«استادیوم 100 هزار پسری آزادی»؛ عنوانی است که گاه و بی‌گاه در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود. عنوانی برای توصیف محرومیت نیمی از جامعه ایران برای حضور در استادیوم‌های ورزشی. محرومیتی که البته بی‌هزینه هم نبوده، چه برای نهادهای حاکم و چه برای زنان. فوتبال ایران حالا با تهدید جدی از سوی فدراسیون بین‌المللی فوتبال، فیفا مواجه است و می‌داند در صورت سهل‌انگاری، محرومیت‌های سفت و سختی انتظارش را می‌کشد. ایران و کامبوج آخرین بازی بود که در دولت حسن روحانی زنان موفق شدند به صورت محدود به استادیوم آزادی بروند. در دولت ابراهیم رئیسی اجازه حضور تماشاگران در بازی ایران و کره جنوبی صادر نشد تا فیفا بهانه‌ای برای محروم کردن ایران نداشته باشد. کسی نمی‌داند سرنوشت سکوهای استادیوم‌های فوتبال چه خواهد شد و زنان بالاخره به صورت آزادانه و چون مردان به تماشای فوتبال خواهند نشست یا خیر ولی فدراسیون فوتبال در این میان معتقد است که با ارائه طرحی به مجلس و تصویب حضور زنان در استادیوم‌ها، می‌تواند مشکل سالیان را حل کند. اقدامی که شاید در نگاه اول چاره‌ساز باشد ولی هم بدعتی در نظام حقوقی است و هم مخاطرات خاص خود را به همراه دارد و می‌تواند رویای حضور زنان در استادیوم‌های ورزشی را به کلی نیست و نابود کند.

همه چیز با سفر دبیر کل فدراسیون فوتبال به بوشهر شروع شد. او نشستی با حضور اعضا هیات فوتبال و مسئولان ورزش و جوانان استان بوشهر برگزار کرد. دوربین‌های صداوسیما یا عکاسان گزارشی تصویری‌ از این نشست‌ها ثبت نکرده و خبرگزاری‌های ایلنا و تسنیم، تنها رسانه‌هایی هستند که بخشی از اظهارات او در این سفر را منتشر کرده‌اند. اظهاراتی که یک جمله‌اش برای جنجال‌سازی کافی بود: «طرح ورود بانوان به ورزشگاه به مجلس ارائه شد که با تصویب این طرح حضور بانوان در ورزشگاه‌ها آزاد می‌شود.» خبر ساعت 2 ظهر 6 آبان از سوی خبرگزاری تسنیم منتشر شد و حدود 2 ساعت بعد، در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شد. کاربران فضای مجازی از این طرح استقبال کردند. توئیت‌ها و پست‌هایی که اقدام فدراسیون فوتبال را مثبت ارزیابی می‌کرد، بیشتر دست به دست می‌شد اما کارشناسان حقوقی و فعالان اجتماعی درباره اقدام عجیب فدراسیون سکوت کردند. اکنون فدراسیون فوتبال برای قانونی کردن موضوعی که منع قانونی ندارد، اقدام به تهیه طرح کرده و حسن کامرانی فر، دبیر کل فدراسیون از تقدیم آن به مجلس خبر می‌دهد.
