دکتر محمود بابایی استاد دانشگاه شهید باهنر کرمان در گفتگوی اختصاصی با پیام ما:
اهدای مدال ابرجاسوس به خوش خدمتی بن نایف

بسم الله خرمی
به نقل از روزنامه عکاظ چاپ عربستان، دفتر اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) روز گذشته (جمعه) مدال «جرج تنت» را به محمد بن نایف اهدا کرد. این مدال به پاس فعالیت‌های اطلاعاتی ارائه شده از سوی ولیعهد عربستان به آمریکا در زمینه مبارزه با تروریسم به او اهدا شد.
مایک پومپیو، رئیس دفتر اطلاعات مرکزی آمریکا که به ریاض سفر کرده است، در حضور محمد بن سلمان، جانشین ولیعهد و وزیر دفاع عربستان، مدال جرج تنت را به محمد بن نایف اهدا کرد.
بن‌نایف بعد از اهدای این مدال گفت همه ادیان آسمانی از اعتقادات و افعال شیطانی گروه‌های تروریستی بری هستند.
در این گزارش طی مصاحبه با دکتر محمود بابایی عضو هیئت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان به بررسی این اقدام دولت ترامپ در قبال عربستان می پردازیم. دکتر بابایی مدرک دکترا خود را از دانشگاه تهران در گرایش روابط بین الملل اخذ کرده است.
دیدگاه های وی را در ذیل مرور می کنیم:
ایالات متحده بدنبال باورسازی اشتباهات خود در میان افکار عمومی است
دکتر بابایی گفت: در تحلیل سیاست خارجی عوامل بسیار زیادی را موثر می دانیم که در نظام بین الملل اثرگذار هستند و براساس آن نقش هایی را تعیین می کنیم، نقش هایی که برای عوامل بازیگر و نقش هایی که به عنوان عوامل مداخله گر در بازی های نظام بین الملل محسوب می شوند را نظر می گیریم. یکی از عواملی که شاید برخی نظریه پردازان معتقدند بصورت مستقیم اثر گذار نیست ولی خیلی می تواند نقش بازی کند و به عنوان یک عامل فرعی شناخته شود، رسانه ها هستند. کار رسانه پیچیده است. در واقع هدف رسانه جهت دهی جامعه و افکار عمومی به راهبرد و سمتی که برای رسانه تعریف شده است. رسانه یک تعریف کلان دارد و فقط به تلویزیون و رادیو گفته نمی شود. به هر ابزاری گفته می شود که بتواند پیغامی به مخاطب برساند و اثری روی مخاطب بگذارد، لذا کار رسانه در نظام بین الملل جهت دهی افکار عمومی به سمتی است که برای آن تعریف شده است.
وی با تاکید بر نقش رسانه ها افزود: در مسئله تصویرسازی هایی که در نظام بین الملل صورت می گیرد رسانه خیلی می تواند اثر گذار باشد. خیلی راحت می تواند نقشی را برای شخص تعریف کند و واقعیتی را خلق کند که اصلا وجود ندارد. برخی اوقات هم واژه را قلب ماهیت کند و تعریفی از آن ارائه دهد که تا به حال از آن استنباط نمی شده است. مثلا در حوزه امنیت، امنیت زیست محیطی در قرن بیست خلق شد، و موضوع امنیت وجودی را یک موضوع قرن بیست و یک می داند. این تاحدی یک روند طبیعی است.
این عضو هیئت علمی می گوید: اما برخی اوقات هم زایش واژگان جدید، طبیعی نیست و در راستای اهداف و مقاصدی است. مثلا تروریسم به معنای ایجاد ترس و وحشت در فرد برای رسیدن به اهداف است. که درباره این معنی آن اجماع وجود دارد، ولی به طور طبیعی درباره مصادیق آن تفاوت است. مثلا به اقدامی که در عراق صورت می گیرد تروریست نمی گویند تا اینکه ببینند چه کسی انجام داده است. اگر منافعشان با آن عمل تامین شود آن عمل را تروریسم می دانند. اما اگر منافعشان تایید نکند از آن حمایت می کنند. اتفاقی که در عربستان افتاده هم به نظر می رسد یکی از این قلب ماهیت های رسانه ایست که صورت گرفته است. واژه ای که با آن مواجهیم و خیلی صریح دیده می شود را رسانه و کارهای رسانه ای برای ما گونه ماهیت آن را تغییر می دهند خیلی راحت می گویند این شخص صلح طلب است. این قدرت رسانه ها و بازیگری آن در نظام بین الملل را نشان می دهد. افکار عمومی را جهت دهی می کند و به پیش می برد.
