سایت خبری پیام ما آنلاین | روایتی از یک بیمارستان قدیمی بیمارستان نوریه

روایتی از یک بیمارستان قدیمی بیمارستان نوریه





۲۴ خرداد ۱۳۹۵، ۲۲:۵۶

روایتی از یک بیمارستان قدیمی
بیمارستان نوریه

منصور ایران پور

دومین بیمارستان تاریخی ساخته شده در کرمان نوریه نام دارد که در سال 1296 هجری شمسی توسط نورالله خان ملقب به ظهیرالممالک نوه ابراهیم خان ظهیرالدوله ساخته شد.
این بیمارستان دوازده سال پس از ساخت بیمارستان مرسلین که توسط ارتش بریتانیا ساخته شده بود، در کرمان افتتاح گردید و بیمارستان مرسلین در هنگام رونمایی این بیمارستان هنوز وجود داشت و مردم ترجیح می دادند که بیشتر به آنجا مراجعه کنند. البته نورالله خان در شمار شاهزادگان قاجاری کرمان می باشد که از سوی پدر به فضل الله خان بیگلربیگی (صاحب باغ فتح آباد) و از طرف مادر به ابراهیم خان ظهیرالدوله می رسد.
ابراهیم خان ظهیرالدوله سومین و مقتدرترین حاکم کرمان پس از قتل عام کرمانیان توسط آقا محمد خان قاجار می باشد. وی مابین سال های 1218 تا 1240 هجری قمری بر کرمان حکومت کرده است. نورالله خان خودش به سبب برخی بیمارها بسیار ناتوان و دائمأ بیمار بود. حتی فرزندانش هم به طور دائم بیمار بودند. همین امر دلیلی بر ساختن بیمارستان برای مداوای خود و خانواده و عموم مردم شد.
این در شرایطی بود که وارثان وی به سبب عدم توانایی جسمی و روحی نمی توانستند بر املاک پدریشان نظارت داشته باشند. لذا نورالله خان بعد از ساخت بیمارستان نوریه تمامی املاک و دارایی خود را وقف این مکان نمود. املاک زیادی از جمله مزارع بیاض، کبوترخان، کریم‌آباد، گلناآباد، باغ زریسف و خانه باغ بزرگ جنب بیمارستان که پس از انقلاب اسلامی بخشی از آن برای ساخت منازل استادان دانشگاه در نظر گرفته شده است. این بیمارستان از همان ابتدا دارای فضای سبز عالی و درختان فراوانی بود که به مرور جایگزین هم شده اند و به رغم فراوانی آب، اما امروزه هیچ درخت کهنسالی در آن یافت نمی شود. نورالله خان اصالتأ کرمانی نبود و در کرمان هم تولد نیافته است.
او متولد تبریز است و به سبب حفاظت و اداره املاک موروثی خود به کرمان آمد و در همین جا ماندگار شد. وی فارسی را خوب صحبت نمی کرد و آن را با لهجه ترکی بیان می نمود.
در هنگام ساخت بیمارستان جمعیت زیادی در کرمان وجود نداشت و تعداد مراجعه کنندگان به این بیمارستان هم زیاد نبودند. زیرا بیمارستان در خارج از شهر و در میان باغات و خانه های ییلاقی حکام و ثروتمندان کرمان قرار داشت که عمدتأ خانواده های حکومتی به خصوص وابستگان به ابراهیم خان ظهیر الدوله و اسماعیل خان وکیل الملک نوری دو حاکم کرمان در عهد قاجاریه بودند. بنابر این مردم رغبتی به پیمودن این راه دور و دراز نداشتند و عمده استفاده کنندگان از این بیمارستان شامل خانواده های حکومتی و ثروتمندان بودند و مردم هم همچنان برای درمان به بیمارستان مرسلین که نزدیک شهر و در میان بیابان شمالی قرار داشت می رفتند.
عمده استفاده عمومی از بیمارستان نوریه به دورانی باز می گردد که شهر به سوی خیابان زریسف گسترش یافت. این گسترش از اواسط حکومت پهلوی دوم مقدور گردید. لذا حکومت هم بر اساس نیاز کرمانیان اقدام به تجهیز بیمارستان و ایجاد تغییرات گسترده در آن نمود. به شکلی که تبدیل به یک بیمارستان درجه یک شامل پزشکان متخصص و تجهیزات پزشکی مدرن گردید. اولین و مهمترین بخش تاریخی بیمارستان نوریه عبارت از سردرب و ساختمان قرار گرفته در بخش جنوبی سردرب می باشد که چیزی حدود دوازده اتاق را شامل بوده است.
چهار اتاق آن در درون سردرب قرار داشتند. این سردرب با استفاده از آجر و کاشی به شکلی بسیار زیبا تزئین شده است. آجری در قسمت بالای آن قرار دارد که نام واقف، سال تأسیس و نام سازنده بنا را بیان می کند.
بیمارستان نوریه در دوره های بعد از حکومت پهلوی باز هم گسترش یافت تا جایی که ساختمان های طرفین سردرب و ساختمان جدید ضلع شمالی که امروزه بیمارستان نامیده می شود متعلق به دوره انقلاب اسلامی می باشد.
نکته قابل تأمل اینکه در آخرین سال های قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، دانشکده مدیریت کرمان به عنوان اولین دانشگاه کرمان در کنار این بیمارستان تاریخی افتتاح شد و پس از انقلاب اسلامی هم این دانشکده جای خود را به دانشکده پزشکی داد. بنابراین همخوانی بیمارستان و دانشکده پزشکی سبب گردید که آزمایشگاه و ساختمان تشریح دانشکده پزشکی کرمان در داخل نوریه افتتاح شود و همزمان کار عملی دانشجویان بر روی بیماران این بیمارستان انجام می گرفت.
در دوران پهلوی اول به هنگام بازدید همسر شاه از کرمان اقدام به کاشی کاری سردرب ورودی گردید و سال مرمت آن توسط حکومت پهلوی دوم ذکر شد که کاشی کاری فوق در دوران پس از انقلاب اسلامی توسط انقلابیون و دانشجویان دانشکده مدیریت کرمان تخریب گردید و مجددأ در دهه هفتاد هجری شمسی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کرمان متن جدیدی را با استفاده از کاشی های زیبای فیروزه ای برای معرفی اثر ایجاد نمود و آرم جمهوری اسلامی را هم در این ساختار قرار داد. امروزه این اثر با نام مریض‌خانه و معلم‌خانه طبی نوریه شناخته می شود و با شماره 3636 در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد.

به اشتراک بگذارید:





نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *