دامداری‌های کوچک تعطیل شده‌اند و دامداران بزرگ با چالش‌های جدی در زمینه تامین نهاده‌های دامی دست و پنجه نرم می‌کنند. تا چندی پیش تعیین نرخ خرید شیر از سوی دولت اعتراضات گسترده دامداران را در پی داشت، دولت سعی کرد با افزایش قیمت اعتراضات را آرام کند، افزایش قیمتی که فقط وعده آن داده شده و هنوز عملیاتی نشده است. مشکلات دامداران به همین جا خلاصه نمی‌شود. آنها با افزایش 3 تا 4 برابر قیمت نهاده‌های دامی و سایر ملزومات مورد‌نیاز در دامداری‌ها، روبه‌رو هستند. هزینه‌ها آنقدر بالا رفته و خشکسالی بر تمام مشکلات دیگر دامن زده، تا جایی که به گفته بسیاری از آنان، دامداری دیگر به صرفه نیست. هر روز تعداد بیشتری از دامداران به اجبار دام‌های مولد خود را زیرتیغ می‌برند. این امر علاوه بر آسیب جدی بر صنعت دامپروری کشور، موجب بروز نگرانی‌هایی در زمینه تامین گوشت مورد‌نیاز کشور در ماه‌های آینده هم شده است.

دام‌ها در نقاط مختلف کشور یا از تشنگی تلف می‌شوند یا نبود علوفه و نهاده‌های دامی. خشکسالی و بی‌تدبیری که به هم برسند، نتیجه جز تخریب و آسیب نیست. دامداری و کشاورزی کشور این روزها حال و روز خوشی ندارد. دامداران نسبت به وضعیت پیش آمده معترضند و بسیاری مجبور به تعطیل کردن مجموعه‌های دامپروری خود شده‌اند. بخشی از حرف‌ها و مشکلات آنها در میان اعتراضات مطرح می‌شود اما این حرف‌ها نوک کوه یخی است که کشاورزی و صنعت دامداری با آن روبه‌رو است. دو سال است که دامداران با مشکلات عدیده در حوزه تامین نهاده‌های دامی روبه‌رو هستند. این مشکلات در سال خشک و کم باران عمیق‌تر شده و آنها را به جایی رسانده که دام‌های خود را زیرتیغ می‌برند تا هم از تلف شدن دام از گرسنگی جلوگیری کنند و هم سرمایه خود را تا جایی که ممکن است نجات دهند. افزایش 3 تا 4 برابر قیمت نهاده‌های دامی و جولان دلالان در حوزه تامین علوفه و نهاده دامداری‌ها را به تنگ آورده است.
دامداری ورشکسته
افزایش کشتار دام‌ها به ویژه دام‌های مولد و بره‌های پروار نشده، باعث شده بازار گوشت این روزها با مشکل چندانی روبه‌رو نباشد، اما فعالان این حوزه معتقدند در ماه‌های آینده برای تامین گوشت در کشور با مشکلات جدی روبه‌رو خواهیم بود. در حالی که رئیس شورای تامین‌کنندگان دام کشور می‌گوید: «با توجه به کاهش تقاضای خرید در بازار داخلی و تعلل دولت در صادرات، دامداران با انباشت دام روبه‌رو هستند» رئیس اتحادیه دام سبک تصویر دیگری از وضعیت دامداری کشور ارائه کرده و می‌گوید: «امسال به دلیل نبود علوفه، دامداران دام‌ها را برای پروار شدن نگه نداشتند و بره‌های لاغر را که به وزن مناسب نرسیده بودند، کشتار و وارد بازار مصرف کردند بنابراین در شش ماهه دوم سال هم با کمبود شدید دام و گوشت مواجه خواهیم بود و هم قیمت گوشت بسیار بالا می‌رود» افشین صدردادرس به خبرگزاری مهر گفته: «دامداران هر کیلوگرم جو را که نرخ مصوب آن ۱۹۰۰ تومان بود کیلویی ۵ تا ۶ هزار تومان خریداری می‌کردند و به جایی رسیدند که ناچار شدند دام‌های خود را بفروشند چرا که قادر به تامین خوراک برای آنها نبودند» شریفی یکی از فعالان صنعت دامپروری به «پیام‌ما» می‌گوید: «برای اینکه نطفه یک گوساله شکل بگیرد بین 3 تا 3 و نیم میلیون تومان هزینه دارد. زمانی که همین گوساله به دنیا می‌آید، آنرا 4 میلیون تومان هم از من نمی‌خرند. از طرفی من اگر بخواهم فقط یک کامیون ذرت برای گاوداری تهیه کنم باید حدود 40 میلیون تومان هزینه کنم. چند گاو باید گوساله به شکم بکشند تا بتوانند یک بار ذرت که مصرف یک ماه گاوداری است را تامین کنند؟ این مرا به ورشکستگی می‌رساند» مدیر عامل اتحادیه دامداران کشور اما از زاویه‌ای دیگر این مشکل را بیان کرده و می‌گوید: «سامانه بازارگاه نهاده تخصیص نمی‌دهد. اگر هم تخصیص دهد، حداکثر ۱۰ درصد نیاز دامدار را تامین می‌کند. میزانی که تنها جوابگوی چند روز نیاز تولیدکننده است. بنابراین دامدار مجبور به تامین نهاده از بازار آزاد با نرخ‌های بالاست. این روزها شاهد هستیم که با توجه به کمبود و گرانی نهاده دامی، تقاضای دامداران برای خرید نان خشک به واحدهای نانوایی افزایش پیدا کرده است» این شرایط بهترین فرصت را برای دلالانی فراهم کرده که دامداران را با قیمت‌هایی که از قیمت واقعی فاصله‌ای