در چند سال گذشته که سراوانی‌ها مقابل سایت زباله ایستادند و خواستند که جنگل پاک شود، هر چند ماه یک بار خبر جدیدی رسید. یکبار صحبت از جلوگیری از انتقال زباله به جنگل شد. بار دیگر صحبت از گسترش کارخانه کود آلی رشت و زباله‌سوز و بار دیگر صحبت از جابجایی زباله‌ها به لوشان و با قطار به میان آمد. حرف‌ها اما در قامت حرف باقی ماندند و هیچکدام به عمل نزدیک نشدند. مثالش وعدهٔ بسته‌شدن درهای سراوان و وارد نشدن زبالهٔ جدید به آنجا تا پایان سال ۱۴۰۱ است. وعده‌ای که عملی نشد و مسئولان گیلان به مردم گفتند تا آبان ۱۴۰۲ صبر کنید. سراوانی‌ها و چندین روستای اطراف در حالی منتظرند تا دو ماه آینده برسد که دیروز، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست درباره این منطقه اظهار نظر کرده است. او به تصفیه‌خانه این سایت اشاره کرده و گفته است: «دستگاه تصفیه‌ای در آن منطقه نصب شده است که شیرابه را به آب مناسب برای کشاورزی تبدیل می‌کند و در هر ثانیه حدود هفت لیتر تصفیه آب انجام می‌شود. بارش‌ها در این منطقه نیز موجب افزایش تولید شیرابه می‌شود بنابراین این منطقه را پوشانده‌ایم تا بارندگی‌ها به‌ آن وارد نشود. در حال حاضر نیز به‌دنبال استفاده از ظرفیت زباله‌سوزی در آن منطقه هستیم که استانداری گیلان به‌صورت کاملاً ویژه به آن منطقه وارد شده است.»

نرگس آذری: بعد از آنکه تصفیه‌خانه اولی در رانش از دست رفت، با هزینه گزاف و جنگل‌تراشی گسترده، تصفیه‌خانه جدید ساخته شد. اما غیراستاندارد و غیراصولی. سراوان لندفیل نیست و هیچ مکانیزمی برای مدیریت شیرابه‌ها وجود ندارد

قرارداد ساخت تصفیه‌خانه، اینطور که «علی مقصودی»، سرپرست سازمان مدیریت پسماند شهرداری رشت به «پیام‌ما» می‌گوید در سال ۱۳۹۵ بسته شد. یک سال بعد از آن، ساختمان تازه‌ساخت با رانش زباله روبه‌رو شد و رانش زباله‌ها در مهر ۹۶ ستون‌های تصفیه‌خانه را زیر خود مدفون کرد. «مسعود نصرتی»، شهردار رشت همان‌زمان گفت: «حدود ۷۰ تا ۸۰ متر زباله در سراوان دپو شده است و دو روز قبل این زباله رانش پیدا کرد و تمام شش هکتار زمین طراحی شده برای تصفیه خانه زیر زباله رفت و زباله‌ها تا مرز درختان موجود رانش پیدا کرد». بعد از آن ساخت تصفیه‌خانه از سر گرفته شد و درنهایت سال ۱۳۹۹ خبر پایان کار آن به‌میان آمد. اما تصفیه‌خانه با استانداردهای موجود فاصله بسیار دارد. این را «نرگس آذری»، کارشناس پسماند به «پیام‌ما» می‌گوید. «بعد از آنکه تصفیه‌خانه اولی در رانش از دست رفت، با هزینهٔ گزاف و جنگل‌تراشی گسترده، تصفیه‌خانه جدید ساخته شد. اما غیراستاندارد و غیراصولی. سراوان لندفیل نیست و هیچ مکانیزمی برای مدیریت شیرابه‌ها وجود ندارد.» به گفتهٔ او، تصفیهٔ شیرابه و رساندن آن برای استفاده کشاورزی به دلیل هزینه بالا در بسیاری از کشورها انجام نمی‌شود و بسیاری فقط دفع خطر می‌کنند. «هیچ چیز آنجا اصولی نیست. شیب اصولی وجود ندارد و از سویی امکان تصفیه این شیرابه‌ها فراهم نیست. نمی‌دانیم چقدر فیلتر و و مواد تصفیه موجود است و با وجود تحریم‌ها آیا آنها را داریم یا خیر.» آذری که در زمان افتتاح این تصفیه‌خانه آنجا را دیده بود حالا می‌گوید: «اگر هم بگویند تصفیه شیرابه‌ها در حال انجام است، کاملاً نمایشی است.»

