آفت مدگرایی  بر گردن طبیعت

فعال محیط زیست: مدگرایی عموم مردم، آسیب به محیط زیست را چندین برابر می‌کند

در ظاهر اصلا به نظر نمی‌ رسد که همین لباس ‌هایی که هر روزه بر تن داریم تا چه اندازه می ‌توانند برای آینده زمین خطرناک باشند، اما واقعیت این است که لباس‌ های مدل به مدلی که می پوشیم در فرآیند تولید و پس از آن، یعنی زمانی که به زباله تبدیل می ‌شوند، به شدت محیط‌ زیست را آلوده می سازند. خطر مد و پوشاک که این روزها صنعتی هم شده بسیار زیاد است. به علت تنوع مواد استفاده شده در این صنعت، چالش ‌هایی جدی را برای محیط‌ زیست به وجود آورده است. در واقع صنعت مد دومین صنعت آلاینده محیط‌ زیست در جهان است. 

پنبه فیبر طبیعی محبوب دنیاست و تقریبا ۴۰ درصد لباس‌های ما را تشکیل می‌دهد. این محصول تصویری تمیز و کامل دارد که مدت‌هاست صنعت پوشاک آن را به آرامی و با دقت شکل داده است. اما حقیقت این است که پنبه یک گیاه تشنه کوچک است که بیشتر از سهم خود آب می‌خورد. همچنین یکی از محصولاتی است که بیشتر از بسیاری از محصولات دیگر به مواد شیمیایی وابسته است.

سارا اردو فعال محیط زیست در گفت‌وگو با پیام ما در این خصوص عنوان می‌کند: «صنعت پوشاک دومین صنعت آلاینده محیط زیست است. چراکه پوشاک از مواد اولیه تا زمانی که به دست مشتری می‌رسه باعث آسیب به محیط زیست می‌شود.

مواد اولیه بیشتر لباس‌ها از پنبه تشکیل شده‌اند.کاشت، میزان مصرف آب، مواد شیمیایی که برای نگهداری پنبه به کار می‌رود. همگی جزو مواد آسیب زننده به محیط زیست و طبیعت هستند. حتی مواد آلی که پنبه از خاک می‌گیرد و آن را تهی از مواد معدنی می‎‌کند تا زمانی که از این پنبه برداشت کرده و آن را وارد چرخه تولید می‌کنند.

علاوه بر پنبه نایلون‌ها و رنگ‌هایی که داخل پوشاک به مار می‌روند هم مخرب محیط هستند. در کنار اینها یکسری از لوازم مانند کیف، کفش و پوشاک چرم هم آلودگی ایجاد می‌کنند.»

«فشن» تجارتی پیچیده است که شامل زنجیره‌های تامین پیش نیاز، مواد خام، تولید پارچه، ساخت لباس، ارسال، فروش و در نهایت دفع طولانی می‌شود. نکته‌ای که حتمی است این است که ردپای تولید دی اکسید کربن در این صنعت بسیار واضح است. به خاطر تنوع شدید یک لباس تا لباس بعدی، تخمین زدن این ردپا به چالشی بسیار بزرگ بدل می‌شود. در یک تخمین کلی، نه تنها آلاینده‌های واضح – یعنی سم کش‌هایی که در مزرعه‌های پنبه مورد استفاده قرار می‌گیرند، رنگ‌های سمی که در تولید به کار می‌روند و میزان بالای مواد دفع شدنی مربوط به لباس – بلکه میزان بالای منابع طبیعی که در استخراج، برداشت، پردازش، تولید و ارسال لباس‌ها استفاده می شوند هم باید در این میان به حساب بیایند.

