‌هاست. آفتاب وسط آسمان است و خبری از ساکنان موقتی بنای تاریخی نیست. چند قدم مانده به لاک‌پشت سنگی که معلوم نیست چه سنخیتی با آرامگاه درگاه قلی‌بیگ یا روزنامه‌نگاران خفته در آن دارد، چند بسته سیگار افتاده است. از همان جا تا آخرین پله که عمارت نمایان می‌شود ظرف غذا، لباس کهنه و سیگار ریخته است. از روی پله‌های آخر، این منظره نازیبا بیشتر پیداست.

کنار قبر احمد مجدالاسلام، روزنامه‌نگار مشروطه چند سیب زمینی و زغال افتاده است و کفپوش‌ها برای روشن‌کردن آتش از جا درآمده‌اند. بیشتر شبیه دخمه است تا بنای تاریخی. شکاف بزرگی نزدیک ورودی عمارت است و درِ آهنی از لولا درآمده است. یکایک اتاق‌ها پر شده از سیاه نوشته‌ها. دیگر نوشته‌های روی قبور هم قابل خواندن نیست. از یک سال و نیم پیش هر چه خواستند و تا جایی که دستشان رسیده نوشته‌اند؛ فحش و ناسزا، با اسم و تاریخ. این وضع یک بنای تاریخی، در گوشه دنجی از کوه قلعه دختر است. پنج‌سال پیش هم وضع همین بود و همچنان هست.

مرمت‌ها ظاهری است

چرا تخریب در تخت درگاه قلی‌بیگ هر سال تکرار می‌شود؟ این بنا چند بار مرمت شده؟ مجتبی شفیعی، معاون میراث‌فرهنگی استان کرمان به «پیام‌ما» جواب می‌دهد: «در طول دو دهه گذشته 2 بار این بنا مرمت اساسی شده است. یک بار در دهه 80 و بار دیگر در اوایل دهه 90. بعد از آن هر چند وقت یک بار مرمت‌های جزیی روی بنا صورت گرفته است.» او نمی‌داند برای این بنا تا امروز چقدر هزینه شده و از جزئیات هم بی‌اطلاع است اما می‌گوید که بیشتر مرمت‌ها موضعی و حفاظتی بوده است: «تا جایی که من یادم است، بخشی از دیوار سفره سال پیش در بارندگی آسیب دید که بلافاصله مرمت شد. همان وقت سکوی اطراف هم کف‌سازی شد.»

شواهد اما حاکی از این است که هر سال این بنا مرمت شده. سال پیش به خاطر باران و سال 97 و 96 هم به دلایلی مثل «حضور معتادان».

امید ابراهیمی، فعال میراث‌فرهنگی معتقد است می‌گوید این از سهل‌انگاری میراث‌فرهنگی است. او به «پیام‌ما» توضیح می‌دهد: «مرمت‌ها  ظاهری است. هیچ وقت نیامدند به طور عمقی مشکل بنا را حل کنند. ظاهرسازی کرده‌اند و رفته‌اند.» اشاره او به نورپردازی و ناودان‌های بنا است. می‌گوید چون نورپردازی درستی در مجموعه صورت نگرفته، با غروب آفتاب بنای تاریخی تبدیل می‌شود به پاتوقی برای بی‌خانمان‌ها و معتادان.

 مشکل دیگر ناودان‌های تخت درگاه‌قلی‌بیگ است: «چند سال است که ناودان‌ها مشکل دارد. هیچ وقت نیامدند تا این ناودان را درست کنند و همیشه رطوبت به بنا آسیب زده است. شیب کوه باعث شده با یک بارندگی آب به سمت ساختمان بیاید، همین می‌شود که دیگر ناودان بنا جواب‌گو نیست. آب باران به خوبی دفع نمی‌شود و در دیواره بنا نفوذ می‌کند.»

باید امنیت برقرار کرد

الهه آذرنوش، دیگر فعال میراث‌فرهنگی نیز با او هم نظر است. او از میراث‌فرهنگی کرمان گله می‌کند که ضعیف عمل کرده و فقط روی آثار تاریخی مثل راسته بازار و گنبد جبلیه متمرکز شده است. «باقی بناهای تاریخی کرمان فراموش شده‌اند و مرمت‌شان در حد اضافه کردن روکش و کف‌سازی بوده است.»

این فعال میراث‌فرهنگی معتقد است تا زمانی که فقط به نوسازی جداره‌های بافت تاریخی توجه داریم، اتفاقی در ماهیت بنا نمی‌افتد. اصطلاحی که او برای توضیح بیشتر این موضوع به کار می برد، عملکرد بدون رویکرد است: «آنچه را که امروز در کرمان به عنوان مرمت تعریف شده است به نوسازی کالبدی بنا می‌پردازد،  نه احیای بنا. یکی از مواردی که باعث شده که تخت دچار آسیب شود دورافتادگی بنا است و توجه بیشتر به ایجاد هتل و تله‌کابین در دل کوه.»

