خیارکاران در جهنم قیمت‌ها

خیارکاران جنوب کرمان به علت نبود بازار صادرات ورشکست شده‌‌اند.

کشاورزی با همه پایین و بالایش همچنان یکی از اصلی‌ترین مشاغل مردم ما است. هر چند بر طبق آمار چند سال اخیر روند کاهشی داشته است. در پایش وضعیت نیروی کار کشور و گروه بندی مشاغل نیز، بخش‌های کشاورزی، صنعت و خدمات به عنوان فعالیت‌های عمده اقتصادی مورد بررسی قرار می‌گیرند.

بر اساس آخرین آمار سالانه اشتغال کشور، در سال ۹۷ جمعیت شاغل به استناد یافته‌های مرکز آمار ایران ۲۳ میلیون و ۸۱۳ هزار نفر بود که از این میزان حدود ۱۲ میلیون نفر در بخش خدمات، بیش از ۷ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر در بخش صنعت و بالغ بر ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر نیز در بخش کشاورزی شاغل هستند.

بررسی سهم اشتغال هر یک از عمده فعالیت‌های اقتصادی «از کل اشتغال کشور» حاکی از آن است که در سال گذشته بخش خدمات ۵۰.۳ درصد، بخش خدمات ۳۲ درصد و بخش کشاورزی نیز ۱۷.۷ درصد از اشتغال کشور را به خود اختصاص می‌دهند.نسبت اشتغال هر یک سه بخش اقتصادی کشور در سال‌های مختلف نشان می‌دهد بخش خدمات بیشترین و بخش کشاورزی نیز کمترین اشتغال را به خود اختصاص می‌دهند.

اما در طول سال‌های گذشته، در حالی‌که اشتغال بخش خدمات و صنعت روند صعودی داشته‌اند، اشتغال بخش کشاورزی با روند کاهشی مواجه بوده است.

یکی از اصلی‌‌ترین دلایل افت اشتغال در بخش کشاورزی خشکسالی‌های پیاپی در یک دهه گذشته است. در همه چهار دهه گذشته علیرغم صرف بودجه‌های فراوان اما عبور کشاورزی ما از سنتی به مدرن با کندی انجام شده است به گونه‌ای که شاهد عدم ارتباط سازمان‌دهی شده میان مراکز تحقیقات کشاورزی و بدنه کشاورزان در کشور هستیم. کشاورزان خصوصا در مالکان خرد بدون در نظر گرفتن روش‌های علمی و اطلاعیه‌های متولیان امر در خصوص میزان سطح زیرکشت و همچنین وضعیت بازار محصول به صورت سنتی اقدام به کشت محصول می‌کنند و آنچه که در زمان برداشت به دست می‌آورند زحمتی هست که بر تن‌شان مانده.

در این میان سیاست‌گذاران و قانون گذاران نیز همواره با تغییر مداوم رویکرد هیچ‌گاه برنامه مدون دراز مدتی برای احیای بخش کشاورزی نداشته‌اند. بحران آب نیز مزید بر علت شده تا کشاورزی مورد قهر بخش عظیمی از جامعه قرار بگیرد. همه آنچه گفته شد باعث شده که به رغم رشد مشاغل بخش خدمات و صنعت، سهم اشتغال بخش کشاورزی طی سال‌های مورد بررسی (۸۴ تا ۹۷) کاهش داشته است، به این ترتیب که جمعیت ۵ میلیون و ۱۰۰ هزار نفری شاغل در بخش کشاورزی کشور در سال ۸۴، با کاهش ۹۰۰ هزار نفری در پایان سال ۹۷ به ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر رسید.

