با ادامه مشکل مالکیت سایت حیات وحش پردیسان بجنورد، حیوانات این مجموعه به بخش خصوصی واگذار می‌شود 

پردیسان خالی از حیوانات

مدیرکل محیط زیست استان خراسان شمالی:بابا امان محیط مناسبی برای تکثیر و پرورش نیست.

مرضیه قاضی زاده | کار واگذاری و انتقال 20 قوچ و میش سایت پردیسان بجنورد به مرکزی خصوصی به اتمام رسیده است. محیط زیست گفته در صورت رعایت شرایط، قوچ و میش‌های پرورش داده شده برای «پاسخ به ذائقه افراد به گوشت وحوش»، عرضه می‌شوند. سرمایه‌گذار متعهد شده پول را پرداخت کند اما معلوم نیست چقدر؛ نه قیمت مشخص است، نه مکان دقیق انتقال حیوانات. با این همه ابهام قرار است در مراحل بعدی تعداد بیشتری قوچ و میش به این مرکز خصوصی واگذار شود. موضوع فقط همین نیست. در هفته‌های قبل هم 22 مرال از این سایت به یک شرکت خصوصی در شوقان جاجرم واگذار شد. مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی گفته دلیل این واگذاری‌ها این است که شرایط نگهداری وحوش در پارک پردیسان بجنورد نامناسب است و این کار برای ساماندهی پارک «بابا امان» وضعیت انجام می‌شود.

 روند واگذاری حیوانات از سال 96 آغاز شده است. علاوه بر 20 قوچ و میش واگذار شده، در هفته‌های گذشته 22 گوزن مرال هم از سایت پردیسان بجنورد برای نگهداری و تکثیر به شرکتی خصوصی واگذار شد. اداره محیط زیست خراسان شمالی اعلام کرد که سرمایه‌گذار تعهد داده که این حیوانات را رهاسازی، دو رگ‌گیری و کشتار نکند، حتی در سن پیری. اما در عین حال اگر بتواند جمعیت گوزن‌های تحویل‌گرفته را به تعداد قابل توجهی تکثیر دهد، می‌تواند «برای تامین پروتئین بازار یا شکارگاه» مجوزهای جدید بگیرد.

بهانه دست متخلفان شکار می‌دهند

علی کشمیری، فعال حقوق حیوانات از مخالفان این نوع از واگذاری است.  او به «پیام ما» می‌گوید: «با این اقدام مرز بین تخلف و غیرتخلف غیرقابل تشخیص می‌شود و زمینه کشتار بیشتر حیات وحش فراهم می‌شود.» مهدی اله‌پور، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان خراسان شمالی اما به «پیام ما» می‌گوید هنوز مجوزی برای کشتار 20 قوچ و میش واگذار شده صادر نشده. به گفته او کشتار فقط یکی از آیتم‌های موجود است: «هیچ کجا در حوزه حیات وحش بحث کشتار را مطرح نمی‌کنیم. واحدهای تکثیر و پرورش خصوصی بر اساس دستورالعمل‌های پایگاه حفاظت محیط زیست کار می‌کنند. هدف‌های دیگری هم در این کار مطرح است؛ مثل حفاظت و تفرج. اما مسلم است که تولید پروتئین هم یکی از این گزینه‌ها است.»کشمیری معتقد است که سازمان حفاظت محیط زیست رسالت و ماموریت خود را فراموش کرده و به سمت دیگری گام برداشته است.» او این واگذاری را سرآغازی برای دیگر تخلفاتی می‌داند که سازمان توان مقابله با آن‌ها را ندارد: «فرض کنید که من یک رستوران‌دار باشم و یک قوچ را از مرکز پرورش با فاکتور می‌خرم و در رستورانم می‌فروشم. فردا هم سه، چهار قوچ دیگر را از گوشت فروش‌ها می‌خرم. چه کسی می‌خواهد بفهمد گوشتی که دارد آن‌جا توزیع می‌شود از یک مرکز پرورش خریداری شده یا شکار غیرمجاز است؟» از نگاه کشمیری قدم بعدی شکارهای بیشتر و غیرمجاز است: «همین الان متخلفان شکار بهانه دستشان است و می‌گویند سازمان 200 مجوز شکار را در سال می‌فروشد که بخش عمده‌ای از آن نصیب شکارچی خارجی می‌شود. وقتی جوامع محلی می‌بینند که جور حفاظت را می‌کشند و آن وقت فردی دیگر با داشتن مجوز از آن منطقه بهره‌برداری می‌کند، به شکار غیرمجاز رو می‌آورند.»

