گزارشی از حضور افراد سودجو که شبانه درخت‌های جنگلی در اهواز را قطع می‌کنند 

درختان «الباجی» غیب می‌شوند

الهایی، فعال محیط‌زیست: کشتارگاه نزدیک روستای الباجی که سالهاست برای منطقه مشکل ایجاد کرده، مجوز دفن پسماند در جنگل الباجی را گرفته است.

فروغ فکری | صدای اره‌های بنزینی مدت‌هااست در گوش اهالی روستای الباجی است. آن‌ها که شانه به شانه جنگل دست‌کاشت الباجی زندگی می‌کنند حالا مدتی است شاهد ویرانی و بریده‌شدن تن درختان جنگل‌اند. پاییز پارسال هم درختان زیادی جانشان را به افراد سودجو تسلیم کردند اما امسال با گران شدن زغال، سخت شدن وضعیت معیشتی و از سویی کم بودن نیروهای جنگل‌بانی تخریب جنگل شدت گرفته است.

«صگوری» که بیش از سی سال است دام‌هایش را برای چرا به این منطقه می‌آورد، بارها و بارها مردانی را دیده که با ماشین شخصی و نیسان آمده‌اند؛ درختان را بریده و بار زده‌اند. «چند باری جلو رفتم و گفتم نکنید. این‌جا را ویران نکنید که اگر ویران شود کل زندگی روستاهای اطراف ویران می‌شود. این درختان برای تثبیت شن‌های روان کاشته شده. اگر این‌ها را ببرید باز هم شن روان راه می‌افتد.» او را تهدید کردند. حالا او و سه هزار خانوار روستای الباجی، روزهایشان با ترس دزدی و تهدید می‌گذرد و شب‌هایشان با صدای اَره‌هایی که درختان را می‌برند. «ویرانی عظیم است. چه بگویم به شما؟ باورتان نمی‌شود چقدر درخت بریده‌اند. میترسیم حرفی بزنیم. درگیر شوند. شغل ما دامداری است. بریدن این جنگل‌ها خوراک دام‌هایمان را گرفته و از طرفی ما نگران آینده و روان شدن شن‌ها هستیم.» او نمی‌خواهد بار دیگر مجبور به کوچ اجباری شود. نه او و نه دیگر اهالی منطقه. آن‌ها پنج دهه است که به خاطر همین جنگل توانسته‌اند در این روستا بمانند و حالا از دست رفتن جنگل، از دست رفتن روستا و خانه‌هایشان است. «صدایمان را نمی‌خواهند بشنوند. فاصله ما تا اهواز ۱۵ کیلومتر است. بارها تماس گرفتیم. اگر می‌خواستند کاری کنند، می‌کردند. چطور در تهران مطلع شدید اما این‌ها نمی‌دانند؟»

عبدالسید باجی، عضو شورای روستای الباجی هم با صگوری هم‌نظر است. او هم می‌گوید بارها تماس گرفته‌اند و پیگیری کرده‌اند و بی‌نتیجه بوده و حالا بعد از پیگیری‌های متعدد منتظر نظر بخشداری هستند. «این منطقه بسیار مهم است. هم نزدیک اهواز است و هم جاده‌ای ترانزیتی میان روستای ما و جنگل قرار دارد و به همین دلیل به راحتی درختان را بار می‌زنند و می‌برند. این اتفاق در نیمه دوم سال زیاد است چون در تابستان‌ها ماسه‌ها اجازه رفتن نمی‌دهند.» باجی می‌گوید به غیر روستای آن‌ها، روستاهای بروایه و حلاف هم درگیر این وضعیت هستند اما مشکل اصلی برای روستای الباجی است چرا که جاده ترانزیتی اهواز-اندیمشک کنارشان است و کار را برای افراد سودجو راحت‌تر می‌کند. «هیچ نظارت و رسیدگی درستی نیست. جنگلبان این منطقه فاصله زیادی با ما دارد و کمتر به این سمت می‌آید. برای همین دست سودجویان باز است. از سوی دیگر آخر هفته‌ها مردم برای تفریح به این جنگل می‌آیند و به خاطر نبود محافظ و آموزش آن‌ها هم عامل دیگر ویرانی جنگل شده‌اند.»

