تایید وجود عناصر اورانیوم فرسوده در نمونه مو و دندان کودکان عراقی

ساعتی سه بمب  بر سر خاورمیانه خالی می‌شود

صوابی، متخصص سم‌شناسی محیط زیست و عضو هیات علمی دانشگاه میشیگان: ارتباط مستقیمی بین سطح ناهنجاری و نزدیکی به پایگاه‌های نظامی آمریکا وجود دارد.

مرضیه قاضی زاده | برای پاکسازی 500 پایگاه نظامی عراق و هزار پایگاه نظامی افغانستان هیچ فکری نکرده‌اند. زباله‌های نظامی از سال 2004 تا 2011 سوخته‌اند و فلزات سنگین در معرض باد و باران قرار گرفته‌اند. تبعات این آلودگی گلوی مردمان کشورهای همسایه را فشرده و هنوز هیچ تحقیقی روی این مسئله صورت نگرفته که ایرانیان تا چه اندازه درگیر معضلات این زباله‌ها یا آورده‌های ناشی از بمباران‌ها در عراق و افغانستان خواهند بود اما در فلوجه حدود 55 درصد کودکان با ناهنجاری به دنیا آمده‌اند و در بصره نیز که کمتر از دو ساعت تا خرمشهر فاصله دارد، آمار کودکان با ناهنجاری در حال افزایش است.  

934 میلیارد دلار! این بودجه نظامی آمریکا در سال 2020 است. به عبارت دیگر آمریکا ده برابر کشورهایی چون هند، چین و ایران و عراق برای مسائل نظامی هزینه صرف کرده است. مژگان صوابی، پژوهشگر بین‌المللی و متخصص سم‌شناسی محیط‌زیست و عضو هیات علمی دانشگاه میشیگان معتقد است که کرونا، هیچ تاثیری روی فعالیت‌های نظامی آمریکا در خاورمیانه نداشته است و « آمریکا روزانه 22 بمب در افغانستان و 66 بمب روی سوریه و عراق می‌اندازد؛ ساعتی سه بمب.»

این  پژوهشگر بین‌المللی در وبینار شماره 11 انجمن علمی دانشجویی محیط‌زیست حاضر شد تا از تبعات زیست‌محیطی آلایندگی‌های جنگی بگوید. آلایندگی‌هایی که تبعاتش نه تنها در خاورمیانه بلکه در آمریکا نیز هویدا شده است. در این وبینار دیگر استادان دانشگاهی و دانشجویان حوزه محیط‌زیست نیز شرکت داشتند و سوالاتشان را می‌نوشتند. موضوع اصلی بحث آلودگی محیط‌زیست، اختلالات سلامتی و ناهنجار‌زایی ناشی از آلایندگی‌های جنگی منطقه خاورمیانه و به خصوص عراق بود که از ساعت نه شب روز سه شنبه آغاز و تا یک ساعت بعد ادامه داشت.

صوابی یکی از اعضای یک تیم پژوهشی در منطقه خاورمیانه است. او پژوهش‌هایش را از سال 2011 تا کنون در سه شهر بصره، ناصریه، فلوجه و کویه در کشور عراق انجام داده است و نتایجش را در قالب مقالاتی در ژورنال علمی Elsevier و ژورنال‌های دیگر منتشر کرده است. نتایج تیم تحقیقاتی او نشان می‌دهد که در فلوجه در سال 2012 حدود 55 درصد کودکان با ناهنجاری به دنیا آمدند.  در بصره نیز ناهنجاری‌ها از سال 1994 که اولین تحقیق انجام شده تا 2016 افزایش چشمگیری داشته است.

همه از بچه‌دار شدن وحشت دارند

به گفته صوابی ناهنجاری کودکان بعد از بمباران‌های آمریکا در عراق مثل یک پاندمی شده است. او گفت: «همه از بچه‌دار شدن وحشت دارند چون احتمال این‌که بچه‌شان ناقص به دنیا بیاید خیلی است. دولت عراق دغدغه بهداشتی کمی دارد و تنها راهکارش به مردم  این است که بچه‌دار نشوند.»