به اعتقاد این فعال حقوق حیوانات مجوز کشتار قوچ و میش بهانه‌ای روی بهانه‌های دیگر است: «من در مرز مناطق حفاظت شده با روستاییان زیادی صحبت کردم. می‌گویند چطور دولت پول می‌گیرد و مجوز کشتن می‌دهد؟ پس ما که پول نداریم خودمان سهممان را شکار می‌کنیم‌. نه سازمان قدرت و امکانات جلوگیری را دارد و نه واقعا این تعداد اندک محیط‌بان جواب‌گوی حفاظت از این مناطق است. عواقب این واگذاری‌ها بسیار گسترده‌تر از آن 20 قوچ و میشی است که واگذار شده‌اند.»

سازمان ناظر بر همه امور است

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان خراسان شمالی اما نظر دیگری دارد. او می‌گوید سازمان توانایی تشخیص گوشت شکار از گوشت پرورش داده شده را دارد و هیچ تخلفی رخ نمی‌دهد: «‌سازمان محیط‌زیست بر تمام موارد نظارت دارد. ما همین الان هم واحدهای تولید و تکثیر بلدرچین و کبک داریم. این‌طور نیست که نتوانیم تشخیص دهیم که این گوشت کبک پرورشی است یا وحشی.» به گفته او هیچکس در حوزه حیات وحش به کشتار به عنوان تنها هدف نگاه نمی‌کند: «اگر کسی بخواهد به عرصه حیات وحش به دید تولید پروتئین نگاه کند، سمت دام اهلی می‌رود. چرا که ضریب تولیدش بیشتر است تا این‌که بخواهد فقط قوچ و میش را برای کشتار پرورش دهد.» 

اله‌پور می‌گوید سازمان محیط زیست بر تمامی مراحل نظارت دارد و کل پروسه قانونی است: «به طور قطع کسانی که مجوز تکثیر و پرورش می‌گیرند، تحت نظارت سازمان‌اند و همکاران ما از واحدهای پرورشی چه در حوزه کبک و چه سایر حیوانات نظارت دارند.»  به گفته او بخش خصوصی در کنار کشتار بر تولید موالید، نگهداری، حفاظت و گردشگری تمرکز دارد.

مراحل واگذاری شفاف نیست

 واگذاری قوچ و میش‌های پارک پردیسان بجنورد مسئله تازه‌ای نیست. پیش از این قرار بود مارال‌های این پارک برای تکثیر به بخش خصوصی واگذار شوند. حمید کشمیری، مدیر‌عامل سازمان مردم نهاد دوستداران طبیعت سبز کره زمین به «پیام ما» می‌گوید: «این مسئله با مخالفت دوستداران محیط زیست مواجه شد و جلوی کار گرفته شد چرا که می‌خواستند، یک کار غیر اصولی انجام دهند.» آنچه اعتراض فعالان محیط زیستی را برانگیخته، شفاف نبودن فرایند واگذاری‌ها است. نه مکان نگهداری مشخص شده و نه  نحوه واگذاری. حتی مشخص نیست که چه تعداد از این قوچ و میش‌ها کشتار می‌شوند.