دکتر بابایی در ادامه خاطر نشان کرد: اهدای مدال صلح به عربستان در ظاهر یک طنز سیاسی است که آمریکا به کشوری مدال اهدا می کند که در سایر کشورها اقدامات تروریستی انجام می دهد اما در عین حال آمریکایی ها خیلی خوب می دانندکه اگر یک چیز غلط را بارها تکرار کنند از نظر روانی مردم باور خواهند کرد و آن را به عنوان یک واقعیت قبول و در باورهای خود شک می کنند. این چیزی است که ما آن را در ذیل «عملیات روانی» می شناسیم. عملیاتی که روی انسان صورت می گیرد که تلاش می کنند ذهنیت آن ها را گونه ای تغییر دهند که بتوانند به آن جهت بدهند و به اهداف و منافعشان برسند. جایزه جرج تنت هم از همین قبیل است.
محمد بن نایف تامین کننده صلح و امنیت آمریکا
وی با اشاره به کارنامه جرج تنت گفت: جرج تنت رئیس سازمان سیا بوده است و علی رغم اینکه تکرار می شود که وی نقش موثری نسبت به سایر روسای این سازمان در صلح و امنیت داخلی آمریکا داشته است، ولی در امنیت دنیا کارنامه سفیدی ندارد و پر از علامت سوال و تعجب است و شاید دلیل برجسته شدن وی همین برقراری امنیت آمریکا بوده است. ولی امنیت جهان در زمان ایشان بسیار بد شد، چرا که حمله به افغانستان و عراق در زمان او اتفاق افتاد و اشتباهاتی بودند که در مدیریت جرج تنت اتفاق افتاده بود. مثل ادعای سازمان سیا به وجود سلاح های کشتار جمعی در عراق علی رغم رد این موضوع توسط نمایندگان سازمان ملل. همه اینها نشان می دهد که تنت نسبت به صلح و امنیت بین المللی تعهدی نداشت و مسئولیت پذیر نبود و ضعف های بزرگی داشت. الان هم دقیقا به نظر می آید همینگونه است. اگر تنت را خوب بدانیم، پس نایف هم خوب است. در اصل محمد بن نایف هم مانند تنت در جهت تامین صلح و امنیت آمریکا فعالیت می کرده است نه صلح و امنیت جهانی، لذا وی مستحق این جایزه است. در کنار این موضوع چیزی که هدف آمریکا است آن قلب ماهیت است که کم کم این چهره صلح طلب تعریف شود و باورسازی شود و این کار رسانه ای هم در حال انجام است.
ترامپ فاقد یک سیاست خارجی خردمندانه است
استاد علوم سیاسی دانشگاه شهید باهنر کرمان با اشاره به انواع تحلیل در سیاست خارجی بیان کرد: به نظرم ما یک اشتباه در تحلیل هایمان نسبت به سیاست خارجی آمریکا داریم و آن این است که هنوز سبک تحلیل خودمان را براساس تغییر در سیاست خارجی آمریکا تطبیق ندادیم و هنوز داریم بر اساس یک بازیگر خردمند تحلیل می کنیم، در حالیکه با آمدن ترامپ این تغییر اتفاق افتاده است و ترامپ آن بازیگر خردمند نیست، اگر چه ما نسبت به سیاست خارجی اوباما انتقاد داریم و آن را خصمانه می دانیم، ولی در دولت ترامپ با یک سیاست خارجی خردمند و عقلانی مواجه نیستیم که بتوانیم به راحتی آن را تحلیل کنیم. شاید تحلیل کردن اوباما خیلی راحت تر بود. شما می دید که در مقابل روسیه، چین و .. حاضر بود در یک حدی هزینه بدهد. ولی ما ترامپ را هنور با همان سبک تحلیلی که اوباما را تحلیل می کردیم، تحلیل می کنیم. این یک اشتباه شایعی است.
وی با اشاره به شخصیت ترامپ افزود: ترامپ بازیگری غیر عقلانی است که تلاش می کند شعارهای انتخاباتی اش را محقق کند، ولی به نظر می آید یک تغییر و تحولی در خود ترامپ در حال شکل گیری است. مقداری دارد با واقعیت های جهان و آمریکا آشنا می شود و می فهمد که فساد ساختاری، اداری، اقتصادی و سیاسی که در سیستم حکومتی آمریکا است به این زودی ها حل نمی شود و اگر بخواهد رفع شود بسیار مشکل خواهد بود و این فسادها در سیستم حکومتی آمریکا نهادینه شده هستند. شعار ترامپ برخورد کردن با اینها بود ولی آیا می تواند اینکار را انجام دهد. آیا بازیگر خردمند است و وقتی که می گوید که رسانه ها بزرگترین دشمن من هستند، قدرت برخورد با آن ها را دارد؟ این یک مسئله مهم است که ما باید تحلیل ترامپ را بر اساس مشخصه های خود ترامپ انجام دهیم، نه بر اساس مشخصه های دیگر روسای جمهور آمریکا. لذا در مورد عربستان هم همینطور است و باید بگوییم آیا عربستان در آینده متحد آمریکا و ترامپ خواهد بود یا خیر؟ این یک تردید است و هنوز مشخص نشده است. مثلا یک روز ترامپ بین چین و تایوان را به هم می زند و به اختلافات آنها دامن می زند و یک روز می گوید که من به چین واحد معتقدهستم. خوب این تناقضات مقداری ما را برای تحلیل سردرگم می کند.
