پس از دانمارک، گزارش‌هایی از موارد مبتلا به ویروس کرونا در مزارع پرورش راسو از ۷ کشور دیگر منتشر شده است

رد پای صنعت مد در همه گیری بیماری ها

تنها راه پیش‌گیری از شیوع یک همه‌گیری دیگر، توقف کامل تجارت حیوانات وحشی است.

یاسمن طاهریان | «وحشتناک است. حتی مطمئن نیستم تبعات سنگین آن را درک کرده باشم. شوکه شده‌ایم.» جان پاپسو، مزرعه‌داری دانمارکی است که ۳۰هزار مینک از خانواده راسو را پرورش می‌دهد و حالا به دستور دولت به دلیل پیدایش نوع جهش‌یافته ویروس کرونا در میان آنها باید تک تک‌شان را سر به نیست کند. پاپسو در گفت‌وگو با گاردین می‌گوید: «به ما گفتند اگر آنها را نکشیم دولت، پلیس یا ارتش را می‌فرستند سراغمان.» یک هفته پس از انتشار خبر کشتار مینک‌ها و مخالفت احزاب سیاسی با این تصمیم، دولت دانمارک اعلام کرد که هیچ پایه قانونی برای این تصمیم ندارد اما همچنان پرورش‌دهندگان را تشویق می‌کنند مینک‌ها را از بین ببرند. به گفته وزیر بهداشت دانمارک این گونه جهش‌یافته از ویروس کرونا هم‌اکنون به انسان انتقال پیدا کرده و نیمی از ۷۸۳ مورد مبتلا به بیماری کووید-۱۹ در شمال دانمارک به مینک‌ها مرتبط است.

در دانمارک با جمعیتی نزدیک به ۵ میلیون و هشتصد هزار نفر تاکنون بیش از ۶۸ هزار مورد مبتلا به بیماری کووید-۱۹ به ثبت رسیده است. این کشور سالانه نزدیک بین ۱۵ تا ۱۷ میلیون پوست حیوان تولید می‌کند و به عنوان یکی از بزرگترین صادرکنندگان آن به شمار می‌رود. چین و هنگ‌کنگ عمده‌ترین مشتری‌ این محصولات هستند. 

پاپسو و همسرش ۳۰ سال است که به پرورش مینک مشغول‌اند. او می‌گوید ۹۰درصد مشتری‌هایش از چین به مزرعه‌اش سفر می‌کردند که بعد از شیوع پاندمی ویروس کرونا و اجرای قوانین منع رفت‌و‌آمد فروش آنها کاهش شدیدی پیدا کرده و حالا هم باید تنها سرمایه‌شان را از بین ببرند.

بدن حیوان؛ نقطه شروع کرونا

به گفته دانشمندان نقطه شروع ویروس کرونا که به سراسر دنیا سفر کرده و جان بیش از یک میلیون و ۳۰۰هزار نفر را گرفته همانند بسیاری از پاندمی‌های دیگر از جمله ابولا، سارس، مرس و ویروس‌های کمتر شناخته شده مانند نیپا و ماربورگ از یک منبع است: بدن حیوان.

به گزارش واشنگتن پست، ویروس ایدز بیش از یک قرن پیش از شامپانزه به انسان منتقل شد، آنفولانزا نوع A از پرندگان وحشی به خوک و بعد به انسان انتقال پیدا کرد و حشرات باعث شیوع تب مرگبار لاسا در غرب آفریقا شدند. ویروس کرونا نیز ابتدا از یک خفاش به یک پنگولین و سپس با ورود به بازار حیوانات وحشی به انسان انتقال پیدا کرد.  

بدن حیوانات وحشی همیشه ممکن است به ویروس‌هایی آلوده باشد. اما به گفته دانشمندان مشکل از حیوانات نیست بلکه از انسان است. تجارت حیوانات وحشی که میلیاردها دلار ارزش دارد در کنار توسعه صنعت کشاورزی، قطع درختان جنگلی و شهرسازی باعث نزدیک‌تر شدن انسان به حیوان شده و ویروس‌های داخل بدن حیوانات فرصت بیشتری برای آلوده کردن انسان پیدا کرده‌اند. با این‌که بیشتر این ویروس‌ها شانس کمی برای زنده ماندن دارند اما تعداد کمی از آنها مانند ویروس کرونای جدید به کمک ارتباط و تماس نزدیک آدم‌ها با یکدیگر موفق می‌شوند طی چند ساعت به تمام دنیا سفر کنند.

همان‌طور که دنیا تلاش می‌کند با بحران بی‌سابقه سلامت عمومی و پیامدهای اقتصادی آن مبارزه کند، بسیاری از دانشمندان می‌گویند که پاندمی ویروس کرونا هشداری بزرگ برای پیش‌گیری از وقوع همه‌گیری‌های بعدی است و تنها راه حل آن شریک دانستن حیوانات در زندگی با انسان و حفاظت از زیستگاه و سلامت آنها است.