حمید درودیان: متأسفانه در این منطقه سیستم جمع‌آوری شیرابه وجود ندارد. باید سیستم جمع‌آوری نصب می‌شد و همزمان ایزولاسیون عملیاتی می‌شد. هیچ‌کاری نکرده‌اند و در این سال‌ها هم تصفیه‌خانه فعال نبوده. حالا چه توقعی می‌توان داشت؟

«حمید درودیان»، فعال محیط زیست هم با آذری هم‌نظر است و می‌گوید صرف داشتن یک حوضچه، نشان‌دهندهٔ وجود تصفیه‌خانه نیست. «متأسفانه در این منطقه سیستم جمع‌آوری شیرابه وجود ندارد. باید سیستم جمع‌آوری نصب می‌شد و همزمان ایزولاسیون عملیاتی می‌شد. هیچ‌کاری نکرده‌اند و در این سال‌ها هم تصفیه‌خانه فعال نبوده. حالا چه توقعی می‌توان داشت؟» او می‌گوید شیرابه‌ها به خاک جنگل نفوذ کرده‌اند و حالا یا باید در رودخانه ریخته شوند یا در شالیزار و زمین‌های کشاورزی.
پیمانکار به دادگاه فراخوانده شد
ساکنان سراوان همچنان سرشار از گله‌اند و بعد از اتفاقات سال گذشته و برخوردهای خشن رخ داده، از آوردن اسم خود گریزان. آنها بارها تابلوهای روزشمار جمع‌آوری و ساماندهی سایت زباله سراوان را دیده‌اند و گوششان از حرف‌ و وعده پر است. رضا یکی از آنهاست که به «پیام‌ما» می‌گوید: «می‌گویند زباله‌ای به سروان نمی‌آید؟ چطور ممکن است؟ پس این ماشین‌های حمل زباله که هر روز می‌بینیم چیست؟» به گفته او، روستاهای اطراف سایت زباله تا مدتی اجازه آوردن زباله را نداشتند و روستای «امامزاده هاشم» اطراف اتوبان زباله‌هایش را رها می‌کرد. «الان چند روز یکبار زباله‌های ما به اینجا آورده می‌شود. اول گفتند دهیاری‌ها مسئول ساماندهی زباله روستاها هستند. اما نه آموزشی وجود دارد و نه آگاهی‌رسانی. ما از این وضعیت خسته‌ایم.» او وضعیت تصفیه‌خانه را هم نامشخص دانسته و می‌گوید در این سال‌ها بارها گفته شده که قرار است از آن استفاده شود. اما استفاده از آن عملی نیست.
این در حالی است که سلاجقه در بخش دیگری از سخنان اخیرش گفته «شیرابه پسماندهای این منطقه به ارتفاع حدود ۹۰ متر، گازی متصاعد شده است که بسیار خطرناک است همچنین شیرابه، آب و خاک آن منطقه را آلودگی می‌کند، به همین دلیل این محدوده ایزوله و از مناطق اطراف آن جدا شده است تا سایر مناطق را تحت تاثیر قرار ندهد». اما محلی‌ها می‌گویند تفکیکی در منطقه در جریان نیست و چندین هکتار از جنگل‌های گیلان، تمام چهار دهه گذشته را غرق در زباله بوده‌اند.
مقصودی که از سه ماه گذشته سرپرست سازمان مدیریت پسماند شهرداری رشت شده، وضعیت را گونه‌ای دیگر توضیح داده و به «پیام‌ما» می‌گوید که از سال ۱۳۹۹ که این تصفیه‌خانه افتتاح شد تاکنون درگیر گرفتن خروجی استاندارد از آن هستند. «خروجی تصفیه‌خانه در آزمایشگاه استاندارد است اما وقتی شیرابه به سه لیتر می‌رسد وضعیت غیراستاندارد می‌شود. ما بارها به پیمانکار فرصت دادیم تا شرایط را درست کند اما این اتفاق نیفتاد و دو ماه قبل علیه او در شورای حل اختلاف طرح دعوا کردیم.»
او می‌گوید وضعیت باید تعیین تکلیف شود و از هر روش برای این موضوع استفاده خواهند کرد. «برای تصفیهٔ شیرابه روش‌های مختلفی انجام می‌گیرد. این دستگاه یازده روش را در خود دارد و به‌همین دلیل توانایی تصفیه شیرابه‌اش بالاست.» مقصودی معتقد است اگر اشکالات این تصفیه‌خانه حل شود می‌توان از آب تصفیه‌شده آن برای کشاورزی استفاده کرد و مشکلی پیش نخواهد آمد؛ نکته‌ای که همچنان بسیاری از فعالان محیط زیست آن را درست نمی‌دانند. باید دید بعد از راه‌اندازی دستگاه تصفیه و حل‌کردن مشکلات آن، آیا درنهایت ایزولاسیون درستی برای جمع‌آوری شیرابه انجام خواهد گرفت و شیرابه‌ها با روشی دقیق تصفیه خواهند شد یا خیر؟