معنادار دارد، به ظاهر از تنگنا می‌رهانند. پدرام پناهی‌ها یکی از دامدارانی است که به «پیام ما» می‌گوید: «اطراف هر دامداری حداقل 6 دلال پرسه می‌زند. دلالانی که نیازهای ما را خوب می‌شناسند. علوفه را از کشاورز با قیمت پایین می‌خرند و دپو می‌کنند تا زمانی که دامدار نیاز مبرم پیدا کرد با چند برابر قیمت به او بفروشند. دلالانی که با گمرک در ارتباطند با شرکت‌های داروسازی در ارتباطند و بازار را قبضه کرده‌اند. برای خرید بعضی از نیازمندی‌های مجموعه دامداری ما فقط به دلالان دسترسی داریم و مجبوریم با چند برابر قیمت محصول مورد نیازمان را خریداری کنیم. همین دلال وقتی من قصد فروش یا کشتار دام‌هایم را داشته باشم باز هم به سراغم می‌آید»
دلالی دام، قاچاق علوفه
فروش دام‌ها در استان‌هایی مثل خراسان و کرمانشاه و کرمان، فرصتی برای سودجویانی فراهم کرد تا از بحرانی که دامداران دچار آن بودند نهایت استفاده را ببرند و با خرید دام آنها پایین‌تر از قیمت واقعی، رونقی به بازار قاچاق دام بدهند. همانطور که رئیس شورای تامین کنندگان دام کشور می‌گوید: «با کاهش تقاضا برای خرید گوشت در بازار داخل و فشارهای متعددی که بر تولیدکنندگان دام است، دامدار به ناچار به فروش دام به طرق مختلف اقدام می‌کرد که این موضوع بر قاچاق دام از مرزهای کشور دامن زده است» منصور پوریان معتقد است: «خرید تضمینی و صادرات دام راهکار مناسبی برای حمایت از دامدار است. خرید تضمینی گوشت گوساله نر با قیمت مناسب به منظور تامین ذخایر راهبردی و صادرات دام در شرایط فعلی خشکسالی و آسیب‌های ناشی از کرونا تا حدودی می‌تواند مشکلات دامداران را مرتفع کند»
صادرات علوفه و نهاده‌های دامی از سویی و دپو شدن حجم قابل توجهی نهاده دامی در گمرکات از سوی دیگر دل دامداران را به درد آورده است. آنها به اجبار نتیجه سال‌ها تلاش خود را یا زیر تیغ می‌برند و یا چوب حراج می‌زنند. دادرس می‌گوید: «درصد تخصیص نهاده‌های دامی به دام‌های سبک امسال کم بود، به همین دلیل دامداران ناچار بودند بخش عمده‌ای از نهاده‌های مورد نیازشان را از بازار آزاد تامین کنند. دامداران ما عملاً ورشکست شده‌اند. قیمت تمام شده تولید هر کیلوگرم گوشت گوسفند زنده بین ۹۰ تا ۱۰۰ هزار تومان است. در حالی که قیمت خرید آن از دامداران بین ۳۵ تا ۴۳ هزار تومان است»
گوش‌هایی که شنوا نیست
در این مسئله هم باز کارشناسان و فعالان از هشدارهایی که داده‌اند و بی‌توجهی مسئولان می‌گویند، موضوعی که ردپای آن را در تمامی بحران‌هایی که این روزها در نقاط مختلف کشور با آن روبه‌رو هستیم، می‌توان مشاهده کرد. دادرس می‌گوید: «سو‌مدیریت در تامین نهاده‌های دامی از سال ۹۸ شروع شد. مسئولان به تمام هشدارها و تذکرات تولیدکنندگان، فعالان بخش خصوصی و کارشناسان بی‌توجهی کردند تا اینکه به شرایط فعلی رسیدیم. افرادی که از بیرون و درون بخش کشاورزی بدون توجه به اتفاقات، واقعیات و الزامات بخش کشاورزی و به خصوص دامپروری تصمیم‌گیری کرده و همه چیز را بر هم زده‌اند مسلماً باید امروز پاسخگو باشند. حالا هم می‌گوییم بحث کشتار دام‌های سبک و بره‌ها جدی است و به زودی ما با کمبود شدیدی در این حوزه مواجه خواهیم شد» دامداران در شهرهای مختلف هنوز هم دست به تجمع می‌زنند و در اعتراض به وضع موجود سطل‌های شیر را در خیابان تخلیه می‌کنند به این امید که صدایشان شنیده شود و گرهی از مشکلاتشان باز شود.
تشنگی و تلفات دام
در کنار تمام این مشکلات، خوزستانی‌ها با شکلی دیگر از مشکلات در حوزه دامداری و کشاورزی دست و پنجه نرم می‌کنند. مردمی که سال‌ها با مشکل آب شرب دست به گریبان بودند، امسال مشکلاتشان به اوج رسیده و نتیجه تمام سو‌مدیریت‌ها به اشکال گوناگون بروز پیدا کرده است. در حوزه دامداری این امر در تلف شدن احشام از تشنگی آن هم در پرآب‌ترین استان کشور، نمایان شده است. گاومیش‌هایی که از گرما به ته مانده گل و لای بستر رودخانه که آلوده به فاضلاب است، پناه می‌برند و دامدارانی که جز تماشای مرگ دام‌هایی که سرمایه زندگی‌شان هستند، راه دیگری ندارند. دامداری و کشاورزی خوزستان زیر تیغ بی‌تدبیری و کم‌آبی از بین می‌رود و در نقاط دیگر کشور قربانی نگاه‌های کوتاه مدت و سودجویی‌های عده‌ای می شود که نه امروز سرزمین اهمیتی برایشان دارد و نه فردای آن.