پس از ثبت قالی کرمان در سازمان جهانی مالکیت فکری؛
رطب بم هم جهانی شد

ثبت رطب بم در سازمان جهانی مالکیت فکری به نام ایران در حالی اتفاق افتاد که پیش‌ازاین به دلیل بسته‌بندی نه‌چندان مناسب، این محصول بانام دیگر کشورها به بازار جهانی عرضه می‌شد.
شش ماه پس از ثبت قالی کرمان در سازمان ثبت جهانی مالکیت فکری (WIPO)، رطب بم هم به نام ایران ثبت شد. تشکیل این سازمان جهانی به سال 1883 برمی‌گردد. در این سال کنوانسیون پاریس برای حمایت از دارایی فکری برپا شد و کشورهای عضو برای انجام وظایف،‌ اداره بین‌المللی ایجاد کردند. در سال 1886 کنفرانس برن باهدف حمایت از آثار ادبی و هنری پا به عرصه ظهور گذاشت و اداره‌ای نیز برای انجام امور اداری آن ایجاد گردید. در سال 1967 کنوانسیونی به نام تأسیس سازمان جهانی دارایی فکری در استکهلم باهدف ایجاد هماهنگی بین این دو اداره و توسعه ابزار لازم برای انطباق و روزآمد نمودن آن‌ها تشکیل گردید و سازمان ثبت جهانی مالکیت فکری در سال 1970 بانام WIPO آغاز بکار نمود. در سال 1974 این سازمان به‌عنوان یکی از شانزده آژانس وابسته به سازمان ملل معرفی گردید تا بتواند فعالیت‌های دارایی فکری را ارتقا‌ بخشد و انتقال تکنولوژی را به کشورهای در حال پیشرفت تسهیل نماید و بدین‌وسیله توسعه اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی را ایجاد نماید. طبق ماده 27 منشور حقوق بشر سازمان ملل (حق دارایی فکری) افراد از حمایت منافع مادی و معنوی حاصل از تولیدات علمی، ادبی و هنری بهره‌مند می‌گردند. در دارایی فکری نیز مانند دیگر حقوق مالکیت،‌ خالق یا مالک پروانه ثبت اختراع،‌ نشان تجاری و حق چاپ و تکثیر از منافع اثر یا سرمایه خود بهره‌مند می‌گردد. ارتقای حمایت از دارائی فکری در جهان از طریق همکاری‌های متقابل دولت‌ها و WIPO با سازمان‌های مشابه بین‌المللی و ایجاد هماهنگی و حصول اطمینان از همکاری‌های اجرایی اتحادیه‌های پاریس و برن دو هدف اصلی این سازمان محسوب می‌شود. کلیه کشورهای عضو WIPO موظفند در چهارچوب مالکیت معنوی با اتباع سایر کشورهای عضو نیز مانند اتباع خود عمل نمایند و کلیه امتیازات قانونی و حقوقی اتباع خود در زمینه مالکیت صنعتی را به اتباع سایر کشورهای عضو اعطا نمایند. کشور ما هم از سال ۲۰۰۱ عضو سازمان جهانی مالکیت فکری شد. ایران در سال ۱۹۵۹ به پیمان پاریس برای حمایت از مالکیت صنعتی پیوسته بود و در سال ۲۰۰۳ به پیمان مادرید برای ثبت بین‌المللی علائم ملحق شد. در سال ۲۰۰۵ عضو توافقنامه لیسبون به‌منظور حمایت از نام منشا و ثبت بین‌المللی آن شد که حفاظت از نام جغرافیایی مرتبط با محصولات را تضمین می‌کند. رطب بم هم مطابق با همین توافقنامه به ثبت جهانی نشان جغرافیایی رسید. البته به‌جز رطب بم، انار ساوه و قالی 14 منطقه کشور هم در این سازمان ثبت شدند.
