محمد صنعتی، رییس هیأت امنای پرورشگاه صنعتی کرمان:
باید رو دربایستی ها را
کنار گذاشت

شاید کمتر کسی بداند که پرورشگاه صنعتی کرمان، اولین سازمان غیر دولتی ایران است. سازمانی که با شماره ثبت«یک» صدمین سالگرد تأسیس خود را می گذراند.
در سال 1295 خورشیدی وقتی که حاج اکبر صنعتی پرورشگاه خود را با حضور تعداد انگشت شماری از یتیمان کرمان پایه گذاشت، شاید در مخیله مردم آن روزگار نمی گنجید که یک قرن بعد آن یتیم خانه کوچک به بنیاد فرهنگی- تربیتی تنومندی تبدیل شود که افتخار تربیت تعداد زیادی از مشاهیر ایران را از آن خود کند.
این افتخار، با همت حاج اکبر، پی گیری های عبدالحسین و بلند نظری همایون به دست آمده است. چهارم شهریور ماه هفتمین سال روز درگذشت همایون صنعتی زاده است. همایون با وقف املاک و مستغلات خود به پرورشگاه صنعتی، اقتصاد این پرورشگاه را متحول نمود. محمد صنعتی- رییس هیأت امنای پرورشگاه- که جزو حامیان پرورشگاه نیز بوده در گفت و گو با ما از مرحوم همایون صنعتی زاده و پرورشگاه صنعتی سخن گفت.

همکاری با عبدالحسین صنعتی زاده
محمد صنعتی می گوید که تا جایی که یادم هست و طبق مستنداتی که در دست می باشد، من از سال 1340 که مسوولیت پرورشگاه بر عهده مرحوم عبدالحسین صنعتی زاده ( نویسنده معروف و پدر همایون) بود با مرحوم عبدالحسین و پرورشگاه صنعتی رابطه تنگاتنگ و صمیمانه ای داشتم.
دفتر و کارگاه فنی من در میدان باغ ملی و در نزدیکی پرورشگاه صنعتی بود. خانه مرحوم عبدالحسین در خیابان طالقانی فعلی بود. ایشان مسیر بین پرورشگاه و خانه را پیاده رفت و آمد می کرد. برخی اوقات، هنگام برگشت به خانه به دفتر ما می آمد. می نشستیم و درد دل می کردیم. نتیجه آشنایی من با عبدالحسین صنعتی زاده این بود که بچه های پرورشگاه در کارگاه فنی ما به کارآموزی می پرداختند. چندین نفر از آن بچه ها هنوز هم در کارهای فنی حضور دارند که تعلیم دیده کارگاه ما هستند. این اتفاق خوب با همت و پیشنهاد عبدالحسین صنعتی زاده بود.علاوه بر پرورشگاه صنعتی با پرورشگاه های دیگر از جمله پرورشگاه دیلمقانی هم ارتباط داشتم. این ارتباط به دوره استانداری سعیدی فیروز آبادی و هوشنگ عامری باز می گردد. در پرورشگاه دیلمقانی هم بچه ها را تشویق به کار و ورود به اجتماع می کردند.
وقتی که عبدالحسین در فرودگاه پاریس سکته کرد از آن جایی که من در کرمان از بقیه صنعتی ها معروف تر بودم با من تماس گرفتند و بدین ترتیب واسطه شدم که خبر را به همایون و دیگر اعضای خانواده بدهم.
چهره فرهنگی و اقتصادی همایون
آشنایی مستقیم و رو در روی من با مرحوم همایون صنعتی زاده از سال 1356 زمان استانداری طباطبایی آغاز شد. در آن سال ها جلسات هیات مدیره پرورشگاه با حضور استاندار تشکیل می شد، من در آن جلسات شرکت می کردم. همایون با ظاهری بسیار مرتب، منظم و خوش پوش به جلسه می آمد.
