سایت خبری پیام ما آنلاین | کُرّان؛ دژی در برابر خان قاجار

کُرّان؛ دژی در برابر خان قاجار





۹ تیر ۱۳۹۵، ۰:۰۴

کُرّان؛ دژی در برابر خان قاجار

کرمون- کران روستایی است که در شمال شرقی شهرستان سیرجان و سه فرسخی روستای پاریز قرار دارد.
کران در لغت به معنی چمنزار سرسبز و محل پرورش اسب است.
در کتاب تاریخ التواریخ العجم آمده است در تاریخچه بیوتات سلطنتی صفویه نام چند قراء(قریه ها) از قبیل کوشک نصرت، کران، ده قاضی، دهنو و… ذکر شده است.
هنگامی که اکبر میرزا فرزند شاه عباس ثانی به وسیله شاه سلیمان کور و زندانی و در نهایت کشته می شود. شاه سلیمان پس از مدتی پشیمان می شود. از طرفی فرزندان اکبر میرزا که از جان خود بیمناک بودند، تقاضای املاک کوشک نصرت را می کنند. شاه سلیمان برای دلجویی از آنان مقدار زیادی پول و جواهر آن‌ها را به همراهی مادرشان و شیخ حسین علی، دایی شان با تشریفات خاصی از طریق یزد و شهربابک روانه کوشک نصرت نمود که دور از محل تاج و تختش نیز بودند. نامبردگان پس از ورود به کوشک، کران را که دو فرسنگی کوشک بود، مناسب تر تشخیص داده و بنای ساختمان نموده و ساکن شدند.(تاریخ سلسبیل ابن رزاق، ص 199)
از مشهور ترین شخصیت های تاریخی کرانی ها در سیرجان، محمد رضا خان کرانی است که در درگیری لطفعلی خان زند و آقا محمد خان قاجار، جانب شاهزاده زند را گرفت، عاقبت گرفتار و به قتل رسید.
وقتی اموال محمد رضا خان کرانی را مصادره کرد، در بین نامه های او کاغذی یافت که از طرف خواجه محمد زمان پسر خواجه حسین به محمد رضا خان نوشته شده بود و در آن جمله ای داشت بدین نهج (آقا محمد خان، گاو بخته ای بیش نیست یک گوله روی گُرده اش بزن و همه را راحت کن!)
دکتر باستانی پاریزی واقعه دستگیری و قتل محمد رضا خان را این گونه گزارش کرده است:«لطفعلیخان قلاع معروف این کوهستان را به نزدیکان و دوستان خود سپرد که اگر از طرف فارس حمله ای شود مقاومت نمایند. از آن جمله، قلعه پاریز در دست محمد زمان و قلعه کران (با ضم ک و تشدید راء) در دست محمد رضا خان کرانی بود… به دستور آقا محمد خان، بابا خان (فتحعلیشاه بعد ) از راه بی آب و علف شمال غربی یعنی از راه انار به طرف کرمان آمد.
ابتدا به سراغ قلعه کران و پاریز رفت و خواجه محمد زمان را دستگیر و سپس محمد رضا خان کرانی بعد از مدتی مقاومت ناچار قلعه را تسلیم کرد و خود از راه قنات قلعه فراری شد. ولی هنگام فرار، او را در بریدگی آبی که معروف به کندر محمد رضا خانی است دستگیر کردند و باباخان او را به اردوی آقا محمد خان فرستاد و به قول مورخین در چمن اسپاس به سزای اعمال خود رسید.
برخی مشاهیر کران به شرح زیر است؛
ملا محمد سعید کرانی فرزند ملاشاه محمد کرانی
از علما و روحانیون کران سیرجان بوده است. وی رساله ای مشتمل بر 15 باب در علم تجوید کلام ا… مجید به نام«زبده التجوید» داشته که توسط شخصی به نام محمد هادی ابن ابوالقاسم کرانی در تاریخ چهارم صفر سال 1308 ه.ق به صورت جزوه ای در صفحه هایی به طول و عرض 10*16 سانتی متر نوشته است.
مرتضی قلی خان ستوده نیا کرانی
