|پیام ما| انتقال راه‌آهنی که از روی تپه حصار 7500 ساله دامغان می‌گذرد، هنوز به سرانجام نرسیده است. خطوط ریل سال‌هاست از روی محوطه‌ای می‌گذرد که در شمار پنج تپه عصر آهن دنیا و یکی از مهم‌ترین محوطه‌های دوران پیش از تاریخ در فلات ایران است. موافقت‌های اولیه با شرکت راه‌‌آهن، برای بررسی جابه‌جایی ریل خرداد پارسال انجام شد و کمتر از یک سال پیش از پایان طرح‌های مطالعاتی و مکاتبه‌های لازم برای برداشته شدن خط ریل راه‌آهن از میان تپه حصار دامغان خبر دادند. مسئولان میراثی می‌گویند ریل‌ها سد راه ثبت جهانی این محوطه تاریخی است و حذف آنها مسیر تپه حصار را به فهرست یونسکو هموار می کند اما کار هنوز به سرانجام نرسیده و تصمیم قطعی گرفته نشده است.

خطوط ریلی سراسری از روی تپه باستانی در حاشیه‌ جنوبی شهر دامغان می‌گذرد؛ از روی محوطه‌ای باستانی که قدمت آن به هفت هزار و 500 سال قبل بر می‌گردد و سه دوره اصلی فرهنگی از اواخر نوسنگی تا پایان عصر مفرغ را در خود نهان دارد. قدمت و دیرنگی تمدن تپه حصار به هزاره چهارم تا هزاره نخست پیش از میلاد می‌رسد. این نقطه تاریخی که نخستین بار توسط اریخ اشمیت از دانشگاه پنسیلوانیا در سال ۱۳۱۲ مورد کاوش قرار گرفته، در سال ۱۳۱۰ به شماره ۴۰ در فهرست آثار ملی ثبت شد. حضور اشمیت به عنوان یکی از باستان‌شناسان شناخته‌شده، خود گواهی بر ارزش این تپه است. بعدها در سال ۱۳۵۵ گروهی از باستان‌شناسان دانشگاه پنسیلوانیا، تورین ایتالیا و مرکز باستان‌شناسی ایران به سرپرستی رابرت دایسون و موریتزیو توزی کاوش‌هایی در تپه حصار انجام دادند و بر اثر این کاوش‌ها روشن شد که تپه حصار در هزاره‌های چهارم و سوم قبل از میلاد یکی از مراکز مهم تولیدی برای ساخت انواع اقلام صادراتی نظیر اشیای سنگی و فلزی در فلات ایران بوده است. بر اثر این کاوش‌ها روشن شد که این محوطه باستانی دارای سه دوره اصلی فرهنگی از اواخر نوسنگی تا پایان عصر مفرغ است.
از زمان کاوش‌های اشمیت در تپه حصار این محوطه به عنوان یکی از محوطه‌های مبنا برای شناسایی فرهنگ‌های همزمان در فلات مرکزی ایران مورد استناد باستان‌شناسان است. ریل درست از روی محوطه‌ای با این سابقه می‌گذرد.
کمتر از یک سال پیش بود که مهدی جمال، مدیر کل وقت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان سمنان از پایان طرح‌های مطالعاتی و مکاتبه‌های لازم برای برداشته شدن خط ریل راه آهن از میان تپه حصار دامغان خبر داد و گفت که این گامی در ثبت جهانی تپه حصار است. به گفته او پارسال دو میلیارد تومان اعتبار ملی به طرح ساماندهی محوطه تاریخی و هفت هزار ساله تپه‌حصار دامغان اختصاص یافت در حالی که هیچ مبلغی از سوی استان برای این بنا در نظر گرفته نشد. طبق این گفته‌ها این اعتبار ملی صرف ساماندهی بدنه و بسترهای تاریخی این بنا با هدف ثبت تاریخی در فهرست سازمان جهانی یونسکو می‌شود.