همایون صنعتی زاده خدمات فرهنگی بسیار ارزنده ای انجام داد. موسسه انتشارات کتاب های جیبی از خدمات همایون بود. کارخانه کاغذ پارس اولین کارخانه کاغذسازی ایران از ابتکارات اوست. مدیریت انتشارات بزرگ فرانکلین را هم بر عهده داشت. با همه مترجم ها و نویسنده های ایران ارتباط داشت. فردی به تمام معنا اقتصاد دان بود. جلاآل احمد در یکی از مقالات خود به مقتصد بودن همایون اشاره می کند. از جمله کارهای بزرگ اقتصادی که تبعات اجتماعی مثبتی نیز در پی داشت کارخانه گلاب زهرا در منطقه لاله زار بردسیر است. تاسیس گلاب زهرا کار بسیار موثری بود و چهره منطقه را عوض کرده است. برای پرورشگاه، یک رونق دیگری ایجاد کرد. منطقه لاله زار که زیر کشت خشخاش و برداشت تریاک بوده به سرزمینی برای گل کاری تبدیل شد و مردم آن منطقه از فقر نجات پیدا کردند. همه این ها به دلیل علاقه همایون به توسعه و کارآفرینی بود. و گرنه تا پیش از آن موقوفات لاله زار درآمدی نداشت و صحبت از پنج من سیب زمینی و 10 من نخود بود. اما فکر بلند همایون باعث شد که در حال حاضر درآمدهای قابل توجهی برای پرورشگاه ایجاد شود.
مرحوم همایون از صمیم قلب دوست داشت پرورشگاه پیشرفت کند. در زمان حیات خود پیشنهاد داده بود که مجموعه ای آموزشی از کودکستان تا دانشگاه تاسیس شود. هنوز هم این پیشنهاد و پی گیری آن در هیأت امنای پرورشگاه مطرح است.
پول همایون باید در کرمان
خرج شود
شخصیت همایون این گونه نبود که فقط پیشنهاد بدهد، بلکه پیشنهادات او همواره با کمک مالی همراه بود. همایون، زمین های قابل توجهی در تهران و اصفهان داشت. در اواخر عمر دو فقره از املاک خود را به پرورشگاه صنعتی واگذار کرد. یکی از آن ها ویلایی در ولنجک تهران و دیگری یک باغ کشاورزی در شمال کشور است. پنج، شش سال قبل که اولین صحبت ها شد، ارزش این دو ملک بیش از 150 میلیارد تومان برآورد گردید. اعضای هیات مدیره و مدیرعامل وقت پیشنهاد کرده بودند که با کمک افراد صاحب نام کرمانی در ولنجک تهران هتل 50 طبقه ساخته شود. این ایده در هیأت امنا مطرح شد؛ اما هیات امنا مخالف هتل سازی در تهران بود. دلیل هم این بود که این پول مال همایون صنعتی زاده است. مرحوم همایون نیز املاک را به پرورشگاه داده است. هر کاری که قرار است انجام بگیرد باید در منطقه جغرافیایی کرمان باشد.
این موضوع بارها در هیات مدیره و هیات امنای پرورشگاه مطرح شد. بعداً به این نتیجه رسیدند که بنیاد صنعتی سهامدار یک تشکیلات پتروشیمی در ایرانشهر شود. هیأت امنا با این پیشنهاد هم مخالفت کرد و همچنان معتقد بود که رقم قابل توجهی که از فروش این دو ملک عاید پرورشگاه می شود- قریب 200 میلیارد تومان- باید در کرمان سرمایه گذاری شود. تصمیم هم بر همین شد.
بنده در جلسه هیأت امنا گفتم در حال حاضر استاندار کرمان همشهری خودمان و دلسوز استان هم هست، امکان سرمایه گذاری در کرمان را فراهم کرده است. با این حساب در هر زمینه ای که سرمایه گذاری کنید جواب مناسب خواهید گرفت. اما تا این لحظه هنوز اقدام عملی صورت نگرفته است.