استاد روابط بین الملل دانشگاه شهید باهنر ادامه داد: در عین حال سیستم حکومتی آمریکا طوری طراحی شده است که رئیس جمهور به تنهایی نمی تواند تصمیم گیر باشد و ساختارها خیلی تاثیر گذار هستند و در کنار رئیس جمهور بازیگری می کنند و به او. این اختیار را نمی دهد که به طور کلی روند سیاست خارجی را تغییر دهد و ساختارها هم به اندازه ترامپ در روند تغییرات می توانند موثر باشند. لذا اگر نگاه کنید، درست است که ترامپ در زمان مناظرات انتخاباتی مطرح می کرد که ما نباید در عراق و سوریه درباره داعش هزینه کنیم، ولی به نظر می رسد که ترامپ و ساختار آمریکا این را می دانند که در نظام بین الملل قاعده ای وجود دارد و نمی تواند متحدین خود را به یک باره کنار بگذارد و اگر متحدین خود را کنار بگذارد، با مخالفان چه کار می کند؟
وی همچنین بیان کرد: هرکار بکنیم ساختار روسیه و آمریکا باهم مشکل دارند، درست است که سرکردگانشان کمی به هم نزدیک تر شده اند، ولی باید دید که آیا ترامپ می تواند ساختارها را به هم نزدیک کند یا خیر. این ها چالش های جدی در برابر ترامپ هستند و مجبور است بین این دو روند، به نوعی بازی کند که از یک طرف عربستان از او نرنجد و از طرف دیگر با روسیه، ترکیه و ایران کار کند. او فهمیده است که اگر بخواهد از عربستان به روسیه گذاری صورت بگیرد ، زمانبر خواهد بود و به این زودی اتفاق نخواهد افتاد و یک دفعه نمی تواند ابزار قدرت خود را کنار بگذارد و با ابزاری که اکنون حتی در دستش هم نیست بازی کند، باید نسبت به این ابزار یقین پیدا کند. چون بازی نظام بین الملل بازی منافع است. اگر دست شما خالی شود و ابزار نبرد را کنار بگذارید بازنده خواهید بود. باید از ابزار ها استفاده کنید و به بهترین نحو آنها را مدیریت کنید . عربستان هنوز متحد آمریکا محسوب می شود، ولی تحلیل اینکه آیا ترامپ با عربستان همانطوری کار خواهد کرد که با اوباما کار کرد، چارچوب تحلیلی متفاوتی می خواهد چون بازیگر اصلی آمریکا تغییر کرده است.
تغییرات آمریکا به معنی حل مشکلات خاورمیانه نیست
محمود بابایی با ظاهری خواندن سیاست عدم مداخله اوباما در خاورمیانه گفت: در دوران اوباما اگر چه به ظاهر از مسائل خاورمیانه فاصله گرفته بود. اما در واقع باز هم از عربستان حمایت می کرددر غیر این صورت اگر بیداری اسلامی در عربستان هم حمایت می شد، شاید این دومینو ادامه پیدا می کرد. اوباما شاید در ظاهر یک چرخش در سیاست خارجی انجام داد ولی سیاست خارجی ای که می بینید باز به عربستان نزدیک است، که می توان به حمایت ایالات متحده از حمله عربستان به یمن در شورای امنیت اشاره کرد.
وی در پایان گفت: اما قطعا در رابطه با خاورمیانه داعش و گروه های تکفیری خیلی بهتر با سیاستهای دولت اوباما کار می کردند، برای آنها خیلی بهتر بود که یک دموکرات به جای ترامپ یرای می آورد، لاقل دشمن مشترک داشتند و آن روسیه و سوریه بود ولی الان نقش این دشمن مشترک متزلزل شده است که به گروه های افراطی ضربه می زند. درظاهر شاید این موضوع اوضاع را به نفع جبهه مقاومت به پیش ببرد، ولی در واقع چالش هایی که ما در منطقه خاورمیانه داریم خیلی مهم و عمیق هستند. بحث زیاده خواهی های ترکیه هنوز وجود دارد، موضوع مداخلات عربستان همچنان دیده می شود، اختلاف با کردها وجود دارد و نمی شود به قضیه تک بعدی نگاه کرد و گفت خاورمیانه یک بازیگر دارد و آن آمریکا است و با خروج این بازیگر بازی به هم خورده است. بازیگران متعددی در منطقه خاورمیانه اثر دارند و باید نقش هر یک مورد توجه قرار گیرد. درست است که یکی از این بازیگران تغییر کرده و شاید تهدید داعش کم شده باشد ولی تهدیدات دیگری در منطقه وجود دارد که می تواند باعث بحران زایی در منطقه شود و آینده خاورمیانه را به سمت و سویی خاص سوق دهد.