به گزارش پیام ما به نقل از تسنیم، واژه گردوغبار که در سال‌های اخیر بعضاً با عنوان ریزگرد نیز مطرح می‌شود، برای کشور ما واژه غریبه‌ای نیست و به‌واسطه موقعیت جغرافیایی و اقلیم خشک و نیمه‌خشک کشورمان، مردم مناطق مختلف به‌ویژه در استان‌های جنوبی کشور، بارها و بارها طعم آن را چشیده‌اند.

اگرچه کشورما سال‌هاست با گردوغبار دست‌وپنجه نرم می‌کند اما این موضوع در بهار و تابستان سال 1401 بیشتر از همیشه به چشم آمد و از همان روزهای ابتدایی سال 1401 شاهد درگیر شدن 26 استان کشور با این پدیده بودیم و شدت آن به‌حدی بود که بسیاری از شهرهای کشور ازجمله پایتخت در آن زمان شاخص آلایندگی 500 را تجربه کردند!

در آن زمان اعلام شد که این گردوغبار شدید تنها مختص به ایران نیست و کل منطقه را درگیر کرده است، همچنین تحقیقاتی که انجام شد نشان داد که کشور ما تحت تأثیر 270 میلیون هکتار کانون گردوغبار در خارج از مرزهای کشور است.

این مطالعات نشان داد که هر اقدامی جهت مقابله با گردوغبار نیازمند همکاری کشورهای منطقه است و به‌تنهایی کاری از دستمان برنمی‌آید؛ به‌دنبال این اتفاق رییس دولت سیزدهم در همان سال سازمان حفاظت محیط زیست را مأمور کرد در همنشینی با کشورهای همسایه این مشکل را در اسرع وقت حل کند و به‌دنبال این دستور، نشست منطقه‌ای مقابله با گردوغبار در شهریورماه سال 1401 در ایران با حضور اکثر کشورهای منطقه برگزار شد و طرفین در خروجی اجلاس بر تشکیل صندوق منطقه‌ای مقابله با گردوغبار، مرکز منطقه‌ای مقابله با گردوغبار و… تأکید کردند.

پس از برگزاری موفق اجلاس منطقه‌ای، به‌پیشنهاد سازمان ملل متحد، ایران در شهریورماه 1402 میزبان اجلاس بین‌المللی مقابله با توفان‌های ماسه و گردوغبار شد که این اجلاس نیز با حضور کشورهای مختلف جهان برگزار شد. نکته‌ای که درخصوص این اجلاس وجود داشت، نامشخص بودن خروجی آن بود که مورد انتقاد بسیاری از متخصصین قرار گرفت؛ بیانیه نهایی این اجلاس با گذشت دو هفته پس از برگزاری نشست منتشر شد و در این بیانیه بدون اینکه ضمانت اجرایی داشته باشد تنها به مسائل کلی و مبرهنی ازجمله لزوم همکاری بین‌المللی تأکید شده بود.

اکنون با گذشت 6 ماه از برگزاری اجلاس تهران، قطعنامه اجلاس تهران در ششمین مجمع محیط زیست ملل متحد که از 7 تا 11 اسفند ماه سال جاری در مقر برنامه محیط زیست ملل متحد در شهر نایروبی کشور کنیا برگزار شده بود، تصویب شد که با توجه به این موضوع که این مجمع بالاترین مرجع سیاست‌گذاری در حوزه محیط زیست در سطح جهان محسوب می‌شود، تصویب قطعنامه اجلاس تهران، گام بزرگی در جهت پیشبرد دیپلماسی محیط زیست ایران و مهمتر از آن اقدامی عملی و مهم برای مشارکت جهانی در کاهش گردوغبار است.

تصویب این قطعنامه از 3 منظر اهمیت بسیار زیادی دارد که در ادامه بیان می‌شود:

1. قطعنامه‌ای برای کاهش آلام هموطنان مرزنشین

اگر تنها یک‌بار در زمانی که هشدار طوفان گردوغبار صادر می‌شود به استان‌های سیستان و بلوچستان، خوزستان، خراسان رضوی، ایلام و… سفر کنید، حجمی از گردوغبار را می‌بینیم که برایمان غیرقابل باور است. طوفان‌های سنگین گردوغبار در کسری از ثانیه شعاع دید را به جلوی پایتان محدود می‌کند و امان نفس کشیدن را می‌برد. این طوفان‌ها که در اکثر روزهای سال در استان‌های مرزی هموطنانمان را درگیر کرده است، آثار غیرقابل جبرانی بر سلامت آنها دارد و باعث بروز انواع بیماری‌های قلبی، ریوی، تنفسی، چشمی و… در این استان‌ها شده است.

نکته حائز اهمیت این است که عمده گردوغباری که این استان‌ها را درگیر کرده است، منشأ خارجی دارد؛ به‌عنوان مثال گردوغبار سیستان برخاسته از پاکستان و افغانستان، گردوغبار سرخس از صحرای قره‌قوم ترکمنستان و گردوغبار ایلام نیز از عراق و سوریه نشئت می‌گیرد. تصویب این قطعنامه می‌تواند کشورهای مذکور را برای همکاری با کشور ما در جهت کنترل بسترهای گردوغبار ملزم کند و اقدامی در راستای کاهش آلام هموطنان مرزنشین باشد.

2. الزامی جهانی برای اقدام علیه گردوغبار

پیش از تصویب این قطعنامه، ایرادی که به خروجی اجلاس تهران وارد بود، عدم ضمانت اجرایی آن بود که اکنون با تصویب قطعنامه تمام کشورهای عضو سازمان ملل متحد ملزم به اجرای مفاد آن، اطاعت از تصمیمات جهان در این خصوص و در واقع ملزم به اقدام علیه گردوغبار هستند.

این موضوع از این نظر حائز اهمیت است که پیشتر دیده‌ایم که برخی کشورهای همسایه ما چگونه از همکاری با ایران برای کنترل کانون‌های گردوغبار مشترک سر باز زده و در واقع دست ما را در حنا گذاشته‌اند اما با تصویب این قطعنامه دیگر بهانه‌هایی که پیشتر این کشورها برای توقف مذاکرات داشتند مانند عوض شدن یک دولت یا یک مسئول دیگر پذیرفته نیست و همه کشورها باید در همکاری با یکدیگر برای کاهش این معضل جهانی همکاری داشته باشند.

3. ایران؛ پیشتاز جهانی دیپلماسی محیط زیست

درحالی که در رسانه‌های غربی این‌طور به جهان القا شده است که ایران کشوری است که کوچک‌ترین اهمیتی برای محیط زیست قائل نیست و نپذیرفتن قطعنامه پاریس نیز از همین دیدگاه نشئت می‌گیرد، تصویب قطعنامه تهران نشان داد که ما نه‌تنها محیط زیست را می‌دانیم و اهمیت می‌دهیم، بلکه پیشتاز جهانی دیپلماسی محیط زیست نیز هستیم و اکنون هرجا که در محافل جهانی تریبونی محیط‌زیستی در اختیار ایران قرار بگیرد، نه‌تنها نظرات خود را که بر پایه داده‌های دقیق علمی است بیان می‌کنیم، بلکه جهان نیز پذیرای این نظرات است و برای راهکارهای ایران در جهت اعتلای شرایط محیط زیست جهان، اهمیت ویژه‌ای قائل است.

تصویب قطعنامهٔ مقابله با گردوغبار به ابتکار ایران