پیش از این مدیرکل وقت شاستان سمنان از لرزه‌های محسوس عبور قطار بر دل تپه حصار گفته بود و اینکه ضرورت دارد با تدابیر وزارتخانه‌های میراث‌فرهنگی و راه و شهرسازی این جابجایی انجام شود. او همچنین به این اشاره کرده بود که وزیر میراث‌فرهنگی حساسیت ویژه‌ای برای موضوع ثبت جهانی تپه حصار و جابه‌جایی ریل‌های قطار دارد و تاکنون مکاتباتی با وزیر راه و شهرسازی انجام داده است؛ پیگیر هستیم که موضوع به شکل اساسی حل و فصل شود.
میراث‌فرهنگی دامغان: به واقعیت نزدیک شده‌ایم
با این همه ماجرای جابه‌جایی ریل همچنان بی‌سرانجام است. حمیدرضا دوست‌محمدی، سرپرست اداره کل میراث‌فرهنگی سمنان، 30 خرداد امسال خبر داد که موافقت‌های اولیه با شرکت راه‌‌آهن جمهوری اسلامی ایران، برای بررسی جابه‌جایی ریل قطار از میان تپه‌حصار انجام شده است. به گفته او سامان‌دهی و حفاظت قسمت‌هایی از این محوطه باستانی انجام شده و با خوانا‌سازی آثار معماری محوطه، حفاظت از بخشی از لایه‌های باستان‌شناسی نیز انجام شده است. دوست‌محمدی درباره معضل قدیمی گذر ریل قطار از میان تپه‌حصار هم گفت: «با حمایت خانه‌ تسنیم، پیگیری ثبت جهانی تپه‌حصار قوت بیشتری پیدا کرده است و بر اساس پیگیری‌های وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و مجموعه استان، جابه‌جایی و انتقال خطوط ریلی قطار از عرصه و حریم اثر، که ده‌ها سال است از میان این تپه باستانی عبور می‌کند، به واقعیت نزدیک شده است.» با این همه تعیین حریم و عرصه، مهم‌ترین اقدامات برای ثبت جهانی تپه‌حصار است و به گفته رئیس اداره میراث‌فرهنگی دامغان، نشانه‌گذاری این حریم و عرصه و توافق با مالکان خصوصی در حال انجام است.
نماینده دامغان: رئیس جمهوری وارد شود
به دنبال همه این وعده‌ها، علی‌اکبر علیزاده، نماینده مردم دامغان در مجلس شورای اسلامی جابه‌جایی خط راه‌آهن که از دل مجموعه تاریخی تپه حصار دامغان عبور کرده را نیازمند دستور قاطع رئیس‌جمهوری دانست.

او به ایرنا گفت: «محوطه تاریخی تپه حصار دامغان با تمدن هفت هزارساله، تنها تمدن ایران است که شهرنشینی با تمدن را نشان می‌دهد اما ریل راه‌آهن از وسط این مجموعه گذشته‌است، در گذشته موافقت‌هایی جهت انتقال خط راه‌آهن انجام‌شد که نیاز به تصمیم قطعی دارد.» او ادامه داد: «حفظ این بنای کهن یکی از مطالبات اصلی مردم دامغان و تمامی تاریخ‌دوستان است که امیدواریم با دستور دولت، هر چه زودتر انتقال ریل راه‌آهن عملیاتی و از تخریب بیشتر این مجموعه تاریخی ارزشمند جلوگیری شود.»
نماینده مردم دامغان در مجلس همچنین اضافه کرد: «ثبت جهانی مجموعه گردشگری تاریخی چشمه علی دامغان نیز یکی دیگر از درخواست‌های مردم این شهر است که امید است تبدیل این مجموعه به باغ ملی و ثبت جهانی آن با پیگیری ویژه هر چه زودتر انجام شود. مجموعه‌های تاریخی بی‌نظیر مربوط به دوره‌های مختلف تاریخ ایران، از ظرفیت‌های این منطقه است که برای معرفی بهتر، جذب گردشگر و رونق اقتصادی منطقه از صنعت گردشگری نیازمند جذب اعتبارات لازم هستیم.»