سایت خبری پیام ما آنلاین | یک یگان بدون امنیت شغلی

بررسی مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد با وجود اهمیت یگان حفاظت میراث فرهنگی، به آن توجه لازم نشده است

یک یگان بدون امنیت شغلی

نیروهای یگان جایگاه مشخصی ندارند و با تغییر مدیران، جایگاه نیروها هم تغییر می‌کند. درجه‌بندی و رتبه‌بندی این نیروها انجام نشده و آنها هیچ‌گاه ارتقا نمی‌یابند





یک یگان بدون امنیت شغلی

۲۳ شهریور ۱۴۰۱، ۹:۰۸

|پیام ما| یگان حفاظت میراث فرهنگی با وجود سختی کار و اهمیت مسئولیت‌هایش با مشکلات فراوانی روبه‌روست؛ مسائلی مرتبط با امنیت شغلی نیروها، ساختار سازمانی یگان و ضعف پیوندهای اجتماعی نیروها با جوامع محلی. مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش تازه‌‌ای به یگان حفاظت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی پرداخته و مشکلاتش را برشمرده است. این گزارش می‌گوید با توجه به اهمیت نقش این یگان در پاسداری از میراث فرهنگی کشور، لازم است که مجلس و سایر نهادهای مرتبط اقدامات موثری انجام دهند. مرکز پژوهش‌های مجلس همچنین پیشنهاد می‌کند که انجمن‌های میراث فرهنگی احیا و تقویت شوند و ماده (35) قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه در زمینه‌های چگونگی ساماندهی، تسلیح، آموزش و نظارت بر عملکرد به درستی اجرا شود و نظارت دقیقی بر تحقق مفاد آن صورت گیرد.

 

موضوع تشکیل یگان‌های حفاظت در دستگاههای اجرایی کشور توسط ستاد کل نیروهای مسلح در تاریخ پنجم تیر 1379 تدوین شد و به تصویب رسید. بعدتر اما اتفاقاتی که پس از جریان سیل سال 1380 در شهر جیرفت کرمان و روی خاک آمدن آثار تمدن ارت در جریان این سیل رخ داد، موجب توجه به حفاری‌های غیرمجاز شد. برای پیدا کردن میراث فرهنگی مدفون شده در خاک در هر گوشه‌ای چاله‌ای کنده بودند و تمدنی کهن به‌واسطه این جریان حفاری غیرمجاز در مسیر نابودی قرار گرفت. طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی بسیاری این حادثه را یکی از ریشه‌های غیرقابل انکار توجه مدیران و سیاستگذاران به شکل‌گیری و توسعه یگان حفاظت میراث فرهنگی در کشور دانسته‌اند.

افزایش 33 درصدی جرائم علیه آثار غیرمنقول و افزایش 79 درصدی جرائم علیه آثار منقول در بازه زمانی 1395 تا 1399 نشان می‌دهد که لزوم به‌کارگیری و تجهیز بهتر یگان حفاظت میراث فرهنگی امری جدی است و بنابراین موضوع جذب نیروی جدید در این یگان دارای اولویت است