در حالی که اگر سرمایه گذاری در استان انجام بگیرد، 3هزار جوان شاید هم بیش تر در رشته های مختلف به کار مشغول شوند. در این صورت در رونق شهر هم نقش خواهیم داشت.
همایون؛ روال پرورشگاه
را عوض کرد
مرحوم عبدالحسین صنعتی زاه مرد صاحب فکری بود. مرحوم همایون نیز مانند پدرش بیش تر به فکر سازندگی و کارآفرینی بود. به نظر من کسی نمی تواند همایون را به راحتی بشناسد. او در زندگی اش یک رویه خاص و ناشناخته داشت.
وقتی که لانه جاسوسی آمریکا در سال 58 به دست دانشجویان پیرو خط امام افتاد، اسناد زیادی منتشر شد. این اسناد، نزدیک به 80 جلد کتاب است. یکی از کتاب ها مربوط به ایرانیانی است که آمریکا با آنان رابطه خوبی داشته است. یکی از آن ایرانیان، همایون است.
در کتاب شماره 17 اسناد لانه جاسوسی، وابسته فرهنگی آمریکا به وزارت امور خارجه کشور خود گزارش می دهد. در آن کتاب گزارشی درباره مرحوم همایون صنعتی زاده به این مضمون آمده است:«چون همایون رغبتی به شرکت در ضیافت ها و جشن ها از خود نشان نمی دهد، بنابراین ما نتوانستیم بشناسیم که ایشان کی هست. فقط بیوگرافی او را برایتان می‌فرستیم.»
بر اساس آن چه که من دیدم، اگر همایون ثروت بی حد و حساب خود را بزرگوارانه در اختیار پرورشگاه نمی گذاشت، پرورشگاه مثل گذشته می باید با کمک این و آن تنها نان و خوراک و پوشاک مختصری به بچه های تحت پوشش خود بدهد. همایون روال پرورشگاه را عوض کرد. قلباً هم دوست داشت پرورشگاه واحد نمونه ای در سطح ایران باشد. او صادقانه در پی پیشرفت پرورشگاه بود.
مدتی قبل با مهندس محمود صنعتی(مدیرعامل کنونی پرورشگاه صنعتی) درباره مساله ای صحبت می کردم. ایشان گفت که همه جا را نمی شود یک باره جراحی کرد. از این جمله، برداشت های مختلفی می توان کرد. احتمالاً مشکلاتی برای پرورشگاه وجود دارد و جلوی پیشرفت پرورشگاه در برخی جاها گرفته می شود که ایشان به عنوان مدیرعامل می داند و ما نمی‌دانیم.
آقای محمود صنعتی به حفظ و توسعه و اداره منظم پرورشگاه علاقه مند است. باید ایده هایی که بزرگوارانی مانند همایون صنعتی و پدر و پدر بزرگش داشته اند به نتیجه برسد. انشا الله با کنار گذاشتن رودربایستی و قاطعیت می توان پرورشگاه را به نقطه بسیار مطلوبی رساند.
پرورشگاه صنعتی، بچه‌های با استعدادی دارد. یکی دو بار که به مناسبت های مختلف، جشن هایی در پرورشگاه برگزار شده با بچه ها صحبت هایی کرده ام. به آن ها گفتم: «شما اصلا به این قضیه فکر نکنید که یتیم هستید. یتیم هایی مانند سیدعلی اکبر صنعتی به شهرت جهانی رسیده اند. این مجسمه ساز و هنرمند بزرگ از این پرورشگاه برخاسته است. شما هم اگر تلاش کنید مانند همان ها خواهید شد و در اداره کشور موثر خواهید بود.»
مدیریت پرورشگاه برای مطالعه و درس فرزندان پرورشگاه اهمیت خاصی قائل است. هم اکنون در پرورشگاه صنعتی، کتابخانه ای هست که چندین هزار کتاب دارد.