از نگاه او میراث‌فرهنگی هیچ برنامه مشخصی برای حفاظت از بناهای تاریخی ندارد: «در مقایسه با اتفاقاتی که در بقیه نقاط جنگل افتاده، کسی توجه خاصی برای حفظ بنا نداشته است . با این شیوه اگر هزار بار هم به ظاهر بنا مرمت شود طبیعی است که رفته‌رفته بنا از بین می‌رود. این روند توسط کارمندانی تعریف و اجرا می‌شود که هیچ ایده‌پردازی و فکری پشت آن ندارند و پروژه‌های جنگل قائم را خلاف منابع طبیعی و فرهنگ جامعه تعریف و اجرا می‌کنند.»

معاون میراث‌فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمان این حرف‌ها را غیرکارشناسانه و از روی حب و بغض می‌داند: «این فعالان بگویند که چند پروژه مرمت و کار پژوهشی انجام داده‌اند. نمی‌شود که یک فرد به واسطه یک مدرک دانشگاهی، اسم خودش را  فعال میراث‌فرهنگی بگذارد.»

او می‌گوید که مشکل اصلی بنا در بحث‌های حفاظتی و فرهنگی است نه ناودان تخت درگاه‌قلی‌بیگ: «مرمت ایراد ندارد که مردم روی دیوارها یادگاری می‌نویسند یا کابل‌ها را از کف مجموعه بیرون می‌کشند، باید فرهنگ را اصلاح کرد و امنیت را برقرار کرد.»

 شهرداری و نیروی انتظامی عقب کشیدند

به اعتقاد او در چند سال گذشته تمام تقصیرها به گردن میراث انداخته شده است در حالی که تخت درگاه قلی‌بیگ در محدوده شهری است و نیروی‌انتظامی و شهرداری نیز در قبال آن مسئول‌اند: «قطعا شهرداری و نیروی‌انتظامی هم وظایفی دارند و باید امنیت آن‌جا را فراهم کنند.»

راهکار میراث برای حفاظت از این بنا تغییر کاربری و انتقال آن به بخش خصوصی است، اما مشکل اصلی مالکیت بنا است. تخت درگاه قلی‌بیگ در مالکیت میراث‌فرهنگی نیست و مالک بنا نامشخص است. شفیعی می‌گوید: «کسی ادعای مالکیت آنجا را ندارد. نه دستگاه دولتی ادعای مالکیت آن‌جا را دارد و نه شخص حقیقی و خصوصی. تا وقتی که مالکیت آن مشخص نیست، میراث به لحاظ قانونی نمی‌تواند مزایده‌ای را برگزار کند و بنا را تغییر کاربری دهد.»

 

قدم اول میراث، مرمت تخت درگاه‌قلی‌بیگ و قدم دوم تعیین مالکیت بنا است: «در حال تنظیم شرح خدمات هستیم تا مرمت دوباره را انجام دهیم. همزمان واحد حقوقی هم یک سری پیگیری انجام داده تا  مشکل مالکیت را حل کند. اگر سازمان میراث بتواند به نمایندگی از دولت مالکیت آن‌جا را در دست بگیرد آن وقت است که دیگر برگزاری فراخوان و مزایده و در نظر گرفتن کاربری را می‌توانیم پیش ببریم.»

پاسخگوی اشتباهات  قبلی نیستم

تخت درگاه قلی‌بیگ فقط یک مقبره با شکوه خانوادگی نیست. مدفن دو تن از مشروطه‌خواهان بزرگ ایران است . مجدالاسلام و محمود دبستانی دو نواده درگاه‌قلی‌بیگ که مدیریت چندین روزنامه فرهنگ، ادب و ندای وطن را به عهده داشتند.

فقط به تخت درگاه قلی‌بیگ بی‌مهری نکرده‌اند. بیشتر آثار منطقه فراموش شده‌اند؛ چه قلعه شیوشگانی که درست یک سال پیش بعد از چانه زنی‌های فعالان میراث ثبت ملی شد و چه بند امیری که با وجود ثبت بودنش در فهرست آثار ملی یک دهه پیش شهرداری به طور کامل پوشاندش.

شفیعی می‌گوید: «من نمی‌توانم پاسخ اینکه در گذشته چه اتفاقی افتاده را بدهم. ممکن است 10 سال پیش مسئولانی که مجوز دادند اشتباه کرده باشند. حتی ممکن است که مجوزی هم داده نشده باشد و این کار بدون هماهنگی با میراث انجام شده باشد.»

 

به اشتراک بگذارید:





مطالب مرتبط

نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *