سایه سنگین زباله های شهری بر توریسم شهری

در دهه های اخیر با افزایش درآمد و رشد اقتصادی، آلاینده های ناشی از فعالیت بشر باعث آلودگی آب، خاک و هوا شده و محیط زیست را متحمل خسارات زیادی کرده است.

پسماند جامد شهری از جمله آلاینده های ناشی از توسعه شهرنشینی و افزایش جمعیت است. این پسماندها متشکل از موادغیر قابل استفاده، زائد و فاسد شدنی هستند که در این میان آنها مواد سمی نیز یافت می شوند که در صورت راه یابی به محیط زیست خطرات زیادی را متوجه ساکنان آن ناحیه می کنند.

اکنون در کنار مسائل مختلفی که شهرهای ایران با آن مواجه هستند، خطرزیست محیطی ناشی از مدیریت نامناسب پسماند جامد شهری بحرانی جدی بوده که اکنون کشور با آن مواجه است.

به مراتب چنین وضعی در کلانشهرها به ویژه تهران بحرانی تر است. به گفته نرگس رجایی، معاون امور اجتماعی و فرهنگی سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران، پایتخت نشینان روزانه به طور متوسط حدود 6 هزار و ۵۰۰ تن و به اندازه وزن ۳۸ هواپیمای بوئینگ ۷۴۷ (بدون بار و مسافر) پسماند تولید می کنند. طبق آمارها تهرانی ها هر 24 روز حدود ۵۸ هزار تن و به اندازه وزن برج میلاد زباله تولید می‌ کنند.

هرچند بر اساس فرهنگ مصرف ایرانیان بیشترین حجم پسماندهای جامد شهری را پسماندهای تر تشکیل می دهند که شیرابه تولیدی ناشی از تجزیه آنها دارای ترکیبات سمی هستند که می توانند به تنهایی منجر به آلودگی آب، خاک و هوا شوند اما در بین زباله ها، پسماندهای پلاستیک ها و لاستیک هایی نیز یافت می شود که متاسفانه مدیریت نادرست برای دفع اصولی و بهداشتی پسماندهای باعث شده مشکلات زیست محیطی کشور دو چندان شود. به عنوان مثال در حال حاضر برخی از واحدهای خدماتی به جای تفکیک زباله، زباله سوزی را برای پسماندها نسخه پیچی کرده اند.

سوزاندن برخی از پسماندها و زباله ها، نه تنها باعث آلودگی هوا می ‌شود بلکه آتشی به جان محیط زیست می افکند و خسارت جبران ناپذیری به طبیعت وارد می کند؛ سوزاندن هرگونه پسماند و ضایعات باعث آلودگی هوا و انتشار گازهای سمی خطرناک در محیط می ‌شود و برای سلامتی انسان و سایر جانداران مضر است. به گفته اسرافیل صالحی، یکی از کارشناسان محیط زیست، مدیریت پسماند در بسیاری از شهرهای کشور به صورت بسیار ابتدایی و سنتی انجام می ‌شوند؛ مدیریت پسماندها اغلب جمع آوری زباله از سطح شهر و انتقال آن به بیرون شهر است. در این روش های ابتدایی اصولا زباله ‌های تر و خشک شهری تفکیک نشده و تمامی زباله ها که میان آنها پلاستیک و لاستیک نیز وجود دارد، سوزانده می شوند. سوزاندن طولانی مدت این زباله ها باعث انتشار آلاینده بسیار سمی و خطرناکی به نام «دای اکسین ‌ها و فوران ‌ها» می ‌شود که از سرطان ‌زاترین آلاینده‌هاست.

در حال حاضر تولید پسماند جامد شهری می تواند تحت تاثیرعوامل مختلفی از جمله درآمد، جمعیت، عادات فرهنگی وغیره قرار گیرد اما یکی از مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر تولید پسماند جامد شهری عامل  گردشگری است که این تاثیرگذاری می تواند ارتباطی دوسویه داشته باشد، بدین صورت که نه تنها گردشگری منجر به افزایش تولید پسماند جامد شهری می شود بلکه مدیریت نامناسب پسماند جامد شهری منجر به تخریب چهره مقصد گردشگری و در نتیجه دفع گردشگر خواهد شد.

زهرا معدنی پور، دانش آموخته دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی با راهنمایی دکتر سمانه عابدی پژوهشی پیرامون رابطه میان تولید پسماند جامد شهری و تولید (درآمد) ناخالص داخلی ایران در قطب های گردشگری ایران انجام داده است.

نتایج این پژوهش نشان داد که با 10درصد افزایش در درآمد ناخالص داخلی سرانه میزان تولید پسماند جامد شهری به میزان 8/4 درصد افزایش خواهد یافت.

همچنین دیگر نتایج این مطالعه نشان داد که کشش تولید پسماند جامد شهری نسبت به جمعیت کم کشش بوده ( به ازای 10درصد افزایش در جمعیت تولید پسماند جامد شهری 5/7 درصد افزایش می یابد) و کشش تولید پسماند جامد شهری نسبت به سهم ارزش افزوده بخش خدمات برابر با03/1 است.