پروژه مشارکتی حفاظت از میش‌مرغ به دلیل پاندمی کرونا با تاخیر از مرداد ۱۳۹۹ آغاز شد و اولین فاز آن تا پایان فروردین ۱۴۰۱ ادامه خواهد داشت. رسیدن به روزهای پایانی فاز اول این پروژه در کنار برگزاری بازارچه نوروزی آن باعث شد در گفت‌وگو با مهدی نبیان، مدیر پروژه مشارکتی حفاظت از میش‌مرغ درباره مشکلات این پروژه و دستاوردهای آن چه در این بازه زمانی یک و نیم ساله و چه درباره بازارچه نوروزی به عنوان بخشی از فعالیت‌‌های آن بپرسیم.

پروژه مشارکتی حفاظت از میش‌مرغ در کدام مناطق متمرکز و با چه مشکلاتی مواجه بوده است؟
پروژه بر جامعه محلی روستاهای حاشیه زیستگاه میش‌مرغ (پناهگاه حیات وحش دشت سوتاو و حمامیان) شهر بوکان متمرکز و عمده مشکلات پیش روی پروژه همزمانی اقدامات مشارکتی پروژه با پاندمی کرونا و ایجاد محدودیت در برگزاری تجمعات، تعطیلی مدارس به عنوان بخشی از جامعه هدف، مشکلات در تردد بین جاده‌ای به دلیل شیوع این ویروس و دیگر محدودیت‌ها در این ارتباط بوده است. همچنین قرارگیری مرکز دفن پسماند شهر بوکان در داخل زیستگاه که بر تجمع سگ‌های ولگرد در زیستگاه تاثیرگذار است و عدم همراهی و عزم جدی در مسئولان منطقه به منظور انتقال این مرکز علی‌رغم مصوبات موجود و پیگیری‌های سازمان حفاظت محیط زیست و پروژه جهت جابه‌جایی این مرکز از دیگر مشکلات پیش روی پروژه و زیستگاه بوده و هست.
در این بازه زمانی 18 ماهه چه دستاوردهایی برای پروژه داشته‌‌اید؟
در طول انجام پروژه بیش از ۱۵۰ اقدام در راستای چهار هدف اصلی پروژه محقق شد که از مهمترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: آموزش و توانمندسازی یک تشکل محلی با محوریت حفاظت از میش‌مرغ؛ تشکیل، آموزش و تجهیز کمیته چیرگه‌وان (محافظان میش‌مرغ) با 12 عضو موثر و فعال؛ کاهش 50 درصدی مصرف سموم شیمیایی و آفت‌کش‌ها با کاهش یک مرحله‌ای سمپاشی مزارع گندم در دشت سوتاو (زیستگاه میش‌مرغ) با مشارکت اداره جهاد کشاورزی بوکان برای اولین بار؛ برگزاری ده‌ها کارگاه آموزشی و تسهیل‌گری در مساجد 4 روستای اصلی و 18روستای جنبی منتخب در حاشیه زیستگاه برای کشاورزان و سایر ذی‌نفعان؛ تهیه، چاپ و توزیع گسترده پوستر اینفوگرافی میش‌مرغ در مساجد، سوپرمارکت‌ها، بنگاه‌های املاک، نانوایی‌ها، مدارس، دفاتر شورا، دهیاری‌ها و مراکز تجمع 22روستای محدوده پروژه؛ جلوگیری از دروی 13000 متر مربع گندم سرپا برای حفاظت از جوجه میش‌مرغ‌ها با طراحی و اجرای پویش «100 متر برای میش‌مرغ» با عنوان نوار میش‌مرغ با جلب مشارکت کشاورزان و کومباین‌داران در قالب اهدای داوطلبانه 55 قطعه زمین در سرتاسر زیستگاه؛ خریداری 5/5 هکتار محصول گندم سرپا با جلب رضایت کشاورزان در اراضی گندمی که گزارشات موثق از مشاهده جوجه میش‌مرغ و یا ماده‌های زادآور در آنها وجود داشت؛ ساخت و نصب 65 عدد تابلوی نوار میش‌مرغ در زیستگاه؛ آموزش و جلب مشارکت 25 کومباین‌دار در دشت سوتاو و نصب برچسب کمباین حامی میش‌مرغ بر روی آنها؛ آموزش چهره به چهره تمامی دامداران و چوپانان مستقر در منطقه؛ تولید کلاه با طرح میش‌مرغ برای کشاورزان و کمباین‌داران همراه با پروژه، زنده‌گیری و خروج 55 قلاده سگ ولگرد از محدوده زیستگاه؛ گشت، سرکشی و محافظت شبانه‌روزی از نوارهای میش‌مرغ اهدایی کشاورزان، گندم‌های سرپای خریداری شده توسط پروژه و 38 هکتار گندم سرپای خریداری‌شده توسط سازمان حفاظت محیط زیست تا پایان فصل جوجه‌آوری توسط چیرگه‌وانان؛ تولید محدود 5نمونه محصول صنایع دستی شامل جاکلیدی، پایه موبایل، جاسوئیچی، ماسک و مجسمه نمدی با طرح میش‌مرغ برای تشویق جامعه محلی به تولیدات حفاظتی؛ راه‌اندازی خط تلفن اورژانس میش‌مرغ، راه‌اندازی سایت میش‌مرغ و صفحه اینستاگرام پروژه؛ تهیه و نصب 20 عدد قاب پوستر اینفوگرافی میش‌مرغ در ادارات و اماکن دولتی