همه‌چیز در گلستان با عجله انجام شد. تمام استان بسیج شده بودند تا هنگامی رئیس‌جمهوری به گلستان سفر می‌کند، کلنگ طرح گردشگری آشوراده به زمین بخورد. ۱۰ سال خلیج گرگان معطل تصمیم دولت و کارگروه ملی نجات خلیج گرگان بود تا فقط معین شود که قرار است برای خشک شدن بخش قابل‌توجهی از خزر چه تصمیمی اتخاذ شود. اما تلاش دولت برای اینکه بگوید کارهایی می‌کند که دولت‌های دیگر انجام نداده‌اند، به اینجا رسید که ظرف چندماه هم کانال آبرسان به خلیج لایروبی شد و هم تمام نهادهای مرتبط و غیرمرتبط با اجرای طرح گردشگری آشوراده هر روز با کامیون‌ها، مصالح و سنگ و سیمان در جزیره بودند تا به‌قول دولت «شرایط برای اجرای طرح گردشگری آشوراده مهیا شود». طرحی که از اساس قرار نبود «گردشگری» باشد، بلکه با عنوان «طبیعت‌گردی» و پس از سال‌ها مناقشه میان دستگاه‌های مختلف به‌ویژه میراث‌فرهنگی و حفاظت محیط زیست مشروط به اجرای همهٔ ملاحظات محیط زیستی و اجرای محدود و سبک به تصویب رسید.

 

به‌نظر می‌رسد دولت آن طرح مصوب را فراموش کرده یا کنار گذاشته است. حالا قرار است کارهایی در جزیره اجرا شود که رد‌ونشانی از آن طرح ندارد. سید ابراهیم رئیسی هم در سفر به گلستان بلافاصله به آشوراده رفت تا از اجرایی شدن وعده‌اش مطمئن باشد. 

او که اسفند سال گذشته نیز از این جزیره بازدید کرده بود، در نخستین اقدام در استان گلستان یک‌بار دیگر به جزیره رفت. رئیس‌جمهوری همچنین در دیدار مردمی در مصلای گرگان گفت: «ما در دور اول سفر به استان از برخی مناطق با ظرفیت گردشگری بازدید کردیم و تأسف خوردیم که چرا این مناطق احیا نشده و مورد استفاده قرار نگرفته است. نباید شاهد این باشیم که «خلیج گرگان» خشک و تبدیل به یک تهدید برای منطقه شود؛ خلیج گرگان برای منطقه یک فرصت است. بعد از دور اول سفر به استان گلستان لایروبی خلیج گرگان به‌خوبی انجام شده است، امروز خلیج گرگان آباد و به یک فرصت برای کشور و منطقه تبدیل شده است. «جزیرهٔ آشوراده» یکی از فرصت‌های کم‌نظیر استان گلستان است. این جزیره سال‌ها رها شده بود، در‌حالی‌که این منطقه ظرفیت‌های خوبی برای ایجاد اشتغال و گردشگری دارد.»

رئیسی در دیدار مردمی و در سایر نشست‌ها و برنامه‌هایش دربارهٔ جزئیات طرح گردشگری آشوراده توضیح روشنی نداد. از همین رو، انتقادهای قبلی فعالان محیط زیست و ابهامات آنان باقی ماند. حتی وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کشور هم دربارهٔ این طرح و مجریان و سرمایه‌گذارانش توضیح نداده است. 

 

فقط بخشی که گویی به تفصیل به آشوراده پرداخته بود، در سفر سید ابراهیم رئیسی به مراوه‌تپه بود که کودکان ترکمن، از اهالی مراوه‌تپه، شهری در مرکز ایران و ترکمنستان که با مرکز استان که ۲۳۸ کیلومتر با گرگان مرکز استان و ۲۸۰ کیلومتر با بندر ترکمن و ساحل آشوراده فاصله دارد، از رئیس‌جمهوری می‌خواهند طرح گردشگری در جزیره را اجرا و اردوگاه دانش‌آموزی‌ای را که احتمالاً یا ندیده‌اند و نمی‌شناسند یا معدود دفعاتی دیده‌اند، احیا کند؛ اردوگاهی که در مسیر معمول گردشگران به جزیره نیست.

