اصرار بر شیوه شکست خورده مبارزه با مواد مخدر، چرا؟
نعمت احمدی*
… بسیاری از کسانی که گرفتار شده‌اند، قاچاقچی واقعی نیستند. از مشکلات زندگی است که به این کار دست زده‌اند… این بخشی از سخنان معاون اول و سخنگوی قوه قضاییه است که در مراسم تودیع و معارفه رییس کل دادگستری استان کرمان بیان داشتند؛ سخنانی که بخش دیگر آن خبر از فاجعه‌ای می‌دهد که… چه تعداد خانواده‌ها هستند که حبس ابد دارند؟ با همین روش پیش برویم، دو سه دهه آینده چه می‌شود… به راستی در زمینه مبارزه با مواد مخدر طی این سال‌ها چه کرده‌ایم؟ در ابتدا آن طور که شیخ صادق خلخالی وعده داده بود، قرار بود با یک حرکت انقلابی که ایشان مدعی بود با برپایی چوبه‌ دار و انجام اعدام‌ها که کارساز خواهد شد، ظرف مدت کمی، نه معتادی خواهد بود و نه قاچاقچی، اما چه شد؟ با همه شدتی که در خصوص جلوگیری ورود و عرضه مواد مخدر به کارگرفته می‌شود و کمتر روزی است که خانواده‌ای برای آخرین ملاقات با قاچاقچی زندانی اعدامی به زندان‌ها فراخوانده و خانواده‌ای عزادار نشود، پرسش این است، در این اعدام‌ها، چه کسی مجازات می‌شود؟ محکوم که اعدام می‌شود، خانواده یا فرزندان خردسالش، براین خانواده چه می‌رود، فرزندان یک اعدامی باید در جامعه بزرگ بشوند، مدرسه بروند، در آینده شغل پیدا کنند، در جامعه‌ای که برای تحصیلکرده‌های بی‌حاشیه آن شغلی پیدا نمی‌شود چه کسی به فرزند، برادر، خواهر و دیگر اعضای خانواده اعدامی اعتماد می‌کند و به او شغلی می‌دهند؟ تقریبا اکثریت قریب به اتفاق اعدامی‌ها به گفته معاون اول قوه قضاییه قاچاقچی واقعی نیستند، از مشکلات زندگی است که به این کار دست زده‌اند اما قاچاقچی‌های بزرگ و اصلی هر روز قدرتمند‌تر می‌شوند و با حاشیه امنی که به هر علت برای خود دست و پا کرده‌اند، افراد مستاصل و زیر بار رنج زندگی درمانده را به کار می‌گیرند، این افراد هستند که گیر می‌افتند و اعدام می‌شوند. رنجنامه‌ای از یکی از مقامات استانداری کرمان خطاب به وزیر کشور در رسانه‌ها منتشر شد؛ نامه‌ای که اگر همانند دیگر نامه‌ها و درخواست‌های افراد دلسوز به آن توجه شده بود برآمار اعدام‌ها افزوده نمی‌شد. آقای خلیل همایی راد، مدیرکل حوزه استانداری کرمان با نوشتن نامه مفصل و تحلیلی به وزیر کشورمی نویسد… امروز ۵ مهر ۹۳ زن جوان ۲۹ ساله‌ای به حوزه استاندار کرمان مراجعه کرده بود که دو کودک ۲ و ۷ ساله داشت، در یک خانه خشتی در ماهان زندگی می‌کرد، همسر ۳۳ ساله‌اش که یک کارگر بوده، هفته قبل به همراه ۷ نفر دیگر در زندان کرمان اعدام شده بود. این خانواده نان شب نداشت! از سر اجبار و اضطرار است که عده‌ای به ناچاری به امید اینکه در مدتی کوتاه بتوانند از این طریق اندک تغییری در خانه خشت و گلی خود بدهند، پرسشم این است مگر قرار نبود با برپایی چوبه‌های ‌دار مواد مخدر را ریشه‌کن کنیم؟ اما چه کردیم و چه شد؟
وقتی شیخ صادق خلخالی وعده داد با برپایی چوبه‌های‌دار جامعه عاری از اعتیاد را به وجود خواهد آورد نتیجه بعد از ۳۷ سال این شد، حال که معاون اول قوه قضاییه، با واقع‌بینی دورنمای تاریک سه دهه آینده را ترسیم می‌کند چه جامعه‌ای خواهیم داشت و آخرین گروهی که زجر می‌کشند خانواده زندانیان و اعدامی‌ها هستند؛ خانواده‌هایی که نان‌آور آنان از سرناچاری راه بی‌برگشت قاچاق و عنوان قاچاقچی جزء را انتخاب کرده یا سرازگورستان یا زندان درآورد. خانواده زندانیان مواد مخدر و اعدامیان از مردم عادی جدا نمی‌شوند اما غریب و بی‌کس‌تر از جذامیان گذشته هستند. در شهرهای کوچک و روستاها حتی محل قبر اعدامی‌های مواد مخدر هم مورد بی‌حرمتی قرار می‌گیرد. زندگی در این خانواده‌ها به اجبار جریان دارد اما توام با آسیب‌های جبران‌ناپذیر، فرزند زندانی یا اعدامی مهری بر پیشانی دارد که تا ابدالدهر با اوست، ایران یکی از کمترین آمارهای زندانی و اعدامی را دارد، آمارها متفاوت است اما از ۷۰ درصد آمار زندانیان مواد مخدر یاد می‌شود، دوسوم از حدود ۲۷۰ هزار زندانیان ایرانی در ارتباط با مواد مخدر هستند این بود نتیجه برپایی چوبه‌های داری که شیخ صادق خلخالی وعده داده بود یا اصرار ۳۰ و چند ساله مسوولان در امر مبارزه با مواد مخدر به شیوه‌ای که کاملا شکست خورده. حال که مجلس جدید با مشی اعتدالی افتتاح شد برنمایندگان این مجلس فرض است که ادامه‌دهنده راهی باشند که نمایندگان دوره نهم در ماه‌های گذشته دنبال طرحی بودند تا مجازات اعدام قاچاقچیان مواد مخدر را به غیر ازموردی که منجر به درگیری مسلحانه شود، عملی کنند. متاسفانه سختگیری در مواد مخدر سنتی نه اینکه مانع اعتیاد نشده است بلکه با جایگزینی مواد روانگردان و صنعتی سرآغاز سونامی جدیدی است که هم معتاد و هم خانواده معتاد و دیگران را در توفان بی‌امان خود به ورطه نابودی کشانده است. باید باور کرد دیگر کشورها هم با موضوع مواد مخدر روبه‌رو هستند اما چرا تنها در ایران است که شیوه مبارزه پاسخ نداده و هر روزه بر آمار قاچاقچیان و معتادین افزوده می‌شود. بیایید برای یک‌بار هم که شده فکری اساسی و راهی منطقی در پیش بگیریم و به جنگ این معضل اجتماعی برویم اما اگر بر همین مسیر شکست خورده اصرار بورزیم به یقین پیش‌بینی معاون اول قوه قضاییه که دورنمای تاریکی از دوسه دهه آینده را ترسیم کردند. پیش رو داریم.
* حقوقدان