این تیم تحقیقاتی آثاری از سرب و جیوه در نمونه‌های گرفته شده در کودکان شهر فلوجه پیدا کرده است. صوابی در این باره گفت: «در نمونه‌هایی که از کودکان شهر فلوجه گرفتیم مقدار زیادی سرب و جیوه پیدا کردیم. این دو فلز مستقیما به سیستم عصبی انسان‌ها حمله می‌کنند و اثرات منفی آن‌ها مستقیما در کودکان نمایان می‌شود. به طوری که احتمال به دنیا آمدن کودکان ناهنجار در فلوجه بسیار بیشتر از کودکان سایر مناطق جهان است.»

نتایج تحقیقاتی این تیم همچنین حاکی از وجود ارتباط مستقیم بین سطح ناهنجاری و نزدیکی به پایگاه‌های نظامی آمریکا است. او گفت:«براساس یک تحقیق که در ناصریه انجام شد و گزارش آن هم منتشر شد، ارتباط معنادار مثبتی بین فاصله محل سکونت تا پایگاه نظامی وجود دارد. به طوری که هر چه محل سکونت افراد به پایگاه‌های نظامی بیشتر باشد احتمال به دنیا آوردن کودکان ناهنجار هم بیشتر است.» به گفته او احتمال ناهنجار بودن  کودکان در فواصل نزدیک‌تر به پایگاه دو تا سه برابر می‌شود.

وجود «توریوم» در بافت موی کودکان عراقی

محققان این تیم همچنان نمونه‌برداری‌هایی از مو، دندان شیری و مغز استخوان کودکان عراقی انجام داده‌اند و نتایج پژوهش آن‌ها حاکی از وجود توریوم در این نمونه‌ها بوده است. صوابی در توضیح نتایج این پژوهش‌ها، گفت: «کودکانی که در فاصله نزدیک‌تر به پایگاه نظامی آمریکا زندگی می‌کنند، هم احتمال ناهنجاری بیشتری دارند و هم در نمونه‌هایشان مقدار زیادی توریوم دیده شده است. توریوم یکی از نتایج تجزیه اورانیوم فرسوده است؛ اورانیوم فرسوده هنگامی که شروع به فرسایش می‌کند، اولین عنصری که تولید می‌کند، توریوم است و ما این را در دندان‌ها و موهای کودکان عراقی دیدیم.»

منبع دیگر آلودگی خاورمیانه با آلایندگی  نظامی آمریکا، آلودگی ناشی از سوختن این مواد در پایگاه‌های نظامی است. صوابی در این باره گفت: «500 پایگاه نظامی در عراق و هزار پایگاه در افغانستان‌اند که زباله‌هایشان را که شامل تانک، مسلسل و سایر ادوات نظامی فرسوده است را به مدت 6 سال از 2004 تا 2011 سوزانده‌اند. حال این فلزات سنگین و آلاینده در معرض باد و باران‌اند و خاک و آب‌و‌هوا را رفته‌رفته تحت تاثیر قرار می‌دهند.»

افغانستان و عراق کشورهای هم مرز ایران‌اند. با عراق هزار و 458 کیلومتر مرز مشترک داریم. این یعنی ایران نزدیک‌ترین کشوری است که در معرض تبعات زیست‌محیطی جنگ بعد از کشور مبدا قرار می‌گیرد. این‌که این آلایندگی‌ها به واسطه این نزدیکی قابل انتقال به ایران‌اند، مسئله ای است که در این نشست به آن پرداخته نشد. اما براساس اظهارات این پژوهشگر حتی در دوران هشت ساله جنگ ایران و عراق، هیچ پژوهشگری از ایران تحقیقاتی در آن بازه زمانی در خصوص اثرات زیست‌محیطی  جنگ در ایران انجام نداده است.

