چند روزی است که پیش‌نویس جدید قانون جامع آب توسط وزارت نیرو منتشر شده و بسیاری از کارشناسان در حال بررسی متن این لایحه هستند. یکی از نقدهایی که درباره این لایحه مطرح شده است، شتاب‌زدگی متولیان برای به سرانجام رساندن و تصویب آن تا پایان دوران مسئولیت دولت است. اردکانیان در سخنان دیروز خود بر این امر صحه گذاشت و اعلام کرد وزارت نیرو بنا دارد تا این لایحه را تا پایان دولت دوازدهم به مجلس ارائه کند. بعضی کارشناسان معتقدند این شتاب‌زدگی ممکن است تبعاتی به همراه داشته باشد، اما به نظر می‌رسد ثبت تدوین و تصویب این قانون در کارنامه دولت دوازدهم بیشتر مد‌نظر وزارت مربوطه باشد.

بیش از یک دهه ازآغاز تلاش‌ها برای تدوین قانون آب می‌گذرد. حالا در روزهایی که دولت به آخرین روزهای فعالیت خود نزدیک می‌شود، جدیدترین پیش‌نویس قانون آب توسط وزارت نیرو منتشر شده است. کارشناسان و صاحب‌نظران این حوزه تنها دو هفته فرصت دارند تا درباره متن پیش‌نویس اظهار نظر کنند. بعضی کارشناسان این قانون را غیرشفاف و مبهم می‌دانند و بعضی معتقدند ارائه پیش‌نویس و نهایی کردن آن با شتابی که وزارت نیرو برای به نتیجه رساندن و تقدیم لایحه آن به مجلس دارد، می‌تواند مانع از بررسی دقیق آن و رفع ایرادات در تمامی ابعاد شود. با این حال دیروز وزیر نیرو در سخنانی که در یک برنامه تلویزیونی داشت با اشاره به تدوین پیش‌نویس قانون آب اعلام کرد: «لایحه مربوطه را تا پایان دولت دوازدهم تقدیم مجلس می‌کنیم. این لایحه پس از تصویب به قانون تبدیل می‌شود، با مشارکت همه دستگاه‌ها، فعالان، دانشگاه‌ها و انجمن‌های علمی تدوین شده و تا دو هفته آینده روی وب‌سایت قرار خواهد داشت. فراخوانی نیز منتشر می‌شود تا همه کسانی که نظری در این رابطه دارند، ارائه کنند.»
اردکانیان در این برنامه نگاهی هم به آخرین وضعیت بارندگی‌ها در کشور داشت. بر اساس اعلام کارشناسان هواشناسی کشور سالی کم بارش را پیش رو دارد، وزیر نیرو هم در خصوص وضعیت بارش‌ها گفت: «از اول مهر ۹۸ تاکنون میزان بارش‌ها حدود ۸۷ میلی‌متر بوده که در قیاس با متوسط بارش در بلندمدت ۵۰ ساله حدود ۲۴ درصد کاهش دارد و در مقایسه با پارسال که سال بسیار تری بود این کاهش حدود ۴۲ درصد است. تاکنون شرایط، شرایط خوبی نبوده است. از حیث مخازن، حجم سدهای ما حدود ۵۰ میلیارد متر‌مکعب است. در زمان مشابه سال پیش حدود ۲۷ میلیارد مترمکعب بود. امسال که به نسبت پارسال بارش‌ها خیلی کمتر است با مدیریت به عمل آمده حجم آب در سدها به نسبت پارسال خیلی کمتر نشده است و به ۲۶.۵ میلیارد رسیده است. امیدواریم مشکل جدی نداشته باشیم اما این امید متکی به شیوه صحیح مصرف در بخش‌های مختلف است.» البته وزیر نیرو در حالی در خصوص شرایط مخازن سدها ابراز امیدواری می‌کند که بر اساس اعلام کارشناسان صنعت برق، نیروگاه‌های برق‌آبی مدتی است برای تولید برق ناگزیر به استفاده از ذخیره سدها شده‌اند و این باعث بروز نگرانی‌هایی برای تابستان سال آینده شده است. وزیر نیرو در سخنان خود اشاره‌ای هم به طرح سازگاری با کم آبی استان‌ها داشت که به گفته او با مشارکت 6 وزارتخانه و سازمان مرکزی تدارک دیده شده است. این طرح برای ۱۲ استان تصویب شده و تا پایان دولت دوازدهم تمام استان‌های کشور طرح مصوب سازگاری با کم‌آبی خواهند داشت. او همچنین قول داد در تابستان ۱۴۰۰، تعداد شهرهایی که با تنش آبی مواجه می‌شوند شد به یک‌صد شهر کاهش پیدا کند. به گفته اردکانیان در تابستان ۹۴، ۲۸۵ شهر کشور تا ۲۰ درصد کمبود آب داشتند که با احتساب شهرهایی با کمبود هایی کمتر از این میزان، در مجموع نزدیک به ۵۵۰ شهر که نیمی از شهرهای کشور را شامل می‌شوند، تحت تنش کم‌آبی بودند.»

مردم مقصران اصلی کمبود انرژی نیستند

خاموشی‌های اخیر و تبعات و حواشی آن هم به گفت و گوی تلویزیونی وزیر راه پیدا کرد. وزیر نیرو درباره قطعی برق گفت: «برق خانگی فقط یک بار قطعی داشت، ممکن است به دلایل فنی قطعی داشته باشیم اما از لحاظ تولید، ظرفیت نصب شده در کشور حدود ۸۴ هزار مگاوات است. در پیک تابستان اوج بار زیر ۶۰ هزار مگاوات بود، اوج بار زمستان در روز حدود ۴۰ هزار و در شب حدود ۳۸ هزار مگاوات است. کشور هیچ مشکلی به لحاظ فنی برای تولید برق به‌ویژه در فصل سرما ندارد. در ۱۰ سال گذشته به طور متوسط رشد سالانه مصرف برق ما در بخش خانگی ۴.۷ درصد بود، در صنعت ۴.۸ درصد و در کل ۴.۶ درصد رشد داشت.»اردکانیان با اشاره به تصمیماتی که برای خاموشی معابر در ساعات منع تردد در شهرها به دلیل شیوع کرونا اتخاذ شد گفت: «به منظور صرفه‌جویی برق، حدود ۳۴۰ مگاوات از محل معابری که خاموشی آن‌ها ایجاد دردسر و ناامنی نمی‌کرد، وصول شده و این میزان وصول انرژی با خاموشی کامل یا کم کردن حجم چراغ‌ها به دست آمده است.»
اردکانیان با اشاره به این‌که اتفاق عجیب و غریبی هم بین پارسال و امسال رخ نداده است. گفت: «البته ۱۰ ماهه امسال به نسبت مدت مشابه سال گذشته رشد مصرف خانگی ۳.۸ درصد بوده اما رشد صنعت ۹.۸ درصد بود. بخش صنعت همراهی خوبی در تابستان برای کاهش مصارف خود داشت و در مقابل، در بقیه روزهای سال انرژی بیشتری در اختیارشان است اما مشکلی که اکنون پیش آمده، ناشی از این است که سردی هوا و مصرف رو به رشد گاز در بخش خانگی یکی از دلایل است. طبق گزارش‌ها، رشد مصرف گاز در بخش خانگی ۱۲ درصد و در تهران ۱۵ درصد است. گازی که برای همه نیروگاه‌ها عرضه می‌شود کمتر از یک هفتم گازی است که در بخش خانگی و تجاری استفاده می‌شود.» اردکانیان درباره صرفه‌جویی صنایع گفت اما درباره آسیب‌ها و ضرر و زیان تولیدکنندگان از قطعی بدون برنامه برق سخنی به میان نیاورد. هنوز آماری از خسارات ناشی از خاموشی‌های بدون برنامه در کارگاه‌های تولیدی منتشر نشده است، اما در روزهای ابتدایی این اتفاق بسیاری از تولیدکنندگان و واحدهای تولیدی و صنعتی اعلام کردند در زمینه خسارات تولید محصول و آسیب به ماشین‌آلات ضرر و زیان چشمگیری را متحمل شدند، هر چند شرکت برق اعلام کرد خسارات ناشی از قطعی برق را به این واحدها خواهد پرداخت اما جزئیاتی درباره نحوه پرداخت این خسارات اعلام نکرد.
بعد از بروز مشکلات در زمینه کمبود برق، بسیاری از مسئولان وزارت نیرو مصرف‌کنندگان خانگی را مقصر اصلی افزایش مصرف برق دانستند و تنها راهکار حل مشکل کمبود برق را صرفه‌جویی مشترکان خانگی عنوان کردند. عبدالعلی رحیمی‌مظفری اما اعتقاد دیگری دارد و می‌گوید: «انداختن صفر تا صد دلیل کمبود انرژی به گردن مصرف مردم بهانه‌تراشی است. بنابراین باید علت مشکلات را دقیقا از چند دهه قبل ریشه‌یابی کرد.» عضو هیات رئیسه کمیسیون انرژی مجلس معتقد است: «قطعی برق در کشور صرفا به دلیل کمبود گاز نیست. در حالی بازدهی و راندمان نیروگاه‌ها در کشور پایین است که نمی‌توانیم انرژی‌های تجدیدپذیر را نیز تقویت کنیم»
در خصوص تولید گاز، مظفری به خبرگزاری خانه ملت می‌گوید: «عدم سرمایه‌گذاری کافی، تحریم‌ها، سختگیری در انعقاد قراردادهای مناسب از عوامل کمبود گاز در کشور با وجود داشتن منابع و ذخایر فراوان است.» او درباره این‌که چگونه ممکن است ایران به‌عنوان دومین دارنده منابع گازی جهان با کمبود گاز مواجه شود؟ می‌گوید: «عدم سرمایه‌گذاری؛ عامل اصلی کمبود گاز در کشور با وجود داشتن منابع و ذخایر فراوان است چراکه 77 درصد میادین گازی کشور توسعه نیافته و وضعیت مناسبی ندارند. ایران 28 میدان نفتی و گازی مشترک با 7 کشور همسایه دارد، اما عدم سرمایه‌گذاری کافی و مناسب داخلی و خارجی و همچنین عدم انعقاد قراردادهایی که بتواند ما را به اهداف بلند مدت نزدیک کند، سبب ایجاد این مشکلات شده است، چرا که ایران از جمله کشورهایی است که به سختی در حوزه سرمایه‌گذاری قرارداد بسته و بیشتر کشورها به رفتار سختگیرانه ایران در انعقاد قراردادها اذعان می‌کنند. سختگیری در انعقاد قراردادها و تحریم‌ها از عوامل دیگر عدم توسعه یافتگی میادین گازی در کشور هستند، این عوامل سبب عدم توسعه یافتگی میادین گازی کشور با وجود دارا بودن دومین ذخایر گازی جهان شده است. اگر نتوانیم فاز 11 پارس جنوبی را تا سال آینده به بهره‌برداری رسانیم به‌یقین مشکل کمبود گاز و برق در سال 1400 بر قوت خود باقی می‌ماند»