بسیاری‌از محققان معتقدند که همه‌گیری ویروس کرونا تاکیدی است بر نیاز به اجرای رویکردی جامع موسوم به «سلامت واحد» که در آن سلامت انسان، حیوان و محیط زیست وابسته به یکدیگر شناخته می‌شود. کیت جونز، رییس دپارتمان اکولوژی و تنوع زیستی در کالج دانشگاهی لندن در گفت‌وگو با واشنگتن پست می‌گوید: «در شیوه برخورد ما با حیوانات و برای درک آسیب‌ها و خطرات امنیت زیستی که خودمان را در معرض آن قرار می‌دهیم، باید تغییرات فرهنگی در سطح جامعه رخ دهد.» جونز در توضیحات خود می‌گوید که این موضوع نشان‌دهنده آن است که باید به تاثیرات این آسیب‌ها در طولانی‌مدت فکر کنیم، جلوی تخریب اکوسیستم به دست انسان گرفته شود تا جایی که می‌شود دست‌نخورده باقی بماند.

هشت کشور آلوده

پس از دانمارک، گزارش‌هایی مرتبط با موارد مبتلا به ویروس کرونا در مزارع پرورش مینک از ۷ کشور دیگر شامل هلند، آفریقای‌جنوبی، سوییس، جزایرفارو، روسیه و آمریکا منتشر شده است. علاوه بر این، لهستان که یکی دیگر از تولیدکنندگان پوست مینک با ۳۵۴ مزرعه و پرورش حدود ۶ میلیون مینک است، اعلام کرد که مواردی در مبتلایانی دیده شده که به طور مستقیم با مزارع پرورش این حیوانات در ارتباط بوده‌اند.

انجمن حمایت از حیات‌وحش و دیگر سازمان‌های مردم نهاد از کشورها خواسته‌اند تا تجارت حیوانات وحشی به عنوان غذا و بازارهای فروش حیوانات وحشی را ممنوع کنند. آنتونی فائوچی، متخصص بیماری‌های عفونی و رئیس موسسه ملی آلرژی و بیماری‌های عفونی و همچنین چهره شناخته‌شده در مبارزه با ویروس کرونا در آمریکا نیز در یک گفت‌وگوی تلویزیونی اعلام کرد که جامعه جهانی باید به چین و دیگر کشورهایی که دارای این بازارها هستند،‌ فشار آورد تا آنها را تعطیل کنند. نگرانی دنیا این است که این تغییر ژنتیکی می‌تواند تاثیر واکسن‌ها از جمله واکسن تولیدی شرکت فایزر را به خطر بیندازد.

چین پس از شیوع سارس تجارت گربه‌های آفریقایی «زباد» را ممنوع کرد و ژانویه گذشته اعلام کرد که تا زمان از بین رفتن همه‌گیری ویروس کرونا، حمل‌و‌نقل و فروش حیوانات وحشی را متوقف می‌کند.

پاندمی‌ها و صنعت مد

با این‌که ویروس کرونا روی صنعت مد تاثیر بسیاری گذاشته؛ از تعطیلی لباس‌فروشی‌ها گرفته تا هزینه بالای انبار کردن لباس‌های فروش نرفته، اما شیوع ویروس کرونا میان مینک‌ها در دانمارک هشداری است برای نقش صنعت مد در پیدایش شیوع بیماری‌های واگیردار. تنها دلیل پرورش مینک در مزارع استفاده از پوست یا خز آن در تولید لباس، مبلمان، پرده و حتی مژه مصنوعی است.

در چند سال اخیر با افزایش آگاهی و تلاش‌های سازمان آمریکایی حمایت از حقوق حیوانات موسوم به پیتا به نظر می‌رسید که عطش صنعت مد برای استفاده از پوست حیوانات رو به کاهش باشد. بزرگترین شرکت تولیدکننده پوست حیوانات در دانمارک اعلام کرد که نهایتا تا سه سال آینده فعالیت خود را متوقف کند. بسیاری از برندهای معروف مانند پرادا، بربری و شانل از چند سال پیش وعده دادند که استفاده از پوست حیوانات شامل مینک، چین‌چیلا و خرگوش را کنار خواهند گذاشت اما تعداد بالای مینک‌های پرورش یافته در مزارع دنیا نشان‌دهنده محبوبیت آنها در میان مصرف‌کنندگان است.  

شاید امروز بهترین زمان برای خداحافظی با پوست حیوانات وحشی در صنعت مد باشد اما به سختی می‌توان گفت که کشتار وسیع و اجباری مینک‌ها باعث می‌شود تا صنعت مد تجارت پوست حیوان را به کلی متوقف کند. بررسی‌ها از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ نشان می‌دهد که با وجود کاهش فروش پوست حیوانات از ۴۰ میلیارد دلار به ۳۳ میلیارد دلار و کاهش قیمت آن، میزان تقاضا در چین به عنوان یکی از عمده‌ترین واردکننده پوست مینک تغییری نکرده است. برخی از مخالفان با توقف کامل تولید پوست حیوانات وحشی معتقدند که این روند باعث شکل‌گیری بازارهای زیرزمینی می‌شود و به جای آن باید قوانین تجارت حیوانات سخت‌تر و از حیوانات به طور مرتب و دقیق آزمایش تشخیص پاتوژن‌ها گرفته شود.

همان‌طور که جمعیت جهان با شتاب زیاد به سمت ۸ میلیارد نفر حرکت می‌کند، هیچ‌کس نمی‌تواند تصور کند که رابطه نزدیک انسان و حیوان کاهش پیدا می‌کند. به گفته دانشمندان نکته اصلی کشتن خفاش‌ها نیست بلکه کاهش خطرات ویرانگر است اما آنها به خوبی می‌دانند که به دلیل فشارهای اقتصادی و فرهنگی به سختی می‌توان تغییر را ایجاد کرد.