خطر مدگرایی عموم مردم

اردو می‌گوید:« تقریبا در هر چهار فصل ما یک مد جدید داریم و لباس‌های قبلی از رده خارج می‌شود. صنعت مد این موضوع را در میان مردم قبولانده است که از لباس و پوشاک جدیدی که به عنوان مد فصل به بازار عرضه می‌شود پیروی کنند. متاسفانه فرهنگ مردم هم این گونه برایشان تعریف شده که در صورتی که لباس از مد افتاده را بپوشند از قافله عقب مانده‌اند همین موضوع آنها را به سمت پیروی هرچه بیشتر از مد سوق می‌دهد. حتی طبقات پایین هم سعی می‌کنند از مد فصل یا سال عقب نیفتند. این تقاضای زیاد، عرضه بالا و تولید و آلودگی محیط زیستی بالایی را به دنبال دارد.»

طبق آمارهای موجود اکثر مراکز پوشاک دنیا در ایالات متحده و کشورهای توسعه یافته قرار دارد اما بیش از ۶۰ درصد لباس های دنیا در کشورهای در حال توسعه تولید می‌شوندکه 32 درصد از این تقاضا را آسیا تامین می‌کند.

 به گفته اردو کاری که در کشورهای توسعه یافته انجام شده این است که در آنجا کسانی که طرفدار مد هستند از آنهایی که در این قضیه بی طرف هستند جدا شده‌اند. مثلا نگاه افراد تحصیلکرده با بازیگران به عرصه مد متفاوت است. در آنجا معمولا سلبریتی‌ها از مد پیروی می‌کنند و عموم مردم مدگرا نیستند. همین موضوع مصرف گرایی بالایی را سبب نمی‌شود.

آسیب دیگری که صنعت مد به محیط زیست می‌زند به بسته بندی پوشاک بر می‌گردد. مثلا پوشاک‌های برند معمولا بسته بندی پیچیده‌تری دارند و از کاغذ و پلاستیک بیشتری در ارائه محصول خود به کار می‌برند.

البته در اروپا صنعت مد پایداری در حال شکل گیری است که این صعنت پوشاک را با کیفیت بالاتری تولید می‌کند. در بسته بندی خود از کمترین میزان پلاستیک استفاده کرده و به جای آن پارچه را در بسته بندی خود به کار می‌گیرد.

فرهنگ خوب دیگری که در حال شکل گیری در کشورهای توسعه یافته است، رفتن به سمت مد دوستدار محیط زیست است و این برای مردم و استفاده کنندگان ارزش می‌شود. این که آنها با افتخار اعلام می‌کنند که لوازم مصرفیشان از خز و چرم مصنوعی است. اما متاسفانه این فرهنگ در کشور ما وجود ندارد. تبلیغات بسیاری از سلبریتی‌ها در حالی در بیلبوردهای شهر نصب شده که در حال استفاده از لباس و کفش چرم هستند. این باعث می‌شود خانواده‌هایی که مقلد و دنباله‌رو این افراد و مد روز هستند به سمت استفاده از چرم طبیعی کشیده شوند.

ایراد کار اینجاست که این افراد یعنی سلبریتی‌ها توجیه نشده‌اند و مطالعه درستی در زمینه محیط زیست و تبعات کار خود ندارند. از طرفی مردم ما هم باید آگاه شوند که اگر کسی خارج از تخصص خود کاری انجام می‌دهد قابل استناد نیست و باید در این زمینه مورد پرسش قرار گیرد.»

اولویت با محیط زیست

هر لباسی که ما می‌خریم، حتی قبل از این‌که آن را به خانه بیاوریم تاثیر مخربی بر محیط زیست و به مراتب سلامت آدم‌ها می‌گذارد. به همین دلیل است که می‌گوییم قبل از این‌که از در فروشگاه خارج شوید و با شادی کیسه خریدتان را در خیابان تکان دهید، به لباس‌هایی که پشت ویترین آویزان می‌شوند نگاه کنید. هر کدام از این لباس‌ها بخشی از علائم حیاتی زندگی شما را تحت تاثیر قرار می‌دهند. نمی‌توان انسان‌ها را از پوشیدن لباس منع کرد اما می‌توان از دست‌اندرکاران صنعت مد خواست با به کار بردن الیافی که با محیط زیست سازگار است، میزان این آسیب را تا حد امکان کمتر کنند.