در حالی که چهارشنبه هفته گذشته رئیس دولت سیزدهم ضمن تاکید بر پایبندی دولت بر احقاق حقوق ایرانیان به‌خصوص در راستای احقاق حقابه ایران از هیرمند، به وزیران نیرو و امور خارجه ماموریت داد که موضوع را پیگیری کنند و وزیر نیرو در سخنانی بلافاصله پس از آن سخنان ابراهیم رئیسی از سفر خود به افغانستان به‌منظور پیگیری این مسئله خبر داد، دیروز نیز وزیر امور خارجه در تماس تلفنی با سرپرست وزارت خارجه هیات حاکمه طالبان، «تحویل حقابه ایران» از جانب طرف افغانستانی را «شاخص مهمی برای سنجش تعهدات هیات حاکمه سرپرستی افغانستان در عمل به تعهدات بین‌المللی این کشور در قبال ایران» عنوان کرده است.

وزیر امور خارجه روز گذشته در یک تماس تلفنی با سرپرست وزارت خارجه هیات حاکمه این روزهای افغانستان، «تحویل حقابه ایران» از جانب طرف افغانستانی را «شاخص مهمی برای سنجش تعهدات هیات حاکمه سرپرستی افغانستان در عمل به تعهدات بین‌المللی این کشور در قبال ایران» خوانده است. حسین امیرعبداللهیان که دیروز و پیرو دستور هفته گذشته ابراهیم رئیسی به‌صورت تلفنی با ملامتقی به گفت‌وگو نشست، با اشاره به بارندگی‌های اخیر و جاری شدن آب در رودخانه هیرمند ابراز امیدواری کرد که موانع مصنوعی پیش‌روی رهاسازی و تامین حقابه ایران از میان برداشته شود. رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی در حالی با تاکید بر مطالبه جدی مردم و نمایندگان سیستان و بلوچستان در مجلس از وزارت امور خارجه، تصریح کرد که «اگر مسئله حقابه ایران از هیرمند با سرعت و جدیت حل و فصل نشود، این کوتاهی طرف افغانستانی بر سایر حوزه‌های همکاری دو کشور آثار منفی بجای خواهد گذاشت» که او در عین حال از اعزام هیات عالی‌رتبه‌ای از وزارت نیروی ایران برای بررسی و رفع موانع موجود و رایزنی با مقامات افغانستانی در آینده نزدیک خبر داده است.
اما وزیر امور خارجه ایران دیروز در حالی در تماس تلفنی با سرپرست وزارت خارجه طالبان در مورد حقابه ایران از هیرمند صحبت کرد که چهارشنبه گذشته نیز وزیر نیرو در سخنانی از سفر خود به این کشور همسایه شرقی خبر داده بود. علی‌اکبر محرابیان که در حاشیه نشست روز چهارشنبه هیات دولت سیزدهم، از تداوم نگرانی ایران در خصوص موضوع هیرمند سخن گفته بود، همچنین تاکید کرد: «طرف افغانی در «حرف» حقابه ایران را پذیرفته اما ما حقابه قانونی را طلب می‌کنیم.» وزیر نیرو در آن سخنان روز چهارشنبه بر ضرورت ورود به مذاکرات سخن گفته و تاکید کرده بود که شخصاً وارد مذاکره خواهد شد؛ آن هم در حالی که ابراهیم رئیسی نیز در سخنانی که در جریان همان نشست روز چهارشنبه هفته گذشته هیات دولت مطرح کرد، با اشاره به بحث رهاسازی حقابه ایران از هیرمند از جانب هیات حاکمه افغانستان، گفته بود: «دولت در پیگیری حقوق ملت به هیچ‌عنوان کوتاه نخواهد آمد.» رئیس دولت سیزدهم بر همین اساس، خطاب به وزیران امور خارجه و نیرو دستور داد که موضوع «رهاسازی حقابه ایران از هیرمند» را پیگیری کرده و سایر راهکارهای موجود برای تامین آب شرب و کشاورزی مردم سیستان و بلوچستان نیز در اولویت کاری وزارتخانه‌های مربوطه قرار گیرد.