مشکل مالکیت سایت پردیسان باقی است 

سال 86 بود که اداره محیط‌زیست استان خراسان شمالی حدود 50 هکتار از زمین‌های پارک پردیسان در بوستان «بابا امان» بجنورد را از شهرداری گرفت و دورش را فنس‌کشی کرد. در مراسم کلنگ‌زنی فاطمه جوادی، رئیس وقت سازمان حفاظت محیط زیست هم حضور داشت و تعدادی گوزن زرد، آهو، مرال و کل و بز در این عرصه رهاسازی شد. اما همان زمان راه و شهرسازی اعلام کرد که مالکیت این زمین مشخص نیست و این واگذاری محمل و جایگاه قانونی ندارد. سه سال پیش مدیر کل وقت محیط زیست استان گفت که نامشخص بودن مالکیت زمین عرصه‌های پارک پردیسان، سرمایه‌گذاران را فراری داده است. بعد از گذشت این سال‌ها مشکل مالکیت هنوز باقی است. آخرین بار اردیبهشت امسال محمد خالقی، مدیر حفاظت محیط زیست شهرستان بجنورد به ایرنا گفت: «قرار بود ۳۰۰ هکتار زمین به حفاظت محیط زیست تحویل داده شود اما تاکنون محقق نشده است، مالکیت زمین با مشکل روبه‌رو است. البته با پیگیری‌های انجام شده، تلاش داریم تا ۳۰۰ هکتار زمین، واگذار شود.»

حالا مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان خراسان شمالی می‌گوید، نگهداری این مجموعه یک دردسر است: «مجموعه‌ای که در منطقه «بابا امان» بجنورد داریم را از گذشته‌های دور به ارث بردیم. انواع گونه‌ها آن‌جا زندگی می‌کنند و خیلی وقت‌ها درگیری‌های بین این گونه‌ها حادثه آفرین است. با این شیوه نمی‌توانیم مدیریت صحیحی برای حفاظت گونه‌ها داشته باشیم.» در بهار چهار آهو، ۲۰ مرال، ۴۰ قوچ و میش، ۲ بز، قلاده گرگ و شماری پرنده شکاری از جمله عقاب طلایی، سارگپه و دلیجه در این عرصه نگهداری می‌شد. اله‌پور می‌گوید «بابا امان» محیط مناسبی برای تکثیر و پرورش نیست اما پاسخ روشنی هم درباره محیط جدید نگهداری قوچ و میش‌های منتقل شده نمی‌دهد: «فعلا بحث تحویل‌دهی و حفاظت و حمایت را داریم. ولی به هر حال این مرکز برنامه دارد تا بتواند عرصه‌ای را بگیرد و در محیط طبیعی از این گونه‌ها حفاظت کند یا در فضای موجود حداقل محیط را برای این گونه فراهم کند.» به گفته او چون مجموعه پارک پردیسان بجنورد خاص یک گونه نبوده این واگذاری‌ها انجام شده است: «این مجموعه تخصصی نیست. در واقع عملا یک نوع تیمارگاه است و جای تکثیر و پروش ندارد. گونه‌های با زیستگاه متفاوت در یک محدوده نگهدار می‌شوند. ما داخل یک محدوده هم مرال داریم و هم قوچ و میش و کل و بز. هر کدام از این گونه‌ها زیستگاه منحصر به فرد خودشان را دارند و با هم نمی‌توانند در یک جا زندگی کنند.»

پرورش حیوانات توسط بخش خصوصی مخالفان سرسختی دارد. بعضی از فعالان محیط زیستی انگیزه‌های سودآوری این بخش را آغاز راه تخلف می‌دانند و بعضی دیگر از نحوه پرورش گلایه دارند.علی کریمی، فعال محیط‌زیست خراسان شمالی به «پیام‌ما» می‌گوید: «اگر هدف حفاظت باشد، باید حیوانات در زیستگاه خود حفاظت شوند. این‌که حیوانات را در محیط بسته حفاظت و تکثیر کنیم ارزش اکولوژیکی ندارد و بعد هم اگر قرار باشد حیوانات را شکار کنند، فضا را برای تخلفات بیشتر فراهم می‌کنند.»علی کشمیری هم می‌گوید: «واقعیت این است که بخش خصوصی نظم ندارد و برای هر هزار تومان هزینه باید توجیه اقتصادی داشته باشد. چرا باید بخش خصوصی تقاضای خرید 20 راس قوچ و میش را داشته باشد آن هم صرفا برای نگهداری و حفاظت؟»