سهم اشتغال کشاورزی از ۲۴.۷ درصد در سال ۸۴ با کاهش ۷ درصدی، در پایان سال گذشته به ۱۷.۷ درصد رسیده است. اما آیا همه این دلایل برای بی‌توجهی به کشاورزی توجیه معقولی است؟

خیارکاران جنوب کرمان نقره داغ صادرات 

وضعیت کشاورزی جنوب کرمان نمونه‌ای از بی‌تدبیری و فاصله میان تصمیم‌گیران و کشاورزان است. افزایش صادرات طی سال گذشته موجب شد کشاورزان جنوب کرمان به کشت محصول  خیار ترغیب شوند اما در سال جاری بی توجهی به بازاریابی و صادرات موجب شده تقاضا برای خرید به شدت کاهش یابد.  با توجه به افزایش قیمت نهاده‌های تولید، حمل و نقل و کارگر قیمت هر کیلو خیار برای جبران هزینه‌های کشاورز در مزرعه باید ۳ هزار تومان باشد و در این صورت کشاورز نه سود می‌کند و نه زیان و فقط هزینه‌های کشت جبران می‌شود اما هم اکنون هر کیلو خیار گلخانه‌ای رسمی در جنوب کرمان ۷۰۰ تا ۱,۵۰۰ تومان و هر کیلو خیار خوار دار بین ۵۰۰ تا ۱,۲۰۰ تومان بنا به کیفیت محصول فروش می‌رود و این یعنی ورشکستگی کشاورزان.

در صورت برداشت محصول هزینه هر نفر کارگر در طول روز ۱۲۰ هزار تومان است و در چنین شرایطی بهترین گزینه عدم برداشت محصول و جایگزینی بوته‌های خیار با محصولات جایگزین است و این راهی است که اکثر کشاورزان در پیش گرفته‌اند.

جنوب استان کرمان رتبه نخست تولید خیار سبز در کشور را دارد و پیش بینی می‌شد که در سال جاری ۴۵۰ هزار تن خیار سبز برداشت و روانه بازارهای داخلی و خارجی شود اما عملاً کشاورزان با سدی به نام عدم تقاضا مواجه شده‌اند. تقاضایی که در سال‌های گذشته از خارج مرزها و خصوصا کشور عراق برای خیارکاران جنوب کرمان می‌آمد. امسال اما مهم‌ترین مشتری خیارکاران جنوبی با بخشنامه‌ای واردات خیار از ایران را ممنوع کرده و کشاورزان جنوب کرمان مانده‌اند و محصولی که ارزش برداشت هم ندارد.

نماینده مردم جیرفت و عنبرآباد در مجلس شورای اسلامی نیز در گفتگو با مهر ضمن اشاره به نارضایتی کشاورزان از وضعیت موجود و ضرر هنگفت کشاورزان گفت: مشکل عدم فروش محصول در هفت شهرستان جنوب کرمان دیده می‌شود که می‌تواند اقتصاد منطقه را تحت تأثیر شدید قرار دهد. یحیی کمالی پور بیان کرد: مسلماً بازاریابی محصولات کشاورزی برعهده کشاورز نیست و دولت باید در این زمینه اقدام کند.وی گفت: صادرات بسیاری از کالاها به عراق در حال انجام است و مسئولان می‌توانند با رایزنی مناسب زمینه صادرات مجدد محصولات کشاورزی را نیز فراهم کنند.

کمالی پور بیان کرد: افت قیمت محصول در جنوب کرمان می‌تواند تبعات غیر قابل جبرانی برای اقتصاد منطقه داشته باشد. 

ماجرای خیارکاران جنوب کرمان یک هزار روایتی است که می‌طلبد مجریان دولتی با استفاده از تدبیر و بهره‌گیری از بازوهای کارشناسی و دیپلماسی اقتصادی راه خسارت را بر مردم ببندند. چرا که عوارض این آسیب‌های اقتصادی در مناطق مختلف کشور در طول سال‌‌ها می‌تواند معضلات اجتماعی و امنیتی به بار بیاورد که به وقت وقوع هزینه آن برای ایران بسیار بیشتر خواهد بود.