سال ۱۳۹۰ بود که موضوع ساخت تنگ سرخ واقع در شیب مثبت شمال‌غرب شهر شیراز توسط برخی از مسئولان رؤیاپرداز شهر شیراز و افراد پیدا و پنهانی که درصورت اجرای چنین طرح مهلکی، استمرار تکاثر مالی فردی و گروهی خود را جست‌وجو می‌کردند، خبرساز شد. در پی آن اعتراضات تشکل‌های محیط زیستی و چهره‌های علمی فارس که برخی از آنان نیز در سطح بین‌المللی دارای موقعیت خاصی هستند و همچنین کنشگران محیط زیست با ارائهٔ نظرات علمی و کارشناسانه خطاب به مسئولان استانی و کشوری را برانگیخت.

 

هرچند که در طول سالیان متمادی مجریان سد تنگ سرخ، با جایگزینی دولت‌های جدید خیزهای عملیاتی برداشتند، اما با توجه به مخالفت شدید مدیران اداره‌کل حفاظت محیط زیست ادوار پیشین فارس و همچنین ریاست سازمان حفاظت محیط زیست کشور مبنی‌بر فقدان ارزیابی و ملاحظات محیط زیستی و همچنین مخالفت فعالان اجتماعی و علمی شیراز و فارس، اجرای سد متوقف شد. اما عواملی در شهرداری شیراز همچنان در اندیشهٔ اجرای آن سازه غیرضروری بودند که مورد اعتراض دانشمندان و کنشگران طبیعت استان فارس قرار گرفت. 

 

 دلایل مخالفت با ساخت سد

از جمله موارد مخالفت این بود که درصورت اجرای این سد، ضمن از بین رفتن رویشگاه و عرصه‌های جنگلی تنگ سرخ که علاوه‌بر دیگر مزایای طبیعی‌شان نقش فیلترینگ جریان هوا به جلگه شیراز دارند، در دریاچهٔ ذخیرهٔ آب سد نابود می‌شوند و همچنین، به‌دلیل سست بودن سازند زمین ساخت‌وساز منطقهٔ سد و وجود دو گسل فعال در جوار آن از جمله گسل زلزله‌خیز سبزپوشان، ساخت آن سبب ایجاد تهدید جدی جان و مال مردم  کلانشهر شیراز می‌شود و از سویی دیگر تهدید امنیتی از دیدگاه پدافند غیرعامل در زمان بروز جنگ یا تعرضات تخریبی است. براساس مطالعات زمین‌شناسی، درصورت ساخت سد تنگ سرخ، جلگه شیراز وارد تهدید و مرحلهٔ بحرانی می‌شود که چنانچه آن سد بعد از عملیات اجرایی، تخریب و یا شکسته شود، شهر شیراز تا حدود پنج متر زیر آب فرو خواهد رفت.

 

از سوی دیگر به‌دلیل وجود سازنده‌های دارای تناوب مارن و گچ در زیرلایهٔ آن منطقه، این سازه پس از ساخت، دچار فرار آب شده و عملاً دریاچه‌ای در آن شکل نمی‌­گیرد و همان اتفاقی که برای برخی سدهای استان فارس از جمله سد سیوند که دارای شرایط زمین شناسی حتی با آب­گریزی کمتر بوده­‌اند، تکرار می‌شود. شایان ذکر است سد سیوند با گذر بیش از ۱۵ سال از افتتاح، هنوز دریاچهٔ آن آبگیری نشده ­است. از‌این‌رو، ساخت این سازه هدر دادن چند هزار میلیارد ریال از اعتبارات عمومی از محل اخذ عوارض شهروندان شیراز و بودجهٔ ملی خواهد بود. از آن مهمتر آب نشت‌یافته از زیر سد به زمین‌های شمال دراک در جوار بلوار حسینی­ الهاشمی که دارای سازند گچی متخلخل است، نفوذ یافته و سبب سست شدن لایه‌های زیرسطحی زمین ساختمان­‌های آن مکان که هزاران نفر را در خود جای داده، خواهد شد. 

 

به‌دلیل وجود تفکر وندالیسمی در مدیریت چیدمان مبلمان شهر شیراز، هنوز شیرازیان داغ تلفات جان ده‌ها انسان بی‌گناه ناشی از یک طرح آبی اشتباه در دروازه قرآن را بر دل دارند و مسئولان قبلی و فعلی به‌وسیلهٔ نهاد قضایی مجرم شناخته شدند، اما هیچ تنبیه و مجازاتی جان انسان‌ها را باز نخواهد گرداند و جبران زیان‌های وارده به شرایط اکولوژیکی لطمه‌دیده را نمی‌کند. 

 

شایان ذکر است درصورت اجرای سد تنگ سرخ دو اتفاق خطرناک و مهلک در بوم‌سازگان طبیعی و موقعیت اجتماعی بالادست و پایین‌دست آن سد بروز می‌کند. در حوزهٔ بالادست سد با تصاحب و تخریب حدود سه هزار هکتار از عرصه‌های حیاتی جنوب‌شرقی تنگ سرخ، مضاف بر از بین رفتن رویشگاه جنگلی پرتراکم منطقه و مضافاً ایجاد سازه‌های مختلف تحت لوای طرح‌های گردشگری، موجب کاهش عملکرد فیلترینگ جریان غالب هوا به‌سمت جلگهٔ شیراز و آلودگی مضاعف هوا خواهد شد و همچنین، پیدایش مکان‌های انسان‌ساخت جدید و متأثر از آن حضور بیش از حد جمعیت، باعث افزایش فشار در مناطق زیست‌پالای شمال‌غرب شیراز می‌شود و مشکلات موجود در این باره را بیش‌از‌پیش نمایان می‌سازد. 

 

در حوضهٔ انتهای رودخانهٔ خشک شیراز، دریاچهٔ مهارلو که به‌دلیل شوری آن از دیرباز به دریاچه نمک معروف است نیز به‌طور کامل خشک و تبدیل به کویر نمک می‌شود. در این‌صورت ضمن اختلال و از بین رفتن کارکردهای اکولوژیک و هیدرولوژیک آن بیوم‌ناحیه از سویی دیگر با حمل ریزگردهای نمکی به‌وسیلهٔ باد، بخش وافری از مزارع کشاورزی و باغات جنوب‌شرق شیراز، نواحی اجتماعی دریاچهٔ مهارلو تا شهرستان سروستان با رویکرد به‌هم‌ریختگی آلیاژ خاک به‌سمت شوری می‌روند و عملاً کارکرد بهره‌وری معیشت فلاحتی مردم مختل می‌شود. همچنین، جوامع ساکن در آن سامان با گسترش بیماری‌های پوستی،  گوارشی و سرطان به‌ویژه سرطان ریوی مواجهه می‌شوند.

بنابراین، با از بین رفتن تعادلات طبیعی، اجتماعی و اقتصادی، جوامع نامبرده مجبور به ترک سرزمین آبا و اجدادی‌شان می‌شود و عملاً مهاجرت اجباری مردم تسهیل خواهد شد.