مروری بر احوالات سنبل باجی رابری دلبر کرمانی در حرمسرای شاه قاجار
۲۲ آبان ۱۳۹۵، ۰:۱۶
مروری بر احوالات سنبل باجی رابری
دلبر کرمانی در حرمسرای شاه قاجار
فاطمه معزی
چنانچه پیش از این اشاره شد حرم فتحعلی شاه در اختیار زنانی بی شمار بود که دارای اقتدار و نفوذ بر همسر تاجدار خود بودند. فاطمه خانم راه بری کرمانی سنبل باجی، زوجه شانزدهم 1 و یکی از این زنان با نفوذ بود که در این شماره معرفی میشود. در شوال سال 1207ق فتحعلی خان قاجار بنا به امر عموی خود آقا محمد خان قاجار مامور تصرف کرمان شد که همراه با موفقیت بود. پس از تصرف قلعه راه بر فتحعلی خان دخترکی هفت ساله به نام فاطمه را که فرزند عسگر کفشدوز بود برای همسری خود برگزید. 2 با توجه سن کم فاطمه خانم او را به دست زنان حرم سپردند و چهار سال بعد در محرم 1212 به عقد غیردائم فتحعلی خان درآمد. 3 در همان دوران بود که خبر کشته شدن شاه قاجار در قلعه شوشی را به ولیعهد رساندند، تقارن این دو واقعه بر محبوبیت فاطمه خانم افزود، از سوی همسر تاجدار خود به سنبل باجی ملقب شد. علاوه بر آن « از بس در مراحل خانمیت ممتاز بود حضرت صاحبقران خانم مطلق خطاب میفرمود.» 4
سنبل باجی واسطهای برای رساندن عرایض مردم به حضور شاه بود و نظراتش در خصوص فرزندان و اهالی حرم مورد پذیرش فتحعلی شاه بود. در سلامهای روز جمعه عرایض اهالی حرم به دست او داده میشد و پس از پاسخ شاه به آنها سنبل باجی عرایض را به وسیله آغا بهرام به دست حاجی میرزا آقاسی میرساند تا به این خواستهها رسیدگی کند. 5 در هنگام غذا خوردن در کنار شاه مینشست و مسئولیت غذا کشیدن برای همسر و دیگر شاهزادگان سر سفره با او بود. نقل است که حتی عرایض مردم شهر خمسه را که تحت حکومت فرزند او، فتحالله میرزا شعاعالسلطنه بودند به عرض شاه میرساند و بر این اعتقاد بود: «نمیخواهم کسی مظلوم واقع شود و از شاه عالم پناه شکایت نماید. اگرچه پسر خودم مصدر ظلم شده باشد باید معزول شود». 6
پس از مرگ فتحعلی شاه سلطان علیشاه ظلالسلطان ادعای سلطنت کرد و تا رسیدن محمدشاه از تبریز به تهران بر این ادعای خود استوار بود که با شکست قوایش، نزدیک شدن محمدشاه به تهران دست از ادعای خود برداشت و در حرم پدر خود پناه گرفت. محمدشاه او را به نزد خود احضار کرد اما زنان حرم نیز خواهان همراهی وی در این ملاقات شدند. محمدشاه به خازنالدوله، سنبل باجی، فخرالدوله و ضیاءالسلطنه اجازه همراهی ظلالسلطان را داد. سنبل باجی خود این واقعه را روایت میکند:
… ما را با کمال احترام به تالار بزرگ صف سلام نگارستان بردند. شاهنشاه تاجدار در عمارت وسط باغ بود. قدری گذشت و آصفالدوله آمد و با ظلالسطان و شاهزاده محمدولی میرزا صحبت کرد و رفت. بعد از لمحهای در خدمت شاهنشاه وارد اطاق شدند. من بنا بر عالم مادر و فرزندی دست به گردن شهریار انداخته بوسیدم و بی اختیار به گریه افتادم. سایرین هم به همین قسم رفتار نمودند و شاهنشاه را گریه گرفت. بعد که بنای نشستن شد پادشاه با احترام تعارف به عموی خود کرد که مقدم بنشیند. فوراً من و همراهان دستهای مبارک شاهنشاه را گرفته مقدم بنشانیدیم و همه متفقالکلمه عرض کردیم مسند سلطنت ایران را آقا محمد شاه شهید به شما واگذارده. چنانچه مکرر از خاقان مغفور بعضی فقرات در این باب شنیدهایم احدی را یارای آن نیست که بر شما تقدم جوید. … 7
این وساطت در نزد شاه موثر واقع شد. فاطمه خانم سنبل باجی پس از مرگ همسر در زمره زنانی بود که در حرم محمدشاه ماندگار شد و پس از بازگشت از زیارت خانه خدا در تهران درگذشت. 8
فرزندان فاطمه خانم سنبل باجی عبارت بودند از: فتحالله میرزا شعاعالسلطنه، فخر جهان خانم فخرالدوله، حسن جهان خانم والیه و تاجلی بیگم خانم. برادر فاطمه خانم، علیاکبرخان راهبری در دربار فتحعلی شاه به خالو ملقب بود. فتحعلی شاه غزلی که با این بیت آغاز میشد در وصف سنبل باجی سرود:
آرام دل و جانی ای دلبر کرمانی
ای دلبر کرمانی آرام دل و جانی
1. میرزا فضلالله شیرازی خاوری، تاریخ ذوالقرنین، رساله صاحبقران. تصحیح و تحقیق: ناصر افشارفر. تهران، وزارت ارشاد، 1380. ج 2، 1042
2. سید احمد دیوان بیگی شیرازی، حدیقهالشعرا، ادب و فرهنگ در عصر قاجاریه. با تصحیح و تکمیل و تحشیه: دکتر عبدالحسین نوایی، تهران، زرین، 1366. ج 3، ص 2206 .