انقلت پارلمانی
کامرانی‌فر در میان اظهارات خود صراحتا اعلام کرده که طرح ورود زنان به استادیوم‌ها از سوی فدراسیون فوتبال به «مجلس ارائه شده است». این در حالی است که براساس قوانین موضوعه ایران، فدراسیون فوتبال هرگز حق ارائه طرح به نمایندگان مجلس را ندارد. بررسی این مهم در مجلس تنها از 2 طریق امکان‌پذیر است. نخست آنکه دولت لایحه‌ای را به مجلس ارائه کند. برای این مساله، فدراسیون فوتبال از طریق وزارت ورزش و جوانان رایزنی‌هایی را با هیات دولت ترتیب خواهد داد. دولت نیز پس از تهیه لایحه، ابتدا در کمیسیون فرهنگی و سپس در صحن هیات دولت اقدام به بررسی آن خواهد کرد و در صورت تصویب، به مجلس تقدیم می‌شود تا روند قانونی خود را طی کند. حالت دوم، رایزنی یا در عبارتی صحیح‌تر، لابی فدراسیون فوتبال با نمایندگان مجلس است. در صورت جلب نظر نمایندگان، 10 تن از آنان می‌توانند راسا اقدام به تهیه طرح کنند و آن را در دستور کار پارلمان قرار دهند تا پس از اعلام وصول در صحن مجلس، روند بررسی در کمیسیون تخصصی (فرهنگی) آغاز شود. هیچ یک از این اقدامات اما حداقل تا اینجای کار درباره «طرح ورود زنان به استادیوم‌های فوتبال» صورت نگرفته است. پیگیری‌های خبرنگار «پیام ما» از وزارت ورزش و جوانان و هیات دولت حاکی از آن است که نه تنها طرحی در این زمینه در دست بررسی نیست بلکه اساسا صحبتی نیز برای طرح این مساله صورت نگرفته است. محمدمهدی فروردین، رئیس فراکسیون ورزش مجلس یازدهم هم در گفت‌وگو با «پیام ما» اعلام کرد که «چنین طرحی به فراکسیون ورزش تقدیم نشده است.» کریمی فیروزجائی، عضو هیات رئیسه مجلس هم به خبرنگار «پیام ما» گفت که «طرحی برای ورود زنان به استادیوم‌های ورزشی به هیات رئیسه مجلس ارائه نشده است.» 3 عضو کمیسیون فرهنگی و 2 عضو فراکسیون زنان مجلس هم تقدیم طرحی با این عنوان به مجلس را رد کردند.
چرا نعل وارونه؟!
سازوکار اداره پارلمان در ایران و تاثیرگذاری نهادهای قدرت بر آن، به گونه‌ای است که بی‌اطلاعی نمایندگان از یک طرح یا لایحه نمی‌تواند موجودیت آن را از اساس رد کند از این رو فرض را بر تهیه طرح یا لایحه‌ای برای حضور زنان در استادیوم‌ها بگذارد. پرسش آن است که چرا اهل فن این اقدام را بدعت و نعل وارونه خوانده‌اند؟ نعل وارونه در ضرب المثل‌ها افرادی را نمایندگی می‌کند که استادانه برعکس کاری را انجام می‌دهند که باید انجامش می‌دادند. حکایت فدراسیون فوتبال هم همین است. محمود پوررضایی، حقوق‌دان درباره این موضوع به «پیام ما» می‌گوید: «ورود زنان به استادیوم‌های ورزشی جزیی از حقوق و آزادی‌های سیاسی و اجتماعی آنان است. در این حوزه، نبود قانون هیچ‌گاه نمی‌تواند به منزله ممنوعیت تفسیر شود. این قاعده پذیرفته شده حقوقی از سوی تمام کشورهای جهان است. آنجا که نبود قانون به منزله ممنوعیت است، صلاحیت مقام عمومی است». پورضیایی برای این موضوع مثالی هم می‌زند: «رئیس یک اداره فقط حق انجام اقدامات و صدور مجوزهایی را دارد که در قانون ذکر شده باشد. انجام هر موردی که در قانون ذکر نشده باشد، از سوی رئیس آن اداره ممنوع است. در حوزه آزادی‌های اجتماعی شهروندان ولی چنین نیست و نبود قانون هیچ منعی ایجاد نمی‌کند. فراموش نکنید که حقوق و آزادی‌های مردم نیازی نیازی برای به رسمیت شناخته شدن از سوی دولت‌ها ندارند. موضوعاتی چون ورود زنان به استادیوم‌های ورزشی که به نسل اول حقوق یعنی حقوق مدنی و سیاسی اختصاص دارد. دولت‌ها در چنین مواردی تنها موظف به حراست از حقوق مردم‌اند. یعنی باید مراقبت کنند که کسی در مقابل این آزادی‌ها سد ایجاد نکند.»