حتی نظامیان آمریکایی

 به سرطان دچار شده‌اند

او در پاسخ به یکی از دانشجویان درباره این‌که چطور این ناهنجاری فقط در عراقی‌ها دیده شده و نه در آمریکاییان مستقر در پایگاه‌ها، گفت: «نتایج ناهنجاری یا سرطان صرفا محدود به عراقی‌ها نبوده بلکه نظامیان اعزام شده به عراق نیز بعد از برگشت به آمریکا نتایجی از وجود انواع سرطان در آن‌ها دیده شده است.» او این تفکر که تبعات نظامی‌گری آمریکا صرفا محدود به آمریکا است را یک تفکر مردود دانست و گفت: «غالبا این تفکر در بین مردم ایران وجود دارد که آمریکا علیه مردم کشور خود عمل نمی‌کند اما آمار کشته‌های ناشی از کرونا در آمریکا نشان داد که دولت این کشور بیش از اقدامات بهداشتی برای مردمش به فکر هزینه‌های نظامی است.» کنایه این پژوهشگر به وجود آمار هزار و سی کشته در آمریکا به ازای هر یک میلیون نفر است، آماری که در ایران حدود 600 نفر در هر یک میلیون نفر است.

به گفته صوابی با وجود اعتراضات مردم آمریکا به تبعات منفی پایگاه‌های نظامی آمریکا هنوز دو پایگاه میشیگان پاکسازی نشده است: «مردم میشیگان در آن نقطه هنوز هم درگیر سرطان‌هایی هستند که از تبعات این دو پایگاه است اما هنوز بعد از سی سال نتوانسته‌اند دولت را به پاکسازی این دو پایگاه وادار کنند.»

او دانشجویان را ترغیب کرد که در بی‌توجهی جامعه بین‌المللی به تبعات آلایندگی‌های محیط‌زیستی جنگی، به این موضوع حساس باشند و گفت: «هیچ نهاد بین‌المللی مسئولیت پاکسازی پایگاه‌های نظامی را ندارد و آلایندگی‌های جنگی نیز هیچ جایگاهی در بحث‌های بین‌المللی ندارد.»  

اضافه برداشت عراق، کیفیت اروند‌رود را تحت تاثیر قرار داد

عراق وابسته به دجله و فرات است و حال 35 درصد از منابع آبی این کشور همسایه کاهش یافته است. این یعنی ایران که پیش‌تر از اروند، آب سالم تحویل می‌گرفت حال پساب تحویل می‌گیرد. جابر اعظمی، عضو هیات علمی دانشگاه زنجان  و متخصص اکوسیستم آبی در این نشست مجازی درباره تاثیرات محیطی عراق گفت: «منابع آبی عراق وابسته به رودخانه دجله و فرات است که در دهه اخیر 35 درصد کاهش پیدا کرده و دلیلش سازه‌های آبی و سدسازی بر سرشاخه‌های فرات و دجله است. ذی‌نفعان عراقی دانشی در مصرف آب کشاورزی ندارند و برای تامین آب بهره‌برداری‌شان را افزایش دادند. خروجی تمام این منابع آبی وارد اروند‌رود و مناطق غربی ایران می‌شود و نتیجه این فشار بیشتر عراق بر این منابع آبی این شده که دیگر خبری از آب سالم در اروند نیست.»

جمعیت عراق رو به افزایش است. 40 میلیون نفر در این کشور زندگی می‌کنند و پیش‌بینی می‌شود که جمعیت این کشور تا سال 2080 به 80 میلیون نفر برسد، این یعنی بهره‌برداری بیشتر از آب . اعظمی با اشاره به این رشد جمعیت گفت: «تغییرات آب و هوایی و دمای هوا و در کنار آن مدیریت ناصحیح در این کشور و ساخت سدهای بی‌رویه منجر شده معضل اصلی این کشور آب باشد.» او به بیماری‌های گوارشی مردم این کشور در دو سال گذشته هم اشاره کرد: «در بصره در سال 2018 حدود 150 هزار عراقی به دلیل بیماری گوارشی بستری شدند. بررسی‌ها نشان داد که علت این بیماری آلودگی آب شرب است. در سال 2019 سازمان‌های مردم نهاد این کشور برای آب شرب تظاهرات کردند.»

او البته معتقد است که مسائل سیاسی و اقتصادی این کشور اجازه شفاف‌سازی موضوعات زیست‌محیطی را نداده است و دغدغه فعلی این کشور چیزهای دیگری است: «آب این دو رودخانه کم شده. وقتی که آب کاهش پیدا می‌کند لایروبی هم افزایش پیدا کرده و این زمینه خشکیدن مناطق پایین‌دست را فراهم می‌کند.»