خاطرات و فعالیت های محمد صنعتی با نظری به تحولات و رخدادهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و ورزشی کرمان در هفت دهه اخیر
حمایت از نشر کتاب های کرمانی
بخش هفتاد و نه
در این شماره روزنامه در ادامه خاطرات و فعالیت‌های آقای صنعتی در عرصه فرهنگی و تلاش‌های وی در این حوزه، به حمایت‌ها و تلاش‌های وی در عرصه ترویج فرهنگ
کتاب خوانی و حمایت از مؤلفین استان و انتشار کتاب می‌پردازیم.
محمد صنعتی، مروج کتاب و کتاب‌خوانی
مرحوم حاج محمد دانشور، نویسنده و پژوهشگر عرصه تاریخ و فرهنگ کرمان، که از دوستان و همکاران قدیمی محمد صنعتی بوده و از دیر باز با فعالیت‌ها و خدمات وی آشنایی کامل داشته، به مناسبت‌های مختلف، از جمله در دو شماره روزنامه بیداری، در خصوص فعالیت‌های فرهنگی ایشان آورده است:
«… در شماره‌های گذشته روزنامه ضمن بحث پیرامون موضوع ترویج فرهنگ کتاب و کتاب‌خوانی و فواید آن در تنویر افکار عمومی، به ذکر گوشه‌هایی از خدماتی که بعضی از فرهنگ‌دوستان این مرز و بوم نموده‌اند پرداخته … خوشبختانه هم اکنون هم در بین جامعه ما هستند کسانی که در امر ترویج فرهنگ کتاب و کتاب‌خوانی اقدامات قابل ذکری انجام داده‌اند که به حکم وظیفه به ذکر نام چند نفر از این فرهنگ‌دوستان به طور گذرا اشاره می‌کنم. یکی از پیشگامان در این صحنه، حاج محمد صنعتی می‌باشد.
وی شغل آزاد دارد. او از سال‌های قبل یعنی از دوران جوانی در صحنه‌های مختلف اجتماعی ـ فرهنگی ـ عمرانی ـ ورزشی و امور عام‌المنفعه در خور توانایی خویش گام‌های مثبتی برداشته است. از جمله او در سال‌های 1327 و 1328 که عضویت در انجمن محلی ابوحامد را عهده‌دار بود، در امور عمرانی قسمت شمالی شهر کرمان گام‌های مثبتی برداشت. همچنین از سال 1341 که عضویت در نهادهایی از قبیل عضویت در هیئت منصفه مطبوعات، شورای آموزش و پرورش، جمعیت هلال احمر، اتاق اصناف و سازمان پیش‌آهنگی، عضویت در انجمن شهرستان کرمان، تشکیل سازمان اتوبوس‌رانی، امور ورزش، به نحوی فعالیت داشت، مخصوصاًُ در امر ترویج فرهنگ کتاب و کتاب‌خوانی که مورد بحث ما در این نوشتار می‌باشد، منشأ خدمات ارزنده‌ای بوده است. شیوه کار آقای حاج محمد صنعتی در امر ترویج فرهنگ کتاب و کتاب‌خوانی این است که اولاً از کتاب‌های جدید که چاپ و منتشر می‌شود، تعدادی خریداری و چند جلد در کتابخانه شخصی در خانه‌اش و تعدادی هم در دفتر کارش جای می‌دهد و به مناسبت‌های مختلف از قبیل دید و بازدید اعیاد و مراسمی از این قبیل، یک یا چند جلد کتاب به دوستان و آشنایان هدیه می‌دهد و یا به طرف‌های معامله و بعضی از ارباب رجوعی که به دفتر کارش مراجعه می‌کنند به عنوان هدیه توزیع می‌کند و ضمناً تعدادی را هم به مراکز آموزشی از قبیل دانشگاه‌ها، دبیرستان‌ها، دبستان‌ها، مخصوصاً مناطق روستایی می‌فرستد که در کتابخانه‌های خود مورد استفاده علاقه‌مندان قرار گیرد. همچنین تعدادی هم برای دوستان و آشنایان خود به دیگر نقاط کشور می‌فرستند …» (1).
مرحوم آقای محمد دانشور در روزنامه بیداری، پس از نظری اجمالی به زندگی محمد صنعتی، به گوشه‌های دیگری از فعالیت‌های فرهنگی وی اشاره نموده است، بدین مضمون: «… با مروری بر دوران زندگی حاج محمد صنعتی مشاهده می‌شود که وی در امور مربوط به توسعه و تعمیم امور فرهنگی ـ اجتماعی ـ عمرانی و ورزشی کرمان، عنصری فعال و همواره نقشی ارزنده و پر رنگ داشته است و بر خلاف بعضی از اشخاصی که حرف زیاد می‌زنند ولی عمل در کار نیست، او کوشش می‌کرد که حتی‌الامکان به آنچه می‌گوید جامه عمل بپوشد.
مثلاً هنگامی که موضوع تأسیس دانشگاه در کرمان مطرح می‌شود، از راهکارهای آقای حاج محمد صنعتی با شادروان افضلی‌پور در پایه‌گذاری دانشگاه سخن به میان می‌آید و یا تأسیس شرکت واحد اتوبوس‌رانی و احداث جنگل قائم، فعالیت در سه دوره عضویت در انجمن شهرستان کرمان، که در دوره سوم وی ریاست آن انجمن را عهده‌دار بود. عضویت در جمعیت شیر و خورشید سرخ (هلال احمر)، کمیته حمایت از مصرف‌کنندگان، عضویت در هیئت منصفه مطبوعات، شورای آموزش و پرورش منطقه 3، کوشش برای توسعه در امور ورزشی، عضویت در انجمن محلی ابوحامد که در سال‌های قبل از انقلاب از انجمن‌های محلی فعال شهر کرمان بود و این انجمن گام‌های بلندی در امر ساختمان بیمارستان آیت الله کاشانی، احداث خیابان ابوحامد و احداث چند باب مدرسه در محله خواجه خضر و محله‌های اطراف آن برداشت. خلاصه در هر یک از نهادهای شهر کرمان، هر جا سخن از عمران و آبادی و امور فرهنگی و اجتماعی بود، نام حاج محمد صنعتی و نقش او در اجرای پروژه‌های مربوطه جلب توجه می‌کرد
… در سال‌های اخیر هم به منظور ترویج کتاب‌خوانی و کتاب‌داری ایشان تعدادی از آثار نویسندگان را با هزینه شخصی چاپ و به رایگان در بین کتابخانه‌های استان و کشور توزیع نموده است. خلاصه همان طور که قبلاً هم ذکر شد، در هر هنگام و در هر زمینه که در محافل و مجالس موضوع خدمت به جامعه به میان می‌آید، ردپایی از حاج محمد صنعتی دیده می‌شود که اصولاً این گونه رفتار و کردارها می‌تواند الگویی برای آن دسته از افرادی که قصد خدمت به جامعه را دارند، باشد … (3).
ـ حمایت از مؤلفین و محققین
همان گونه که مرحوم آقای محمد دانشور اشاره نموده، یکی از اقدامات مهم و قابل توجه فرهنگی محمد صنعتی، حمایت و مساعدت مالی و معنوی از انتشار برخی آثار مربوط به کرمان است. ایشان در این زمینه تا کنون با پرداخت کلیه هزینه‌ها، انتشار آثاری چون: محله و مسجد خواجه خضر (ع)، از قلعه دختر تا دقیانوس، شهرداری‌ها و شوراهای استان کرمان در قرن اخیر (5) و کتاب عکس‌های قدیم کرمان (6) را مسیر نموده‌اند.
محمد صنعتی در مقدمه‌ای که بر کتاب عکس‌های قدیم کرمان نگاشته، در بیان انگیزه خویش از انجام این مهم آورده است: «… آدمی در طول این چند دهه‌ی عمر، در نگاهی گذرا، به آنچه بر او رفته، و آنچه او در زندگی کرده، بی‌تردید فرازها و نشیب‌های بسیاری می‌بیند؛ روزگاری که به کام او بوده، ایامی که چرخ کج مدار، بازی خلاف خواسته‌اش انجام داده. تلاش‌های بی‌وقفه را مرور می‌کند، شادی‌ها، غصه‌ها و رنج‌های پار و پیرار را زیر و بالا می‌کند، و در نهایت، آنچه به او آرامش می‌بخشد، یادآوری اموری است که در پرتو آن‌ها، نفعی به دیگران رسانیده، یا ضرر و اندوهی از آنان کاسته، چرا که رضای خدا را در این امور کاملاً ساری و جاری می‌داند. این بنده کم‌ترین خدا نیز در این راستا، حمایت از انتشار مجموعه‌های تاریخی را کاری در همین ردیف دانسته، چرا که این کتب ضمن آن که می‌تواند گره‌ای از کار محققین و پژوهشگران شهر و دیارم بگشاید، پیامی به عبرت‌گیری از گذشته و اندیشه در احوال کسانی که نام نیکشان مانده و اثری از خودشان نیست، دارد. با تورق و تعمقی که در صفحات کتاب و عکس‌های آن داشتم، به اندیشه‌ای ژرف فرو رفتم؛ صاحبان این تصاویر که هر کدام روزگاری ید و بیضایی داشتند، اکنون اکثراً در قید حیات نیستند و از فوت عده‌ای شاید بیش از صد سال می‌گذرد و تنها از آنان یادی مانده است. دیدن تصاویر شخصیت‌های فرهنگی، ثروتمندان و مردم عادی، و نحوه‌ی زندگی و سرانجام هر کدام، پندی سودمند برای چگونه زیستن ما دارد و این باورمان را به یقین مبدل می‌کند:
نام نیکی گر بماند ز آدمی
به کزو ماند سرای زرنگار
خداوند سبحان را شاکرم که توانستم در جهت حمایت از انتشار این مجموعه، که مورد نیاز متخصصین، و هم قابل استفاده‌ی عموم مردم است، قدمی بردارم، و امید دارم مورد قبول همشهریان محترم و نجیب کرمان واقع گردد، و به روان پاک بزرگ مردانی که در گذشته، به مدد تلاش و قبول مرارت‌ها، نام کرمان و کرمانیان را در همه‌ی عرصه‌ها بلند آوازه نموده، درود می‌فرستم و برای آنان طلب مغفرت می‌نمایم …
محمد صنعتی ـ بهار 1390» (7)

پی نوشت: 1) ـ دانشور، محمد: فرهنگ کتاب و کتاب‌خوانی، روزنامه بیداری 24 مهر 1389، شماره 609.
(2) ـ دانشور، محمد: روزنامه بیداری، 23 مهر 1391، شماره 668.
(3) ـ همان، همان شماره.
(4) ـ روزنامه کرمان ورزشی، پنجشنبه 30 خرداد 1392، شماره 260.
(5) ـ سه اثر ذکر شده توسط مرحوم محمد دانشور تألیف شده‌‌اند.
(6) ـ این مجموعه توسط مجید نیک‌پور تهیه گردیده است.
(7) ـ نیک‌پور، مجید: عکس‌های قدیم کرمان (مقدمه محمد صنعتی)، ص 13