اما در حالی که وزیر نیرو بلافاصله پس از آن سخنان روز چهارشنبه رئیس دولت سیزدهم، از سفر به افغانستان برای تحقق حق‌آبه ایران از هیرمند خبر داد و تقویت دیپلماسی آب و انرژی را اولویت سیاست خارجی دولت عنوان کرد، دیروز نیز چنان‌که اشاره شد وزیر امور خارجه در تماس تلفنی با سرپرست وزارت خارجه افغانستان، بر این مهم تاکید کرد. سخنانی که سرپرست وزارت خارجه افغانستان نیز در پاسخ، روابط دو کشور را «برادرانه» و در مسیر کمک به ملت افغانستان توصیف کرد. ملامتقی که در این تماس تلفنی با وزیر امور خارجه ایران، از سفر هیاتی از وزارت نیروی ایران به ریاست شخص وزیر نیرو استقبال کرده، اگرچه تصریح کرده که این کشور «نسبت‌به حقابه ایران متعهد است» اما در عین حال گفته است: «زمانی که آب موجود باشد، آن‌را به سوی ایران روان می‌سازیم.» حال آن‌که امیرعبداللهیان در پاسخ به این سخنان ملامتقی گفته است: «ما می‌توانیم با تشکیل تیم فنی و عملیاتی مشترک مسیر رودخانه را به مجرای درست خود برگردانیم تا مردم دو سوی مرز از هدر رفت آب آسیب نبینند.» این در حالی بود که ملا متقی در ادامه گفت‌وگوی تلفنی با وزیر امور خارجه ایران، از سفر هیاتی از وزارت کشاورزی افغانستان به تهران سخن گفت و خواستار توسعه هرچه بیشتر همکاری‌های دو طرف شد.
این موضع‌گیری طرف افغانستانی اما در حالی انجام گرفته که به‌تازگی انتشار یادداشتی به قلم رئیس اداره ملی آب در دولت پیشین افغانستان و دیدگاه غیرسازنده این مقام پیشین افغانستانی که «گفت‌وگوی ایران با طالبان درباره تقسیم آب» را «خیانت» دانسته بود، با واکنش یکی مقام‌های کنونی افغانستانی مواجه شده است. به این ترتیب در حالی که خان‌محمد تکل با اشاره به سفر قریب‌الوقوع هیات وزارت نیروی ایران به افغانستان، به هیات حاکمه طالبان توصیه کرده که از هرگونه امضای توافق و تفاهم با طرف ایرانی خودداری کند. در همین حال مشاور وزارت انرژی و آب طالبان با این دیدگاه مخالفت کرده است. فاروق اعظم که در دوران حکومت مجاهدین در افغانستان، وزارت آموزش و پرورش را برعهده داشت و هم‌اکنون در قامت مشاور وزارت انرژی و آب طالبان فعالیت می‌کند، در یادداشتی ضمن تاکید بر این‌که خان‌محمد تکل، از باب «وطن‌دوستی» چنین اظهار نظری کرده اما یادآور شد: «ما با ایران معاهده رسمی تقسیم آب داریم و این تنها قرارداد رسمی است که با یک کشور همسایه امضاء کرده‌ایم.» اعظم فاروق که همچنین یکی از اعضای هیئتی بود که خردادماه امسال به نیابت از طالبان به ایران سفر کرد تا درباره اجرای معاهده آب هیرمند با مسئولان دولت جمهوری اسلامی گفت‌وگو کند، با اشاره به «معاهده ۱۳۵۱خورشیدی»، بر «حق معین ایران از آب هیرمند» تاکید کرده است. او همچنین با اشاره به «مذاکرات متواتر» ایران و افغانستان، از «منافع مشترک» دو کشور سخن گفت و یادآور شد: «گفت‌وگو با ایران در خصوص مسائل آبی، نه‌تنها خیانت نیست؛ بلکه ضرورت و مصلحت است.» او همچنین نوشت: «فرار از گفت‌وگو درباره مسائل آب با ایران، ضعف ما بوده و به‌لحاظ حقوقی نیز خود را مقصر معرفی می‌کنیم که در نتیجه، به ضرر منافع ملی تمام می‌شود.»
حال در شرایطی که به نظر می‌رسد به‌رغم برخی مخالفت‌ها در افغانستان با پایبندی هیات حاکمه طالبان نسبت‌به انجام تعهداتی که درباره رهاسازی حقابه هیرمند دارند، صدای غالب و موثر در این کشور نیز صدایی است که گفت‌وگو و مذاکره و پایبندی طالبان به تعهدات بین‌المللی را رفتار منطقی و در راستای منافع ملی این کشور می‌داند. موضعی که به‌خصوص آن‌گاه از اهمیتی دوچندان برخوردار خواهد بود که نگاهی بیندازیم به اقداماتی که در حال حاضر با جدیت از سوی دولت جمهوری اسلامی نسبت‌به حل مشکل حقابه هیرمند دنبال می‌شود. اقداماتی که می‌تواند نشانه‌ای باشد از تغییر اوضاع نامساعدی که سال‌هاست ساکنان سیستان و بلوچستان و دیگر ایرانیان مناطق جنوب شرق کشور را با دشواری و گرفتاری مواجه ساخته است.