تعداد نیروها کم است
«گزارش نظارتی در مورد یگان حفاظت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی: ماده (۳۵) قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور» که سعید شفیعا و بهرنگ ضابطیان تهیه و تدوین‌کنندگان آن هستند، در بخش اول مسائل مرتبط با کمیت و کیفیت نیروها را بررسی کرده و کمبود نیروی انسانی را مهمترین مسئله یگان دانسته است. بر اساس بررسی‌های این گزارش، وضعیت موزه‌های کشور بین سال 1395 تا 1399 نشان می‌دهد که افزایش 46 درصدی در کل موزه‌های فعال کشور و نزدیک به 9 درصدی در موزه‌های وابسته به وزارتخانه رخ داده است. این در حالی است که در بازه زمانی مذکور به‌طور متوسط هر سال حدود 44 موزه افتتاح شده است. جمع تعداد بازدیدکنندگان از موزه‌های کشور بین سال 1395 تا 1398 نشان از افزایش 25 درصدی دارد. بین سال 1395 تا 1399 نیز روند ثبت آثار ملی افزایشی بوده است و الگوی ثبت محوری موجب شده تا نیاز بیشتر به حفاظت از آثار ملی محسوس باشد. «این موضوع متاسفانه با افزایش متوسط 33 درصدی در جرائم علیه آثار غیرمنقول و افزایش متوسط 79 درصدی کل در جرائم علیه آثار منقول در بازه زمانی 1395 تا 1399 شده است.» طبق این بررسی، این آمار نشان می‌دهد که لزوم به‌کارگیری و تجهیز بهتر یگان حفاظت میراث فرهنگی امری جدی است و بنابراین موضوع جذب نیروی جدید در این یگان دارای اولویت است.
در ارتباط با انتخاب نیروها موضوع دیگر شایسته‌سالاری است. چرا که با توجه به اهمیت، حساسیت و ارزش بالای مادی و معنوی آثار، نیروهایی که وظیفه حفاظت از میراث فرهنگی را بر عهده دارند باید سلامت جسمی و روانی کامل برخوردار باشند، زیرا از این نیروها انتظار می‌رود در برخی شرایط در کوه و دره فعالیت کنند. همچنین داشتن قابلیت‌های جسمی و روانی برای روبه‌رو شدن با سختی‌های محیطی یک الزام حیاتی است. از سوی دیگر نیروهای یگان باید با مباحث مرتبط با میراث فرهنگی و گردشگری آشنایی داشته باشند، به میراث فرهنگی علاقه‌مند و برای برخورد با متخلفان و سارقان آثار فرهنگی آموزش‌های نظامی لازم را دیده باشند.
بدون جایگاه مشخص
بیش از 90 درصد نیروهای یگان حفاظت وزارت میراث فرهنگی استخدام قراردادی هستند. این گزارش می‌گوید همین موضوع یکی از عوامل مهم در ایجاد عدم امنیت شغلی در نیروهاست. «نیروهای یگان جایگاه مشخصی ندارند و با تغییر مدیران، جایگاه نیروها هم تغییر می‌کند. درجه‌بندی و رتبه‌بندی نیروهای یگان انجام نشده و این مهم موجب عدم امنیت شغلی نیروها به‌حساب می‌آید.» علاوه بر این، مسیرهای ارتقای شغلی نیز در یگان تا حد زیادی با چالش مواجه است و به سختی امکان‌پذیر است. به عکس نیروی انتظامی، در یگان حفاظت میراث فرهنگی، به‌سبب قراردادی بودن نیروها هیچکدام از مسیرهای ارتقا وجود ندارد و افراد به‌سبب کسب تجربه و یا تحصیلات دانشگاهی امکان ارتقا ندارند.
اینها در حالی است که امنیت جانی و اقتصادی نیروها هم با چالش مواجه است. در کشوری با بیش از 35 هزار اثر ثبتی ملی و 26 اثر ثبت جهانی (این اعداد کمتر از 4 درصد کل آثار موجود در کشور را شامل می‌شود) آثار تاریخی در محدوده‌های جغرافیایی وسیعی در سراسر کشور پراکنده هستند. همین گستردگی و پراکندگی موجب شده تا نیروهای یگان برای حفاظت از این آثار با مشکلات زیادی مواجه باشند. بررسی مرکز پژوهش‌ها می‌گوید این مخاطرات مصدومیت کارکنان و در پاره‌ای از موارد خطرات جانی برای آنها به دنبال داشته است و در درگیری با مجرمان و حفاران در برخی موارد احتمال آسیب‌دیدگی یا شهادت نیروهای حفاظت و همچنین مصدومیت یا کشته شدن مجرمان و حفاران وجود دارد. اما با وجود تمام این مخاطرات، «حمایت‌های قانونی، بیمه‌ای و درمانی مناسب از نیروهای یگان حفاظت میراث فرهنگی وجود ندارد».

سختی کار نیروهای یگان به یک اندازه نیست، زیرا برخی از نیروها تنها به مراقبت از آثار می‌پردازند و در مکان‌های امن مانند موزه‌ها به فعالیت مشغولند، اما برخی دیگر، مسئول حفاظت از آثاری هستند که در مناطق دور از دسترس و صعب‌العبور قرار دارند. این نیروها در هر ساعت از شبانه‌روز ممکن است به ماموریت فرستاده شوند و شانس درگیری با مجرمان برای آنها وجود دارد. اما حقوق و مزایای این دو گروه با یکدیگر یکسان است

