ارجمند کرمانی

 سلطان قالی جهان

 

محمد ارجمند فرزند جعفر ملقب به سلطان قالی یکی از معروف ترین قالیبافان کرمانی بود که در کرمان به دنیا آمد. وی در کودکی در قالیباف خانه‌ها و کارگاه‌های نقشه کشی به شاگردی پرداخت و در سنین نوجوانی خود شخصا به بافت قالی اقدام کرد. در بعضی از فرش های او نام محمد بن جعفر بافته شده‌است.

 محمد بن جعفر در حدود سی سالگی نام خانوادگی ارجمند را برای خود انتخاب کرد. از این پس نام ارجمند در تعدادی از بافته‌های او دیده می‌شود. محمد ارجمند در سال‌های آخر عمر به دلیل شهرت قالی‌هایش در بازار ایالات متحده امریکا به عنوان سلطان فرش ایران خطاب می‌شد. تعدای از قالی‌های بافت او در موزه سعد آباد تهران به چشم می‌خورد. 

ارجمند از همان کودکی به شغل هنر طراحی فرش پرداخت. 

ترقیات شگرف او در کار صنعت، تجارت و کشاورزی هیچ گونه ارتباطی با وضعیت مالی او نداشت بلکه تلاش و کاردانی او در راه رسیدن به اهداف عالیه هنر قالیبافی و دیگر رشته ها کار را به جایی رسانید که زبانزد خاص و عام گردید و کسانی که با او در ارتباط بودند امانت و صفای خاطر و درستکاری و نیک خواهی این مرد گرانمایه را در خور تمجید و تحسین می دانستند. حاج محمد ارجمند از همان کودکی و نوجوانی فردی فعال و کوشا بود و مانند همه انسان های خود ساخته، زندگی را از صفر شروع کرد. وی همواره مصمم و امیدوار، در صدد پیدا کردن راهی برای بهبود و ترقی وضع زندگی خویش بود. 

به همین دلیل در آن اوقاتی که می بایست به درس خواندن بپردازد سرگرم کشیدن طراحی نقشه های پر گل و بوته های قالی آن هم به صورت ایده ای نو گردید و در این کار، گاهی نیز به تقلید می پرداخت و زمانی هم از خود ابتکاری نشان می داد و پس از چندی به فکر تهیه خود فرش و عرصه آن به بازار افتاد و در این حرفه با داشتن خصوصیاتی که بدان اشاره شد روز به روز کار او رونق گرفته و آن را گسترش داد. اما آن چه در استاد ارجمند مایه حیرت به شمار می رفت نظم و پشتکار بوده است که از همان کودکی تا پایان عمر خود این دو را مایه اصلی و پیشرفت و موفقیت خود دانسته و آن را هیچ گاه از دست نداده است و در محیطی مانند کرمان که تحت تاثیر آب و هوای طبیعی تمایل خاطر به آسایش و فراغت بیشتر است با کوشش مداوم و نظم خلل ناپذیر استاد همه وقت پیروی از روشی معین می کرد و همیشه سحرگاه از خواب بیدار شده و سراسر روز را سرگرم کار و تلاش بود و شب زود به بستر خواب می رفت تا بتواند سحرگاه از خواب بیدار شده و سراسر روز را سرگرم کار و تلاش گردد. 

محمد ارجمند پس از سال ها ممارست در صنعت هنر طراحی قالی به فکر افتاد که چند دستگاه قالی نیز برای خود فراهم کند و برای این کار به نیروی اراده توسل جست و دریافت در ارائه کارها دو شرط الزامی است امانت در کار و دقت در کار و قبل از آغاز کار پیش خود مجسم می کرد کسی که کارفرمای کارخانه ای است گذشته از این که باید مواد اولیه را خوب و مرغوب تهیه کند وظیفه دارد تا نهایت دقت را نیز در کار خود بکار بندد تا محصول او از هر لحاظ ممتاز باشد. سپس با در نظر گرفتن این دیدگاه موفقیت آمیز، ارجمند کار قالیبافی خود را آغاز کرد و چون نظم و پشتکار دو عامل نیرومند وجودی وی بودند و امانت و دقت شرط اصلی کار در همان زمان اول قالیهایش شهرت فراوان پیدا کرد. زمانی چند سپری نشده بود که در اثر ابتکار و خلاقیتی که در امر نقشه و یکنواختی و ثبات رنگ و مصالح مورد نیاز فرش ها به کار برد ابتدا در شهر کرمان و بعد در خارج از محدوده کرمان و بعد در خارج از ایران شهرت جهانی پیدا کرد و کم کم سفارش های بسیار از دور و نزدیک برای قالی های او شد. فرش های تهیه شده در کارگاه وی نه تنها در ایران بلکه درخارج از کشور نیز مورد استقبال قرار گرفت و او را به توسعه دستگاه های قالیبافی وادار کرد و بدین سان تلاش ارجمند درمرغوبیت رنگ آمیزی، ظرافت طرح و نقش های زیبا و بی بدیل، یکنواختی و ثبات رنگ ها در تولید قالی های ممتاز به بار نشست و قالی های او زینت بخش محافل بزرگان و اماکن متبرکه و کاخ ها و موزه های ایران و جهان گردیده است. 

فرش شناسان خارجی ارجمند را سلطان قالی لقب داده اند و شکی نیست که این قدر دانی از استاد تنها به سبب ارزش و رونق و مرغوبیت قالی های او در بازارهای خارجی و داخلی است و هر کجا نام ارجمند بر بالای قالی دیده می شود موجب اطمینان خاطر خریداران است. یکی از نکات بسیار حائز اهمیت در شهرت این مرد حسن خلق و سعه صدر اوست. زیرا ارجمند مردی مهربان و فروتن و مردم دار بوده است.

 ارجمند برای اینکه قالی های تولید شده از کارگاه هایش مورد قبول و علاقه واقع گردد تمام سعی و تلاش خود را به کار برد تا بتواند نام ایران و ایرانی را در جهان پر آوازه سازد. ارجمند علاوه بر صنعت قالی، در امور کشاورزی و بازرگانی هم صاحب ذوق و بصیرت و مهارت کامل بود و در صحنه های اجتماعی نیز حضوری فعال داشت. او در معاشرت ها و امور روزمره فردی میانه رو و مبادی آداب و متواضع و طرف اعتماد و احترام همگان بود. سرانجام حاج محمد ارجمند در اثر بیماری در تاریخ سیزدهم آبان سال ۱۳۴۷ شمسی در یکی از بیمارستان های نیویورک بدورود حیات گفت.