در مذمت یک فرضیه
مدافعان اقدام فدراسیون که خبرنگاران زن ورزشی هم در میانشان کم نیست، می‌گویند «باید از اندک امیدها حراست کرد.» براساس این فرضیه، باید امیدوار بود که این طرح در مجلس تصویب و به قانون تبدیل شود تا زنان اجازه حضور در استادیوم‌ها را پیدا کنند. روی دیگر این فرضیه اما خطری نهفته است. مجلس یازدهم متشکل از محافظه‌کاران و اصولگرایان است. همان‌هایی که در طول سالیان گذشته بزرگترین مخالفان حضور زنان در استادیوم‌ها بودند. با چنین ترکیبی، هیچ بعید نیست که این طرح یا لایحه در صورت عبور از سد کمیسیون فرهنگی هم، در صحن مجلس با مخالفت نمایندگان مواجه شده و رد شود. حتی ممکن است این طرح در مجلس تصویب شود ولی شورای نگهبان این طرح را مغایر شرع بداند و آن‌را رد کند. در آن صورت مجلس می‌تواند طرح را به مجمع تشخیص بفرستند ولی ترکیب مجمع هم به گونه‌ای نیست که بتوان امیدوار بود ورود زنان به استادیوم‌ها در آن تصویب شود. هرکدام از این اتفاقات که رخ دهد، یک معنی بیشتر ندارد و آن هم ممنوعیت «قانونی» حضور زنان در استادیوم‌هاست و همین مساله می‌تواند فوتبال ایران را برای مدت‌ها با محرومیت‌های سنگینی مواجه کند. مسئولان ایرانی تا امروز به نهادهای بین‌المللی از نبود قانونی برای ممنوعیت حضور زنان در استادیوم‌ها می‌گفتند ولی از آن تاریخ به بعد، دیگر نمی‌توانند چنین ادعایی کنند و این یعنی با آغوش باز به استقبال محرومیت رفتن.
پارلمان محافظه کار
آنچه خطر رد طرح حضور زنان در استادیوم‌ها در مجلس را دو چندان می‌کند، جسارت مخالفان و محافظه کاری موافقان است. مخالفان این مساله با شدت و حدت به رد آن می‌پردازند. مخالفتی که البته مبنای آن شرع است نه قانون. حسین جلالی، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس به «پیام ما» گفت: «در هر موضوعی به تعیین سازوکارهای نیازمندیم. در موضوع ورود زنان به استادیوم هم همینطور است. بعضی از اصول مخالف آن است که مردان در برابر زنان بدون لباس ورزش و کشف حجاب کنند. این بحث مبنایی است. ماهم برای ورود زنان به استادیوم منع قانونی داریم». او در پاسخ به این سوال که کدام بند از کدام قانون ورود زنان به استادیوم‌ها را ممنوع کرده، گفت: «شرع و شریعت با این مساله مخالفت کرده است.» او درباره اینکه کدام نهاد مسئول اعلام نظر شرع و شریعت است نیز بیان کرد: «شورای نگهبان و مجمع تشخیص مسئول هستند. بالاتر از همه فتوای رهبری را داریم. فتوای رهبری است که رویت مستقیم بدن مردان توسط زنان حرام است. این فتوا تکلیف حضور زنان در استادیوم‌ها را روشن و آن را منع کرده است.» فاطمه محمدبیگی، عضو فراکسیون زنان مجلس اما در اظهارات کوتاهی به خبرنگار «پیام ما» گفت که «در کشور ما متاسفانه مسائلی را به چالش تبدیل کرده‌اند که در حقیقت چالش نیست. موضوعاتی نظیر ورود زنان به استادیوم نیازمند قانون و مجلس نیست و به عهده دولت و وزارتخانه است. نمی‌شود همه چیز را به مجلس سپرد.» همه این‌ها یعنی دولت رئیسی کار سختی در پیش دارد. احتمالا می‌دانند که واگذاری امور به پارلمان و شورای نگهبان و مجمع تشخیص، نتیجه‌اش محرومیت ایران است همانطور که می‌دانند صدور مجوز حضور زنان در استادیوم به منزله انتقادهای تند و تیز بخشی از اصلی‌ترین حامیان دولت سیزدهم، است. تصمیم دولت مشخص نیست ولی آنچه عیان است، حق زنان برای حضور در استادیوم‌هاست. همان که پروانه سلحشوری در قامت رئیس فراکسیون زنان مجلس دهم گفت: « ورود زنان به ورزشگاه‌ها اولویت نیست، حق ابتدایی است».