نداشتن حریم بلای جان آثار تاریخی گلستان

از ۸۲۵ اثر تاریخی استان  گلستان تنها 15 اثر تعیین حریم شده‌اند

با وجود ثبت ۸۲۵ اثر تاریخی استان در فهرست آثار ملی، میراث فرهنگی گلستان تنها ۱۵ اثر تاریخی را تعیین حریم کرده، عملکردی که گلستان را در پله سی ام از ۳۱ استان قرار داده است. بر اساس بند ۱۲ ماده ۳ قانون اساسنامه سازمان میراث فرهنگی کشورمصوب مجلس شورای اسلامی، یکی از وظایف این سازمان تعیین حریم بناها، مجموعه ها، محوطه ها و تپه های تاریخی ثبت شده و ضوابط خاص معماری و طراحی داخل حریم است. اما با نگاهی به آثار و بناهای تاریخی استان مانند خانه دائمی، شفیعی، کبیری که حریم منظری، بصری و درجه یک آن آسیب دیده یا مسجد جامع گرگان که بر اثر ساخت و ساز ناهمگون خدشه به حریم درجه ۱و۲  آن وارد شده، آسیب هایی که کاخ آغا محمدخان قاجار دیده، لطمه به حریم فنی برج قابوس، خدشه به حریم گورستان خالد نبی و خراش بر پیکر برج رادکان، همه همه گوا نبود حریم مصوب برای آثار تاریخی استان را شاید بتوان عامل اصلی آسیب دیدگی بسیاری از آثار و بناهای تاریخی این منطقه دانست چراکه ثبت یک اثر به تنهایی ضامن حفاظت و ماندگاری آن بنا در دراز مدت نخواهد بود این همان نکته ای است که یک کارشناس ارشد مرمت ابنیه و بافت های تاریخی هم به آن تاکید داشته و می گوید: اغلب آثار ثبت شده یا حریم مصوب ندارند و یا اگر دارند به حریم آنها تجاوز شده است. مصداق این مورد ساخت بنایی در مجاور خانه کبیری با ارتفاعی بیشتر از آنچه در ضوابط ساخت و ساز بافت آمده است.

مریم ابوجعفری با بیان اینکه باید ضوابط و مقررات قانونی حریم بناها تدوین و اجرا شود، می افزاید: اغلب بناهای تاریخی استان فاقد حریم قانونی هستند و به دلیل نبود همین قانون مشخص، اقدامات دراین حوزه سلیقه ای است. ه باور کارشناسان، مشخص نشدن حریم آثار تاریخی فرصتی برای اشخاص حقیقی و حقوقی است تا خود را ملزم به رعایت قانون ندانسته به راحتی در تخریب یک بنا، شاید به ظاهر غیر عمد، اقدام کنند درحالی که تعیین حریم آثار تاریخی دست بسیاری از افراد را کوتاه می کند زیرا در صورت هرگونه آسیب وارده به اثر تاریخی می توان از طریق مراجع قضایی وارد عمل شد.

آن طور که مهر نوشته اما مسئول ثبت آثار و تعیین حرائم اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گلستان از ثبت ۸۲۵ اثر تاریخی در استان خبر می دهد و می گوید: در حال حاضر  ۱۵ اثر شاخص استان حریم مصوب دارند.

مقداد میرموسوی محدودیت های اعتباری را عامل نبود تعیین حریم آثار تاریخی استان می داند و می افزاید: از طرفی حریم مصوب آثار تاریخی نوعی محدودیت برای مالکین بناهای اطراف اثر تاریخی ایجاد می کند که این هم تبعاتی برای میراث فرهنگی استان خواهد داشت.

درحالیکه مسئول ثبت آثار و تعیین حرائم اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گلستان تعیین حریم مصوب آثار تاریخی را دارای تبعات برای این دستگاه می داند کارشناس حفاظت از بناهای تاریخی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری این موضوع را رد کرده و می گوید: اینکه نتوانیم تعیین حریم آثار تاریخی که از وظایف میراث فرهنگی است را به دلیل تبعات آن انجام دهیم، سیاه نمایی است.

محمد سپنجی اضافه می کند: وظیفه میراث فرهنگی حفظ آثار تاریخی است نه اینکه تخریب این سازه های تاریخی را به تماشا بنشیند؛ دوستان میراث گلستان برای راحتی حالشان تعیین حریم انجام نمی دهند.

وی با بیان اینکه پس از ثبت هر اثری باید به دنبال تعیین حریم آن بود، می افزاید: تمامی آثار تاریخی باید تعیین حریم داشته باشند؛ بسته به ارزشمند بودن بنا  حریم درجه ۱، ۲ و ۳ و منظری هم باید داشته باشد. به گفته این کارشناس حفاظت از بناهای تاریخی سازمان میراث فرهنگی، دیوار تاریخی گرگان و شهر تاریخی جرجان نیاز به تعیین حریم دارد اما تاکنون به آن توجه نشده است.