عضو شورای شهر الباجی مناطق بسیاری از جنگل را دیده که حالا دیگر با خاک یکسان شده و نه خبری از درختان است و نه اثری از دزدها. گستردگی منطقه ویران شده آن‌قدر زیاد بوده که آن‌ها از سازمان‌های متولی بخواهند فکری به حالش کند اما پاسخی نگرفته‌اند. باجی می‌گوید سال‌های قبل وضعیت بهتر بود. چند جنگلبان بودند که وضعیت جنگل برایشان بسیار مهم بود اما آن‌ها بازنشسته شدند. «فکر می‌کنم پیش از این منطقه چهار جنگلبان داشت. نظارت بهتر بود اما حالا؟ هر روز سخت‌تر از قبل است.»

۹۵۰ هکتار از جنگل در دست غیر

جنگل الباجی اوایل دهه چهل شمسی تاسیس شد. زمانی که زندگی برای اهالی منطقه به دلیل وجود گسترده تپه‌های شن روان سخت شده بود، این جنگل دست‌کاشت احداث شد تا روستاییان مجبور به ترک خانه و زندگیشان نشوند. اهالی روستای الباجی پیش از این زمان، سه بار مجبور به ترک روستایشان شده بودند و شن‌های روان عاملی بود تا آن‌ها با کوچشان بخواهند از شر تپه‌های شنی که ارتفاع آن‌ها به ۷۰ متر می‌رسید رها شوند. جنگل الباجی برای دهه‌ها وضعیت را تغییر داد و زندگی روستاییان اطراف با حضور این جنگل دست‌کاشت و درختان گز کاشته‌شده در آن و مالچ‌پاشی آرام گرفت. جواد الهایی، فعال محیط‌زیست که سالهاست اتفاقات منطقه را رصد می‌کند می‌گوید این وضعیت از چند سال گذشته رو به وخامت گذاشت و دستبرد و برداشت غیرمنطقی وضعیت را سخت کرد و الان هم که به دلیل اعلام تنفس به جنگل‌های شمال و کمبود چوب، سودجویان را به بریدن چوب‌های این جنگل واداشته. «این جنگل ۱۱ هزار هکتار وسعت دارد که متاسفانه به دخل و تصرف‌های انسانی مشکلات زیادی برایش ایجاد شده. نمونه‌اش تصرف ۷۵۰ هکتار در بخشی از آن و ۲۰۰ هکتار دیگر از جنگل توسط چند نفر و دریافت سند از مراجع ذیربط است. چطور ممکن است داخل جنگلی با این اهمیت سند به فرد خاصی داده شود؟» الهایی می‌گوید این جنگل از جمله جنگل‌های مهم و راهبردی است که به دلیل نزدیکی‌اش به کلان‌شهر اهواز اهمیت دوچندانی هم دارد و همین هم سبب شده که او و سایر فعالان منطقه از سال ۹۶ بارها و بارها به سازمان محیط‌زیست و منابع طبیعی مراجعه کرده و تخریب‌های موجود را گزارش کنند. «هربار به ما گفتند قرق‌بان ندارند و بودجه اندک است. از سال ۹۲ تعداد قرق‌بانان کم شده و حالا هم که وضعیت معیشتی مردم بسیار بد است، جان جنگل در خطر است.»