 

این سفر در‌حالی انجام شد که دوشنبهٔ گذشته اعضای کمیتهٔ مشورتی میانکاله با مدیران سازمان حفاظت محیط زیست با موضوع آشوراده دیدار داشتند. از سوی کمیتهٔ مشورتی میانکاله «مجید مخدوم»، «زهرا قلیچی‌پور» و «حر منصوری» به‌صورت حضوری و «حمیدرضا رضائی» و «مریم شهبازی» به‌صورت آنلاین شرکت داشتند.

از موضوعات مطرح‌شده در این نشست محدودهٔ ۲۲ هکتاری درنظرگرفته‌شده برای طرح بود که به‌دلیل شرایط مناسب اکولوژیکی و امنیت نسبی تبدیل به یکی از کانون‌های تجمع با تراکم بالای پرندگان شده است و از حساسیت بسیار بالا برخوردار است.

 

کمیتهٔ مشورتی میانکاله اعلام کرده است: «در حال حاضر، منطقه‌ای که به‌عنوان زون طبیعت‌گردی گسترده در نظر گرفته شده، با تغییرات اخیر در آشوراده و اینکه یکی از مهمترین کریدورهای مهاجرتی آسیا است، می‌تواند زون امن پناهگاه حیات‌وحش محسوب شود و چه‌بسا ضرورت داشت زون‌بندی جزیره مورد بازنگری قرار گیرد.» این کمیته در بخش دیگری از بیانیه‌اش آورده: «براساس دستورالعمل‌ها و ضوابط موجود و نیز با توجه به ارزش زیستگاهی بالای منطقه باید از هرگونه بارگذاری سازه‌ای در آن اجتناب شود و شرایط صرفاً برای طبیعت‌گردی گسترده با رعایت دقیق ظرفیت برد مهیا شود. به‌دلیل عدم لزوم ایجاد زیرساخت‌های سنگین سازه‌ای برای گردشگری، ضرورتی برای سرمایه‌گذاری سنگین در طرح وجود ندارد. با توجه به حساسیت موضوع و اینکه سرمایه‌گذار مطرح‌شده برای طرح با داشتن صنعتی آلاینده و مخرب در استان، از پیشینهٔ مناسبی در رعایت الزامات محیط زیستی در فعالیت‌های صنعتی خود برخوردار نیست، این موضوع باعث نگرانی‌های جدی در مورد ورود ایشان به طرح و آیندهٔ منطقه شده است. از سوی مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست توضیحات مبسوطی در مورد سابقه و روند تصویب و اخذ مجوزهای طرح و اقدامات سازمان برای اصلاح آن ارائه نشد؛ از جمله: تغییر محدوده از زون طبیعت‌گردی متمرکز به زون طبیعت‌گردی گسترده و درنتیجه تغییر و یا حذف برخی کاربری‌های پیش‌بینی‌شده در طرح، ارزیابی اثرات محیط زیستی طرح، انتقال اقامت شبانه به محدودهٔ روستای آشوراده و تعیین سازوکار اولیهٔ نظارت بر طرح از سوی سازمان حفاظت محیط زیست.»

 

این کمیته بنابه دستورالعمل ۲۵۷ در طرح گردشگری آشوراده، خواستار مشارکت در نظارت بر طرح گردشگری در آشوراده از مرحلهٔ اجرا تا بهره‌برداری و کنترل و شفافیت کامل سازمان حفاظت محیط زیست دربارهٔ هرگونه فعالیت صورت‌گرفته در مناطق تحت‌مدیریت آن شد.