متخلص به ذوقی از عرفا و فضلای سیرجان بود. وی در آخر سرطان سال 1271ه.ش در سیرجان متولد شد. صرف و نحو و منطق و بیان را در جوانی آموخت. در سرودن هر گونه شعر استاد بود. خطی زیبا داشت. بسیار ساده و بی آلایش می زیست. منزلش محفل دوستداران علم و ادب بود. اوایل شوال 1347 مجذوب مرحوم ارشاد علی، حاج یوسف شد و در سلک مریدان صالح علی شاه در آمد. در تاریخ 1330 ه.ش پرورشگاه یتیمان سیرجان و توابع را راه اندازی نمود و از این طریق خدمات زیادی به اقشار پایین جامعه نمود.
ملامحمدحسن کرانی فرزند ملا علی کرانی
از خطاطان بنام کران سیرجان است. وی به عقیده اکثر اهل فن از استادان بنام خوشنویسی بوده است که متاسفانه گمنام مانده است. یک جلد کتاب قرآن را که به صورت شصت پاره کتابت کرده است از ایشان به دست آمده که در اوج هنر خطاطی نگاشته شده است. در تاریخ کتاب قرآن وی به سال 1282 ه.ق بنا بر خواهش محمد ابراهیم خان کرانی یکی از خوانین کران صورت پذیرفته است.
از محمد حسن یک جلد کلام ا… دیگر باز هم به صورت شصت نیم جزو باقی مانده که تاریخ کتابت آن ها به سال 1299 ه.ق است. این گونه که از متن یکی از نیم جزوها بر می آید، شخصی به نام آقا عوضعلی که از بزرگان و خوانین خیرخواه کران بوده از محمدحسن خواسته که قرآن را کتابت نماید.
ملاعلی فرزند ملا محمد کرانی
که در سال 1268ه.ق نیز کتاب قرآن را در قطع کوچک با صفحات مجدول مطلا و مذهب کتابت کرده است. وی پدر ملامحمدحسن می باشد و هر دو آن ها در امر خطاطی استاد زمانه خویش بوده اند.
آخوند ملا محمدهادی بن ابوالقاسم کرانی
از دیگر خطاطان کرانی است که امر کتابت زبده التجوید ابن شا محمد کرانی محمد سعید را به عهده داشته است.
سیدعلی اکبر صنعتی
یکی از نقاشان و پیکرتراشان بزرگ ایران زمین است. او فرزند سید عبدالعزیز است. تولد وی را در کران دانسته اند. پدرش در پایان جنگ جهانی اول به دلیل ابتلا به بیماری طاعون درگذشت و مادرش که توانایی تأمین مخارج زندگی او را نداشت علی‌اکبر را به پرورشگاه صنعتی کرمان سپرد. مؤسس این پرورشگاه، حاج علی‌اکبر صنعتی‌زاده، برای اینکه بچه‌های پرورشگاه بتوانند تحصیل کنند نام خانوادگی خود را به روی آن‌ها می‌گذاشت و نام سیدعلی‌اکبر صنعتی نیز به همین دلیل نام قانونی علی‌اکبر شد. وی در سال ۱۳۷۹، منتخب فرهنگستان هنر در بزرگداشت نام‌آوران بود.
علی اکبر صنعتی طی چند دهه فعالیت هنری بیش از 2 هزار تابلوی رنگ و روغن، آبرنگ، موزاییک از سنگ و حدود ۴۰۰ مجسمه پدیدآورد که در دو موزه به نام وی در کرمان و تهران و سایر موزه‌های داخل و خارج از کشور و مجموعه‌های خصوصی نگهداری می‌شود.
از مشهورترین کارهای او فرشته عدالت است که در ورودی کاخ دادگستری تهران به همراه استاد ابوالحسن صدیقی و ارژنگ رحیم زاده آن را طراحی و ساختند. موزه صنعتی (کرمان) علاوه بر نمایش آثار با ارزش استاد صنعتی زاده آثار هنرمندان بزرگ دیگری از جهان را هم داراست. ‌

به اشتراک بگذارید:





نظر کاربران

سحاد

ی مقاله بدون منبع موثق است کتاب تاریخ سلسبیل ابن رزاق؟؟!! این کتاب کجاست؟مشخصات دقیق اش چیست؟انتشاراتش چیست؟ تراوشات ذهنی به عنوان مقاله و کپی پیست مطرح میشود در صورت داشتن مشخصات کتاب به وات ساپ من بفرستید۰۹۳۵۲۹۴۳۴۷۲

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *