«وزارتخانه‌های نفت و کشور موظفند امکان احداث جایگاه‌ها و زیرساخت استفاده قانونمند از سوخت گاز مایع LPG در ناوگان حمل‌و‌نقل با اولویت ناوگان عمومی و حمل بار را به کمک بخش های خصوصی و عمومی، تا سقف مجموع 2 میلیون تن در سال فراهم کنند» این بخشی از بند الحاقی 2 تبصره یک ماده واحده لایحه بودجه 1400 است که نمایندگان مجلس روز یکشنبه با آن موافقت کردند. از روز تصویب این بند انتقادات و واکنش‌های زیادی به این مصوبه صورت گرفته است، منتقدان به اتفاق معتقدند این مصوبه توجیه اقتصادی ندارد و مدافعان آن می گویند LPG ‌می‌تواند همراه با CNG جایگزین بنزین و گازوئیل شود. پس از طرح مصوبه مجلس در خصوص مکلف کردن وزارت نفت و کشور به احداث جایگاه‌های سوخت گاز مایع تحلیل‌های بسیاری در خصوص این تصمیم مطرح شد. بعضی استفاده از این فرصت را به نفع محیط زیست و اقتصاد می‌دانند و بعضی معتقدند اجرای چنین تصمیمی صرفه اقتصادی برای کشور ندارد، چرا که خودروهای آینده قرار نیست بر سوخت فسیلی تکیه کنند.

اظهارات موافقان

اردشیر دادرس رئیس هیات مدیره انجمن سی.ان.جی یکی از کسانی است که با اجرایی شدن مصوبه اخیر مجلس در خصوص استفاده از اتو گاز موافق و به خبرگزاری فارس گفته است: «اقتصادی یا غیراقتصادی بودن استفاده از LPG در سبد سوخت کشور بستگی به شیوه قیمت‌گذاری این سوخت باارزش دارد. طرح اصلاح قیمت LPG توسط سه قوه در شورای گفتگوی دولت و بخش خصوصی مصوب شد. انجمن‌های تخصصی نظرات ویژه خود را درباره این موضوع دادند و قرار بر این شد که حداقل افزایش قیمت بنزین، مبنای قیمت‌گذاری LPG در داخل باشد. در حال حاضر LPG که در ایران عرضه می‌شود، ارزان‌ترین فرآورده مایع دنیا است. وزارت نفت باید برای استفاده LPG در خودروها برنامه مدونی تهیه کند. در استان‌ها و مناطقی که پالایشگاه‌ها با شعاع حداقل ۱۰۰ کیلومتری قرار دارند، این گاز یک سوخت مناسب برای حمل‌و‌نقل داخلی است. اگر این سوخت در شهرهای نزدیک پالایشگاه‌ها استفاده کنیم، توجیه اقتصادی خوبی به همراه دارد.» رضا رحیمی کارشناس انرژی یکی دیگر از موافقان این امر است و به فارس می‌گوید: «بحث ما این نیست که LPG در خودروها جایگزین CNG شود، ما هدفمان این است که مازاد LPG که الان فلر می‌شود را با برنامه‌ریزی مشخص همراه با CNG جایگزین بنزین و گازوئیل کنیم. اگر این اتفاق بیفتد نتیجه این می‌شود که بنزین و گازوئیل معادل آزاد می‌شود و می‌توان آن را صادر کرد. لازم است که قیمت‌های سوخت به گونه‌ای تعیین شود که CNG و LPG با هم رقیب نشوند. در واقع باید LPG تا حدی از CNG گران‌تر و از بنزین ارزان‌تر باشد تا کسانی که بنزین مصرف می‌کنند ترغیب شوند از LPG استفاده کنند و کسانی هم که از CNG استفاده می‌کنند سوخت خود را تغییر ندهند.»

اظهارات مخالفان

سید هاشم اورعی استاد دانشگاه صنعتی شریف در گفت‌و‌گو با ایلنا با استدلال‌هایی مخالفت خود را با اجرای این مصوبه اعلام کرده است، اورعی معتقد است: «کار اقتصادی این است که LPG به عنوان خوراک پتروشیمی‌ها مورد استفاده قرار گیرد. زیرا در زمستان معمولا با کمبود خوراک گاز در پتروشیمی‌ها رو‌به‌رو هستیم. حتی اگر نخواهیم LPG را به خوراک پتروشیمی تبدیل کنیم باز هم اقتصادی‌تر است که صادرات این فرآورده انجام شود و بنزین در داخل به مصرف برسد. زیرا گاز مایع قیمت بالاتری در بازارهای جهانی نسبت به بنزین دارد. بازگشت گاز مایع به سبد سوخت خودروها در ایران ۱۰۰ درصد فاقد توجیه اقتصادی است، در پیشنهاد این طرح به نظر می‌رسد عده‌ای خواب‌نما شده‌اند و شب خوابیدند و صبح بیدار شدند و به فکر جدید رسیده‌اند. خودروهای آینده قرار نیست با سوخت‌های فسیلی کار کنند. اگر نماینده‌ای می‌گفت به سمت خودرو برقی برویم و جایگاه‌های شارژ برقی را ایجاد کنیم، می‌توانستیم بگوییم طرحی تحول‌گرا ارائه شده است. در سال‌های آینده سهم برق از سبد انرژی جهان در بخش حمل‌و‌نقل زیاد می‌شود. البته برق هم باید از منابع تجدیدپذیر تامین شود»
علیرضا صادق‌آبادی معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران هم با بیان این‌که: «بازگشت گاز مایع به سبد سوخت و توزیع آن، هیچ مزیت اقتصادی، قیمتی و زیست محیطی برای کشور ندارد.» مخالفت خود را با این مصوبه اعلام کرد و گفت: « اقتصادی‌ترین جایگزین برای بنزین در کشور، سی‌ان‌جی است. این حجم ال‌پی‌جی باید در کشور توزیع شود؛ اگر با خطوط لوله و تلمبه‌خانه منتقل کنیم که زیرساخت آن وجود ندارد، در حمل جاده‌ای نیز افزون بر این‌که یارانه پنهان گازوئیل را بالا می‌برد، سبب ایجاد آلودگی و تصادف‌های جاده‌ای نیز می‌شود، بنابراین طرح جایگزینی بنزین با LPG اقتصادی و زیست محیطی نیست. کشورهایی به دنبال ورود این گاز به سبد سوخت خودروها رفتند که واردکننده بنزین بودند و می‌خواستند با این اقدام امنیت انرژی را ارتقا دهند. اما در ایران به دلیل وجود گاز طبیعی هیچ سوختی با CNG قابل رقابت نیست.»

تحلیل کارشناسی

اما از منظر دیگری هم می‌توان به مصوبه مجلس پرداخت، این‌که به جز مصرف ناگزیر LPG در سوخت خودروها، چه گزینه‌های دیگری می‌توان برای مصرف این گاز در نظر گرفت؟ محمد جواد ساکت، کارشناس انرژی در گفت و گو با «پیام‌ما» در خصوص این موضوع می‌گوید: «هدف طراحان موضوع این نیست که LPG جایگزین بنزین داخلی شود و به جای LPG صادراتی، بنزین که مقداری گرانتر است صادر شود، به دلیل این‌که توسعه زیرساخت مورد نیاز این امر و تبدیل این حجم از خودرو صرفه اقتصادی ندارد. بیشتر مسئله کسانی که قصد دارند LPG را وارد سبد سوخت کنند، این است که صادرات این گاز با توجه به تحریم‌ها دچار مشکل شده و با قیمت خیلی پایین صادر می‌شود یا مجبور هستند که مازاد آنرا داخل خط لوله‌های سراسری گاز تزریق کنند که با قیمت گاز طبیعی به مصرف خانگی و صنایع و مصارف نیروگاهی می‌رسد. این برای دولت صرفه اقتصادی ندارد. برای حل کردن این مشکل این پیشنهاد را داده‌اند که LPG به جای این‌که داخل خط لوله سراسری گاز تزریق شود، در خودروها مصرف شود. اما در واکنش به این پیشنهاد باید چند سوال مطرح کرد، اگر صادرات این گاز به مشکل برخورده است، مشکل صادرات را حل کنیم، چرا قصد داریم محصولی را که صادر نمی‌شود را بازگردانیم و محصولی را که تجارت پذیرتر است را صادر کنیم، آن هم با این همه هزینه؟ شاید راهکار پیشنهادی این باشد که دولت یا کسانی که برای دولت قانون وضع می‌کنند، ابتدا به تقویت بازوهای بازرگانی صادرکنندگان فراورده‌ها بپردازند. سوال دوم این‌که آیا این اقدام که LPG به خط لوله گاز تزریق می‌شود به دلیل عملکرد بد پالایشگاه‌هاست که نمی‌توانند پروپان و بوتان را از گاز طبیعی جدا کنند یا دلیل دیگری دارد؟ سوال بعدی این است که آیا شرکت گاز با کمبود گاز مواجه است که گاز مایع را به خط لوله تزریق می‌کند؟»
محمد‌جواد ساکت در خصوص گزینه‌های موجود که می‌توان برای مصرف LPG در کشور به آن فکر کرد، می‌گوید: «باید دید با این LPG مازاد که نمی‌توانیم صادر کنیم در داخل کشور چه کاری می‌توانیم انجام دهیم. چند راهکار وجود دارد. یکی مصرف این گاز به عنوان خوراک پتروشیمی‌هاست و دیگری مصرف به عنوان سوخت در خودروها. در پتروشیمی‌ها با توجه به شرایط موجود، به این زودی نمی‌توانیم مصرف عمده‌ای برای LPG در صنعت پتروشیمی متصور شویم. اما ممکن است در سبد سوخت شاید بتوانیم سریعتر عمل کرد. در اینصورت اولویت ما سه پالایشگاه مرکزی (تهران، اراک، اصفهان) کشور است. یک گزینه دیگر هم وجود دارد. می‌توانیم این گاز را در نیروگاه‌ها مورد استفاده قرار دهیم، همین حالا حدود یک سوم گاز کشور وارد صنعت برق و صرف تولید برق می‌شود. ما می‌توانیم نیروگاهها را با سوخت LPG تغذیه کنیم. این اولویت بیشتری نسبت به استفاده این گاز در خودروهای حمل‌و‌نقل عمومی دارد. ممکن است ایجاد امکان فنی این کار هزینه کمتری نسبت به ایجاد زیرساخت لازم برای مصرف این گاز در سوخت خودروها، در پی داشته باشد. از طرفی موضوع محیط زیست هم مطرح است و این گاز می‌تواند جایگزین بهتری نیست به مازوت باشد. این انتخاب مهمی است و در دنیا هم نیروگاه‌هایی با سوخت LPG وجود دارد. این گزینه می‌تواند هم به دلیل بحث آلاینده‌‌ها و هم موضوع زیرساختها اولویت بالاتری دارد.»
باید دید تصمیم گیران کدام را انتخاب میکنند، هزینه برای ایجاد زیرساخت استفاده از LPG برای سوخت خودرو یا نگاهی بلند مدت و ایجاد زمینه استفاده از این گاز در نیروگاه‌ها که هم به نفع محیط زیست است و هم هزینه کمتری در پی خواهد داشت.