بدون رتبه‌بندی و سختی کار
طبق بررسی مرکز پژوهش‌ها، با افزایش شرح وظایف یگان حفاظت میراث در سال‌های اخیر، ساختار و تشکیلات مناسبی برای اداره امور و انجام وظایف آن ایجاد نشده است و به دنبال این روند نبود تمایز و تفکیک ساختاری موجب شده که «یگان حفاظت محدود و بسته باقی بماند». به‌طوری که «در استان‌ها یگان حفاظت از دو پست مصوب تشکیل شده که یکی رئیس یگان و دیگری کارشناس یگان است اما با توجه به دامنه گسترده مسئولیت‌های یگان این ساختار و تشکیلات کفایت فعالیت‌ها در استان‌ها را ندارد و اختصاص پست مجازی تعریف شده برای رفع رجوع مشکلات مذکور نیز چندان مؤثر واقع نشده است».
از سوی دیگر رتبه‌بندی نیروها بر اساس سختی کار در یگان به‌طور مناسب صورت نگرفته است. «سختی کار نیروهای یگان به یک اندازه نیست، زیرا برخی از نیروها تنها به مراقبت از آثار می‌پردازند و در مکان‌های امن مانند موزه‌ها به فعالیت مشغولند، اما برخی دیگر، مسئول حفاظت از آثاری هستند که در مناطق دور از دسترس و صعب‌العبور مانند تپه‌های تاریخی، غارها، کوه‌ها و بیابان‌ها قرار دارند. این نیروها در هر ساعت از شبانه‌روز ممکن است به ماموریت فرستاده شوند و طبیعتاً شانس درگیری با مجرمان برای آنها وجود دارد. با وجود این تفاوت در سختی کار، حقوق و مزایای این دو گروه با یکدیگر یکسان است».
این گزارش در بخش دیگر به ناهماهنگی در حقوق پرداختی اشاره کرده و می‌گوید در برخی موارد هماهنگی کامل میان واحدهای استانی و مرکز وجود ندارد، به‌طوری که می‌توان گفت مستقل شدن واحدهای اداری و مالی استان‌ها موجب شده کنترل و هدایت مرکزی کمرنگ شود. از دیگر مسائل مهم یگان حفاظت میراث فرهنگی کمبود تجهیزات از جمله تجهیزات حفاظتی است. نیروهای یگان در بسیاری از موارد برای حفاظت از آثار فرهنگی با حفاران غیرقانونی و قاچاقچیان درگیر می‌شوند. بنابراین نیازمند تجهیزات دفاعی مانند باتوم، شوکر، دستبند، افشانه اشک‌آور و اسلحه هستند. گزارش مرکز پژوهش‌ها تاکید می‌کند: «این موضوع باید با تسریع در فرایند صدور کارت ضابطیت قضایی کارکنان یگان همراه باشد تا امکان استفاده از این سلاح‌ها برای تمام این کارکنان ممکن شود.»
پیوند‌های گسسته با انجمن‌ها و متخصصان
این بررسی از سوی دیگر به پیوند نیروها با انجمن‌ها و متخصصان اشاره دارد و می‌گوید: انجمن‌های میراث فرهنگی براساس قانون اساسنامه سازمان میراث فرهنگی مصوب 1367 تشکیل شدند و نقش مهمی در حفاظت از آثار فرهنگی ایفا می‌کردند. مردم گزارشات حفاری‌های غیرمجاز را به انجمن‌ها منعکس می‌کردند و انجمن‌ها اطلاعات را به سازمان میراث فرهنگی نقل می‌کردند. در بسیاری از موارد اعضای انجمن با خودروی شخصی و به‌طور خودجوش برای بازدید از آثار تاریخی در مناطق دوردست مانند تپه‌های تاریخی اقدام می‌کردند. «این انجمن‌ها حدوداً تا اواسط دهه 1380 فعال بودند، ولی از آن زمان تاکنون به حاشیه رفتند و نقش و کارکرد قبلی خود برای حفاظت از آثار میراثی را از دست دادند.» این بررسی پیامد این اتفاق را در ایجاد فشار مضاعف بر نیروهای یگان دیده است.
همچنین در گذشته نیروهای یگان حفاظت در ارتباط نزدیک‌تری با متخصصان ازجمله باستان‌شناسان بودند و این ارتباط تنگاتنگ و نزدیک هم موجب علاقه نیروهای یگان به آثار فرهنگی بود و هم اطلاعات علمی و آگاهی آنها نسبت به موضوعات مربوط به میراث فرهنگی را افزایش می‌داد، «اما امروزه این پیوند و ارتباط کمرنگ شده و نیروهای یگان حفاظت کمتر از گذشته دانش، اطلاعات، علاقه و انگیزه برای حفاظت از آثار فرهنگی دارند». پیشنهاد نویسندگان گزارش این است که برگزاری دوره‌های آموزشی و ایجاد شرایطی که نیروهای یگان مخصوصاً نیروهای تازه‌وارد فرصت بیشتری برای ارتباط با کارشناسان میراث فرهنگی فراهم کند و انگیزه آنها برای حفاظت را افزایش دهد.
چند پیشنهاد
این بررسی در نهایت پیشنهاد می‌کند که برای حل این مشکلات مواردی در دستور کار مجلس و دیگر نهادهای سیاستگذار قرار گیرد؛ از جمله تعیین وضعیت ساختار و تشکیلات متناسب به‌همراه وظایف و مأموریت‌های محوله یگان و اختصاص ردیف‌های اعتباری مستقل در بودجه‌های سنواتی، تصویب قانون برای مقابله با جرائم کاوش‌های غیرمجاز و راه‌اندازی ستاد نظارت بر فضای مجازی در مجموعه یگان حفاظت میراث فرهنگی، احیا و تقویت انجمن‌های میراث فرهنگی و ایجاد بستر مناسب برای همکاری بیشتر انجمن‌ها و نهادهای مردمی با یگان حفاظت میراث فرهنگی، امکان برخورداری نیروهای یگان از بیمه‌های حمایتی مثل بیمه مسئولیت و بیمه‌های درمانی. پیشنهاد دیگر اجرای ماده (35 ) قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور در مورد تشکیل یگان‌های حفاظت در دستگاه‌های اجرایی است که ذیل آن به تبدیل وضعیت استخدامی کارکنان فعلی یگان حفاظت میراث فرهنگی با وظایف بلندمدت، از نوع قراردادی به استخدام پیمانی/ رسمی اشاره شده است.

به اشتراک بگذارید:





نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *