آستانه بدون نتیجه عملگرایانه

بسم الله خرمی

روز یکشنبه 4بهمن بود که اشتاین مایر وزیر امورخارجه آلمان در یک نشست خبری گفت: در واقع مذاکراتی که اکنون در آستانه در حال برگزاری است نباید این مسئله را از ذهن ما دور کند که سوریه شاهد یک فاجعه انسانی بزرگ است. او به یک فاجعه اشاره کرده است که این روزها نه تنها گربان سوریه بلکه گریبان کل منطقه خاورمیانه را گرفته است.
امید می رفت که نشست آستانه آغازی برای پایان بحران در ثروتمندترین منطقه جهان باشد اما انگار زیاد هم نباید به نتایج آن خوش بین می بودیم. اگر به متن بیانیه نشست آستانه نیم نگاهی بیندازیم متوجه می شویم که بسیار محتاطانه نگاشته شده است و همه چیز مبهم است و راهکار عملی برای انجام هریک از موارد ذکر شده در آن ارائه نداده است.
متن بیانیه به شرح زیر است: هیات های جمهوری اسلامی ایران، فدراسیون روسیه و جمهوری ترکیه در راستای بیانیه مشترک وزرای خارجه خود در مسکو مورخ 20 دسامبر 2016 و قطعنامه 2336 شورای امنیت ملل متحد از آغاز مذاکرات میان دولت جمهوری عربی سوریه و گروه های معارض مسلح در شهر آستانه، در تاریخ 23 و 24 ژانویه 2017، حمایت می نمایند.
از حضور نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل متحد در امور سوریه و تسهیل گفتگوهای فوق الذکر قدردانی می نمایند.
یک بار دیگر بر تعهد خود نسبت به حاکمیت، استقلال، وحدت و تمامیت ارضی جمهوری عربی سوریه به عنوان کشوری دموکراتیک، چند قومی، چند مذهبی و غیر فرقه ای که در شورای امنیت ملل متحد نیز مورد تایید قرار گرفته است، تاکید می نمایند.
بر این باورند که منازعه سوریه از طریق راه کار نظامی قابل حل نیست و تنها از طریق فرایندی سیاسی مبتنی بر اجرای کامل قطعنامه 2254 شورای امنیت سازمان ملل متحد می تواند حل و فصل شود.
ضمن اتخاذ اقداماتی واقعی و اعمال نفوذ بر طرف ها، بدنبال تحکیم رژیم آتش بس حاصله براساس ترتیبات امضا شده در تاریخ 29 دسامبر 2016 که در قطعنامه (2016) 2336 شورای امنیت سازمان ملل متحد مورد حمایت قرار گرفته است، کمک به حداقل رساندن موارد نقض آتش بس، کاهش خشونت ها، اعتماد سازی، تضمین دسترسی کمک های بشر دوستانه بدون هیچ گونه مانع با سرعت و مداوم در راستای قطعنامه (2014) 2165 شورای امنیت سازمان ملل متحد و حفاظت و تردد آزادانه غیر نظامیان در سوریه خواهند بود.
برای ایجاد سازوکاری سه جانبه با هدف نظارت و تضمین پایبندی نسبت به آتش بس، ممانعت از بروز هر گونه اقدام تحریک آمیز و تعیین کلیه مدالیته های آتش بس تصمیم گرفتند. یک بار دیگر بر اراده خود نسبت به مبارزه مشترک علیه داعش و جبهه النصره و جداسازی گروه های معارض مسلح از آنها تاکید می نمایند. بر این باورند که ضرورتی فوری برای سرعت بخشیدن به تلاش ها جهت احیای فرایند مذاکرات مطابق با قطعنامه 2254 شورای امنیت سازمان ملل متحد وجود دارد. تاکید دارند که نشست بین المللی سوریه در آستانه مبنایی (platform) موثر برای گفتگوهای مستقیم میان دولت و معارضین، همانطور که در قطعنامه 2254 شورای امنیت سازمان ملل متحد ایجاب شده، می باشد. از تمایل گروه های معارض مسلح برای مشارکت در دور آینده مذاکرات میان دولت و معارضین تحت نظارت سازمان ملل متحد در ژنو در تاریخ 8 فوریه 2017 حمایت می نمایند.
از تمامی اعضای جامعه بین الملل مصرانه می خواهند از این فرایند سیاسی با رویکرد اجرای سریع تمامی گام‌های مورد توافق در قطعنامه 2254 شورای امنیت سازمان ملل متحد حمایت نمایند.
تصمیم می گیرند با همکاری فعال بر اساس مبنای (platform) آستانه در مورد برخی از موضوعات خاص فرایند سیاسی تحت تملک و هدایت سوری ها تسهیل شده توسط سازمان ملل متحد به تلاش های جهانی نسبت به اجرای قطعنامه 2254 شورای امنیت سازمان متحد کمک نمایند.
از رییس محترم جمهوری قزاقستان، جناب آقای نور سلطان نظربایف و کشور قزاقستان به خاطر میزبانی از نشست بین المللی سوریه در شهر آستانه قدردانی می نمایند.
درست چند دقیقه بعد از قرائت بیانیه مشترک آستانه که توسط رئیس جمهور قزاقستان بود که محمد علوش، نماینده مخالفین دولت سوریه اعلام کرد: خواهان خروج اسد از قدرت هستیم و با هر گونه تلاش در حل مسئله سوریه مخالفیم.
همچنین چند گروه از مخالفین دولت مثل حزب اتحاد دموکراتیک سوریه که به دلیل مخالفت ترکیه موفق به حضور در نشست آستانه نشده اند هم این نشست را محکوم کرده اند.
بشار جغفری نماینده سوریه در سازمان ملل متحد اعلام کرده است که نشست آستانه برای یک آتش بس طی یک زمان مشخص مفید بود. اما اگر به هدف نشست آستانه که توسط تمام طرف های مذاکره تکرار می شد نگاهی بیندازیم، آتش بس موقتی جزئی از هدف بود و هدف کلی توقف جنگ در سوریه و مصالحه دو طرف درگیر بود. اما اظهارات طرفین نشان می دهد که آتش بس توافق شده بسیار کوتاه خواهد بود و نباید زیاد به آن خوشبین باشیم.
به نظر می رسد برای حل بحران سوریه باید تمام طرف های درگیر در بحران را داخل مذاکره کنیم تا بتوانیم به یک توافق خوب دست پیدا کنیم. نباید از حضور برخی احزاب که وجهه مردمی هم دارند در بین سوری ها جلوگیری نماییم، البته اینجا منظور گروههای تروریستی ای مثل داعش و النصره نیست چرا که ماهیت تروریستی بودن آنها ثابت شده است.
در کنار آن کشورهای حاضر در مذاکرات هم باید خواهان صلح در سوریه باشند تا بتوان آن را بدست آورد اما برخی ها مثل دولت ترکیه از یک طرف خود را حامی صلح در سوریه اعلام می کند و از طرف دیگر باز هم به تروریست ها کمک می کند.
موضوع سوریه یک موضوع بین المللی است و تا زمانی که اجماع بین المللی در قبال آن صورت نگیرد نمی توان صلح را متصور شد.