3. همان.
4. شیرازی خاوری، همان، ج 2، ص 1042 .
5. سلطان احمد میرزا عضدالدوله، تاریخ عضدی، به کوشش: دکتر عبدالحسین نوایی، تهران، علم، 1376، ص191 .
6. همان، ص 27 .
7. همان، ص 123-124.
8. شیرازی خاوری، همان.
برچسب ها:
پیشنهاد سردبیر
مطالب مرتبط
![تصویب روز بومگردی در تقویم کشور](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/بوم-گردی.jpg)
تصویب روز بومگردی در تقویم کشور
![کشف قدیمیترین داستان مصور جهان در اندونزی](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/اندونزی.jpg)
کشف قدیمیترین داستان مصور جهان در اندونزی
![آیین عزا](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/محرم.jpg)
نگاهی به برخی آیینهای ثبت ملی شدۀ عزاداری محرم
آیین عزا
![مرمت و ساماندهی آرامگاه کوروش](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/آرامگاه-کوروش.jpg)
مدیرکل میراث فرهنگی فارس خبر داد
مرمت و ساماندهی آرامگاه کوروش
![راهنمایان گردشگری بیکار شدهاند](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/پلمپ-اقامتگاه-گردشگری.jpg)
رئیس هیئتمدیرۀ جامعۀ انجمنهای حرفهای راهنمایان گردشگری در گفتوگو با «پیام ما»:
راهنمایان گردشگری بیکار شدهاند
![آیین تعزیه، تنها مخاطب هنر زرهبافی](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/زره-بافی.jpg)
«زرهبافی» یکی از قدیمیترین هنرهای بشر است و در ایران هشت قرن قدمت دارد
آیین تعزیه، تنها مخاطب هنر زرهبافی
![رفع «ایران هراسی»ماموریت دولت آینده](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/گردشگر.jpg)
نامزدهای ریاست جمهوری چقدر به صنعت گردشگری توجه کردند؟
رفع «ایران هراسی»ماموریت دولت آینده
![کنسرت تخت جمشید استاندارد برگزار میشود](https://payamema.ir/pubfiles/2024/03/1952272_980-jpg.webp)
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی:
کنسرت تخت جمشید استاندارد برگزار میشود
![گرۀ قلابی فرش!](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/فرش-دست-باف.jpg)
فضای مجازی هم به مصائب فرش ایرانی اضافه شد
گرۀ قلابی فرش!
![۳۰ مسجد تاریخی ایران واجد شرایط ثبت جهانی یونسکو است](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/مسجد-تاریخی.jpg)
قائم مقام وزیر میراثفرهنگی:
۳۰ مسجد تاریخی ایران واجد شرایط ثبت جهانی یونسکو است
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- عطر بدون سردرد – 11 عطر مخصوص افراد میگرنی
- گیلکی کناری، پژوهشگر برتر متافیزیک ایرانی بر سکوهای بینالمللی
- چرا رزرو هتلهای 4 ستاره استانبول ارزشمند است؟
- کدام شاخص اقتصادی بیشترین تاثیر را روی پیشبینی قیمت انس طلا دارد؟
- محبوبترین تورهای ترکیه کدامند؟
- حداقل سرمایه برای واردات از دبی: آنچه باید بدانید
- چطور زودتر از همه از پیش فروش قطارها مطلع شویم؟
- چه کسانی نمی توانند مهاجرت کنند؟
- تفاوت رهگیری مالیاتی و کد مالیاتی چیست؟
- نوآوریهای جدید تتر در ارائه خدمات مالی دیجیتال بیشتر
بیشترین نظر کاربران
![«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/کتاب-چرا-شما-را-نمیگیرن.jpg)
«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام
بیشترین بازنشر
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
آشکارشدن گورهای ماقبلتاریخ هنگام ساخت بزرگراه
3
«بمو» را تکهتکه کردند
4
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
5
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
دیدگاهتان را بنویسید