شهر بوکان در ارتباط با پروژه شامل فرمانداری، اداره جهاد کشاورزی، اداره منابع طبیعی، اداره فنی و حرفه‌ای، اداره میراث فرهنگی، اداره محیط زیست، شهرداری و شورای شهر، دادستانی و …؛ انتشار گسترده اخبار پروژه از دهها سایت خبری، پایگاه اطلاع‌رسانی و روزنامه معتبر، شرکت در دو برنامه زنده تلویزیونی و 5 برنامه زنده رادیویی و تشریح اهداف و ارائه گزارش از عملکرد پروژه، طراحی و چاپ و توزیع بروشور اطلاع‌رسانی برای کشاورزان، دامداران و گردشگران، تدوین کدهای رفتاری میش‌مرغ نگری و گردشگری با همکاری گروه طبیعت‌گردی مسئولانه کاریفان و کارشناسان محیط زیست استان، برگزاری نمایشگاه نوروزی معرفی گونه و عرضه محصولات فرهنگی مرتبط با میش‌مرغ در شهر بوکان در فروردین ۱۴۰۱، برگزاری تور پرنده‌نگری برای اعضای انجمن محلی ژینبانان در تالاب بین‌المللی کانی‌برازان به منظور آشنایی با فرهنگ پرنده‌نگری و ده‌ها اقدام دیگر که در طول پروژه انجام شده است. تمام این موارد از جمله دستاوردهایی هستند که ما در طول این 18 ماه به آنها دست پیدا کرده‌ایم.
فکر می‌کنید نمایشگاه نوروزی توانسته است در معرفی پروژه به اهالی کمک کند و محل استقرار نمایشگاه آن هم در شهر هدف شما را تامین کرده است؟
در نمایشگاه نوروزی معرفی میش‌مرغ که در طول ده روز در محل موزه جدیدالتاسیس مفاخر فرهنگی و هنری بوکان برگزار شد بیش از ۲۰۰۰ نفر از مردم بوکان با دستاوردهای پروژه و نقش جامعه محلی در حفاظت از گونه آشنا شدند. هدف دیگر از برپایی این نمایشگاه تشویق جامعه محلی به تولید محصولاتی با طرح میش‌مرغ با هدف فرهنگ‌سازی محیط زیستی و ایجاد معیشت مکمل و درآمدزایی برای جامعه محلی بود که خوشبختانه توانستیم به این هدف هم برسیم.
بازدیدکنندگان نمایشگاه چه کسانی بودند و آیا این افراد شامل جامعه هدف شما می‌شدند؟
محل برگزاری نمایشگاه بر اساس پایش انجام شده توسط اداره میراث فرهنگی بوکان رتبه اول بازدید گردشگران و مردم شهر بوکان را در نوروز ۱۴۰۱ کسب کرد، به این لحاظ ما معتقدیم برگزاری نمایشگاه معرفی میش‌مرغ در محل موزه مفاخر بوکان توانست به اهداف در نظر گرفته شده برای اطلاع‌رسانی حداکثری درباره گونه دست یابد و با پوشش مناسب رسانه‌ای در سیمای مرکز استان و فضای مجازی محلی بازتابی بیش از حد انتظار ما را رقم زد. بسیاری از مسئولان محلی، اعضای شورا، تشکل‌های مردم نهاد، شخصیت‌های فرهنگی و هنری، دانش‌آموزان و خانواده‌های بوکان و روستاهای حاشیه و همچنین گردشگران و مسافران نوروزی شهرهای دیگر اصلی‌ترین طیف بازدیدکنندگان از نمایشگاه را تشکیل می‌دادند که همه آنها به طور مستقیم و غیرمستقیم در محدوده جامعه هدف پروژه قرار داشتند.
آیا در پروژه مشارکتی حفاظت از میش‌مرغ موضوع معیشت مکمل هم در دستور کار شما بود؟ به این لحاظ چه اتفاق افتاد؟
از نظر بافت اقتصادی جامعه محلی در حاشیه زیستگاه میش‌مرغ، ایجاد معیشت مکمل به عنوان هدف اصلی در این پروژه تعریف نشده بود. با این حال پروژه تلاش کرد با طرح ایده، با تولید محصولاتی با الگوی میش‌مرغ به منظور ارائه نمونه‌کار و تشریح و انتقال تجارب موفق معیشت مکمل در سایر پروژه‌های حفاظت مشارکتی در این خصوص اقدام کند. انجام مقدمات برگزاری تورهای میش‌مرغ‌نگری با تاکید بر تامین درآمد برای مردم محلی، جلب نظر اداره فنی و حرفه‌ای بوکان برای استفاده از طرح میش‌مرغ به عنوان الگو در کارگاه‌های آموزشی صنایع دستی و برگزاری جلساتی با صنعت‌گران و تولیدکنندگان صنایع دستی محلی در فرمانداری شهر بوکان و همچنین جلب حمایت صندوق خُرد زنان روستایی با همراهی اداره جهاد کشاورزی بوکان و برگزاری نشست‌های تشویقی در مساجد با دعوت از زنان روستایی، از دیگر اقداماتی است که توسط پروژه با هدف بسترسازی و تشویق جامعه محلی در ارتباط با معیشت مکمل انجام شده است.