آن‌طور که این فعال محیط‌زیست به «پیام‌ما» می‌گوید در حدود سه تا چهار هکتار از درختان این منطقه تخریب شده‌ است و جلساتی که از سال گذشته با منابع طبیعی داشته‌اند هم تاکنون بی‌نتیجه بوده است. «جنگل الباجی بسیار وسیع است و مردم محلی و اطراف به دلیل ناامن بودن به داخلش نمی‌روند مگر در روزهای جمعه که جمعیت زیاد می‌شود و می‌توان رفت. همین هم دست خلافکاران را باز گذاشته تا در روزهای هفته به جنگل آسیب برسانند.» او می‌گوید اگر منابع طبیعی و محیط‌زیست در این زمینه جدی باشد به راحتی می‌شود این مشکل را حل کرد. چرا که چند جاده اصلی در این جنگل هست که اگر برای آن‌ها قرق‌بان گذاشته شود؛ با کمک جامعه محلی و بسیج می‌توان مانع این تخریب‌ها شد. «کشتارگاه نزدیک الباجی که سالهاست برای منطقه مشکل ایجاد کرده هم مجوز دفن پسماندش در این جنگل را گرفته و با وجود آنکه چندباری از دفن این پسماند عکس و فیلم گرفتیم اما نتوانستیم کاری از پیش ببریم.»

برای او حفظ جان جنگلی که حدود ۶۰ سال از عمرش می‌گذرد از همه چیز مهمتر است و معتقد است منابع طبیعی باید جلسه‌ای با جامعه محلی بگذارد و این مشکل را حل کند. «این جنگل گلوگاه اهواز و کل منطقه است. باید با تمام توان حفظش کرد.»

قطع درختان مربوط به گذشته است

«نه رد می‌کنیم؛ نه تایید.» این پاسخی است که عزیز قلاوند، فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی خوزستان به بریده شدن درختان جنگل می‌دهد و تاکید می‌کند که مشکل به بزرگی و وسعتی که گفته می‌شود نیست. او به «پیام‌ما» می‌گوید مسئله بزرگ‌نمایی شده و بریدن درختان مربوط به سنوات گذشته است و این درختان به مرور زمان و دلایل گوناگون اعم از خشک شدن و آب‌گرفتگی از بین رفته‌اند. «درختان و جنگل چه طبیعی و چه دست‌کاشت برای ما مهم است اما ماجرا بزرگ‌نمایی شده. ما در این مطنقه دو نیروی شرکتی برای حفاظت داریم که حد نصابی است که تعیین شده و بیش از این نمی‌توانیم.» قلاوند می‌گوید یک نفر نیروی ثابت بوده و نفر دیگر هم به تازگی اضافه شده است اما قطعی درختان را نمی‌پذیرد و می‌گوید بعضی برای برداشت شاخه‌های خشک می‌آیند و این حتی به نفع منابع طبیعی است چرا که باعث پاکسازی جنگل شود. او حتی صحبت‌های محلی‌ها را نمی‌پذیرد، کسانی که شب‌ها صدای اره‌های بزرگ را می‌شنوند و روزها ویرانی جنگل را به چشم می‌بینند.«کارهای مفید زیادی انجام شده. پیمانکار گرفتیم تا شاخه‌های خشک را از بین ببرد و شاید این پیمانکار در حین زدن شاخه‌های خشک برخی شاخه‌های دیگر را هرس کرده باشد. ما در این مدت کار کوره‌های غیرمجاز ساخت زغال را هم متوقف کرده‌ایم.» محلی‌ها اما می‌گویند صدایشان به جایی نمی‌رسد. بارها و بارها با مشاهده بریدن درختان با شماره‌های سازمان منابع طبیعی و محیط‌زیست تماس گرفته‌‌ و پاسخی نگرفته‌اند و حالا تنها مانده‌اند و ناظر ویرانی جنگل‌اند و بعد هم ویرانی خانه‌هایشان؛ خانه‌هایی که با تخریب جنگل در معرض ماسه‌ها قرار خواهند گرفت و اهالی‌ پس از ۵۰ سال بار دیگر مجبور به کوچ اجباری می‌شوند.