فارغ از افراط و تفریط باید عدالت جنسیتی را محقق کرد

زهرا نژادبهرام، پژوهشگر و کارشناس مسائل زنان می‌گوید: عدالت جنسیتی، مرتبط با امنیت ملی است و باید برای تحقق آن اتحاد ملی وجود داشته باشد.
موضوع «عدالت جنسیتی» با موافقت‌ها و مخالفت‌هایی که با آن انجام شد، درنهایت توانست نظر مثبت نمایندگان مجلس را جلب کند و آنها در جریان بررسی جزئیات لایحه برنامه ششم توسعه، ماده 116 این لایحه را به تصویب رساندند که بر اساس آن تمام دستگاه‌های اجرایی موظفند نسبت به اعمال رویکرد عدالت جنسیتی بر مبنای اصول اسلامی اقدام کنند.
این موضوع مورد تاکید فعالان حوزه زنان هم قرار گرفته و بر این تاکید می‌کنند که در نظر گرفتن عدالت جنسیتی، نه تنها می‌تواند به نفع زنان جامعه خودمان باشد بلکه وضعیت کلی زنان در جامعه جهانی را بهبود می‌بخشد. در همین زمینه، گفت‌وگوی خبرآنلاین با زهرا نژادبهرام، پژوهشگر و فعال حوزه زنان را بخوانید؛
خانم نژادبهرام، نظر شما به عنوان یک پژوهشگر درباره موضوع «عدالت جنسیتی» چیست؟ این مصوبه مجلس چقدر می‌تواند در بهبود وضعیت زنان تاثیرگذار باشد؟
همانطور که می‌دانید عدالت جنسیتی در برنامه چهارم توسعه هم مطرح شده بود اما مورد تصویب نمایندگان قرار نگرفت. اما خوشبختانه با تلاش نمایندگان این دوره مجلس شورای اسلامی و بویژه اهتمامی که اعضای فراکسیون زنان مجلس داشتند، نمایندگان نسبت به این خواسته و نیاز جامعه آگاه شدند و ماده 116 را در راستای تحقق عدالت جنسیتی به تصویب رساندند. این اتفاق در نوع خودش بسیار خوب و مبارک است و در عین حال منتظریم که مورد تصویب اعضای محترم شورای نگهبان هم قرار بگیرد. اهمیت این موضوع از آنجا مشخص می‌شود که نمایندگان مجلس این ماده را با 162 رأی موافق، 22 رأی مخالف و تنها 6 رأی ممتنع به تصویب رساندند و این نشان می‌دهد که جامعه به سمتی حرکت می‌کند که این ضرورت تاریخی برای جمهوری اسلامی شناخته شده است.
چرا از این موضوع به عنوان یک ضرورت یاد می‌کنید؟
به این دلیل که ما داعیه‌دار این هستیم که با توجه به آموزه‌های عمیق اسلامی، می‌توانیم نیازهایی را که جامعه جهانی با قواعد و مقرراتش نتوانسته به آنها پاسخ دهد، جوابگو باشیم. وقتی از ام‌القرای اسلامی حرف می‌زنیم که جوامع جهانی می‌توانند از آموز‌ه‌هایی که ارائه می‌کنیم بهره‌مند شده و به صلح و ثبات برسند، در این زمینه هم با توجه به این که زنان در کشورهای مختلف با تبعیض‌های گوناگونی مواجهند که تبعیض در دستمزد، حقوق قانونی و خانوادگی و اجتماعی بخشی از آنهاست، می‌توانیم فارغ از نگاه‌های افراطی و تفریطی، راه‌حل‌هایی را به جهان ارائه دهیم که عدالت را برای زنان محقق کند. دکترین عدالت جنسیتی در اجلاس پکن از طریق جمهوری اسلامی ایران مطرح شد و تصویب این لایحه راهکار اساسی است که رویکردمان را نسبت به انسان و رفع تبعیض در جوامع مختلف نشان دهیم.
چقدر فکر می‌کنید تصویب لایحه‌ای با محوریت عدالت جنسیتی در مجلس شورای اسلامی‌، می‌تواند این عدالت را در عمل محقق کند؟
ببینید این موضوع چیزی نیست که در کوتاه‌مدت انتظار تحقق آن را داشته باشیم. طبیعی است که زمانی طول خواهد کشید تا چنین نظریه‌ای به اجرا درآید اما مهم این است که در در جه اول، دکترین خودمان را در این زمینه داشته باشیم. لازم بود بعد از 37 سال، رویکردمان را مشخص کرده و نسخه واحدی برای رفع تبعیض‌هایی که علیه زنان وجود دارد و همه به آن واقف هستند ارائه کنیم. همانطور که گفتم تصویب این موضوع که با توجه قابل تقدیر نمایندگان زن مجلس شورای اسلامی انجام شد، اتفاق بسیار مبارکی است اما باید این را بدانیم که این کافی نیست و تازه شروع راه است. این مصوبه، یک دستورالعمل است که برای تحقق آن لازم است حساسیت در همه نهادها وجود داشته باشد. خوشبختانه تصویب این لایحه نشان داد همگرایی و همدلی نسبت به این موضوع وجود دارد و این همگرایی و همدلی لازم است به انسجام در عملکرد دولت اعم از قوای مقننه، قضاییه، مجریه و همچنین نهادهای غیردولتی منجر شود، شاخص‌های متناسب استخراج شده و طرح‌های عملیاتی برای رسیدن به آنها در نظر گرفته شود و نظارت مداوم مجلس را نیز شاهد باشیم.
رویکرد عدالت جنسیتی با مخالفت‌هایی هم مواجه بوده. در پاسخ به مخالفان چه می‌توان گفت؟
مگر می‌توان تبعیض را ندید؟ مگر می‌توان تبعیض را پذیرفت؟ می‌توان انکار کرد که زنان در حقوق شهروندی و استخدامی و بسیاری از حقوق اجتماعی و قانونی‌شان با تبعیض مواجهند؟ ما در کشوری زندگی می‌کنیم که به اسلام معتقدیم و اصول و فروع دین را باور داریم. یکی از شاخصه‌های فروع دین، عدالت است و ما در آموزه‌های دینی به شدت به دنبال این هستیم که عدالت را در وجوه مختلف اقتصادی، اجتماعی، جنسیتی و … دنبال کنیم. همانطور که می‌دانید در این مصوبه، به اصول دهم، بیستم و یکم قانون اساسی، اهداف سند چشم انداز و سیاست‌های کلی برنامه ششم مبنی بر تقویت نهاد خانواده و جایگاه زن در آن استناد و اشاره شده بنابراین به نظرم بهتر است بدون این که موضوع زنان را به موضوعی سیاسی تبدیل کنیم، فارغ از جناح‌بندی‌ها و موضع‌گیری‌های مختلف به این فکر کنیم که تعهد ما نسبت به تحقق عدالت در جامعه خودمان و جامعه جهانی چیست و از چه روش‌هایی می‌توان آن را اعمال کرد. به نظر می‌رسد عدالت جنسیتی، نه تنها می‌تواند زنان و مردان کشورمان را به وضعیت مطلوب برساند بلکه یک نسخه جهانی برای تسکین دردهای مردم کشورهای دیگر ناشی از تبعیض باشد. باید به این دقت داشته باشیم که همانطور که برای منافع ملی همه با هم متحد می‌شویم، عدالت جنسیتی هم از منافع ملی و مرتبط با امنیت ملی است که لازم است در اجرای آن متحد باشیم.