رطب بم چگونه ثبت شد؟
طبق گفته سید مهدی میر صالحی مدیرکل دفتر مالکیت صنعتی وزارت صنعت، معدن و تجارت، فرآیند ثبت این محصولات از اوایل سال گذشته بامطالعه امکان‌سنجی برای هر کالا و محصول شامل تنظیم اظهارنامه و تشکیل پرونده آغاز شد و پس‌ازاین که هر یک از آن‌ها به ثبت ملی رسید، وارد مرحله تشکیل پرونده ثبت جهانی شد. گزارش کارشناسی این محصولات شامل جزییات تمام ویژگی آن‌ها مطابق اظهارنامه لیسبون تهیه و تنظیم شد و به همراه مستندات لازم از سوی دفتر مالکیت صنعتی وزارت صنعت به سازمان جهانی مالکیت فکری ارسال شد. فرآیند ثبت محصولات در WIPO به‌طورمعمول بین هفت تا هشت ماه به طول می‌انجامد که پرونده محصول ابتدا در این سازمان موردبررسی قرار می‌گیرد و سپس به تمام کشورهای عضو لیسبون ارسال می‌شود و درصورتی‌که اعضا نسبت به محصول موردنظر، ادعا یا اعتراضی نداشته باشند سند ثبت جهانی محصول در WIPO صادر می‌شود که روز سه‌شنبه اسناد ثبت جهانی این محصولات به ایران رسید.
رطب بم، برند انحصاری ایران
معاون بازرگانی صنعت، معدن و تجارت استان در ارتباط با ثبت رطب بم در سازمان جهانی مالکیت فکری به نام ایران به «پیام ما» گفت: «وقتی چیزی به نام کشور ما در این سازمان ثبت می‌شود، دیگر هیچ کشوری نمی‌تواند آن محصول را بانام خود در جهان عرضه کند.» مصطفی زریسفی افزود: «الان دیگر ارزش مادی و معنوی رطب بم برای ایران است و این برند انحصارا در اختیار ایران می‌باشد و اگر کشور دیگری این محصول را بانام دیگری عرضه کند، جرم است و ایران می‌تواند ازنظر قانونی آن را پیگیری کند.»
وی با اشاره به ثبت قالی کرمان در این سازمان در دی‌ماه 94، اظهار داشت: «تا پیش از ثبت قالی کرمان، برخی کشورها به‌راحتی طرح و نقش ما را کپی می‌کردند و یک قالی بی‌کیفیت را به نام کرمان صادر می‌کردند. اما پس از ثبت در WIPO این موضوع بسیار کمرنگ شد.»
بسته‌بندی مشکل اصلی رطب بم
دبیر انجمن خرمای کرمان هم در این رابطه به «پیام ما» گفت: «در داخل کشور خیلی زیاد خرمای کشت‌شده در دیگر مناطق را با برند خرمای بم عرضه می‌کنند اما در دنیا کمتر این اتفاق می‌افتد.» مقداد تکلوزاده افزود: «رطب بم در جهان شناخته‌شده است چراکه خاص است و در هیچ کجای دنیا چنین خرمایی وجود ندارد. به همین دلیل خرمای دیگری را با این نام نمی‌توانند عرضه کنند.»
وی بابیان اینکه ضعف بسته‌بندی و بازاریابی ما باعث سوءاستفاده دیگران می‌شود، عنوان کرد: «اما این وجود دارد که برخی کشورها خرمای بم را می‌خرند و در یک بسته‌بندی جدید و بانام خودشان آن را می‌فروشند. این موضوع به دلیل ضعف ما در بسته‌بندی و بازاریابی است.» تکلوزاده در پاسخ به این پرسش که آیا با ثبت رطب بم در WIPO این موضوع غیرممکن می‌شود، اظهار کرد: «غیرممکن نمی‌شود اما آن کشورها دیگر باید روی بسته‌بندی بزنند خرمای کشت‌شده در بم را با بسته‌بندی‌ خودشان می فروشند.»

رطب بم در حالی در سازمان جهانی مالکیت فکری ثبت شد که ارزآوری آن در سال گذشته معادل 5/3 میلیون بشکه نفت بوده و این ظرفیت می‌تواند جایگزین بسیار مناسبی برای اقتصاد نفتی باشد. به‌طور دقیق‌تر ارزآوری صادرات خرمای بم حدود ۸۰ میلیون دلار بوده است. این در حالی است که صادرات خرمای مضافتی کشور از کل گمرکات سایر استان‌ها حدود ۶۰ هزار تن اعلام شد که حدود ۱۲۰ میلیون دلار ارزآوری داشته و در صنایع وابسته به خرما بالاترین سرمایه‌گذاری در شهرستان بم انجام‌شده است و پیش‌بینی می‌شود با توجه به سیاست‌های کلان کشور مبنی بر جدا شدن از اقتصاد تک‌محصولی، میزان صادرات این محصول در سال‌های آینده افزایش قابل توجهی یابد