مطابق با بند ۴ ضوابط و مقررات حفاظتی حریم، استفاده و تردد ماشین‌‌آلات سنگین و نیمه‌سنگین و هرگونه اقدامی که باعث لطمه و آسیب به بنیان یا منظر اثر تاریخی شود، در محدودهٔ حریم ممنوع است. همچنین، مطابق با بند ۳ این ضوابط، ایجاد یا نصب هرگونه سازه، دکل، مانع و نظایر آن که باعث مخدوش شدن ارتباط بصری اثر با محیط پیرامون شود، در محدودهٔ حریم ممنوع به حساب می‌آید.

بااین‌حال، به‌گفتهٔ فعالان میراث فرهنگی، هیئت‌امنای شهرک صنعتی «سلیمان صباحی بیدگلی» در یک ماه اخیر توانسته‌اند بدون گرفتن مصوبهٔ شورای فنی میراث‌فرهنگی کشور با گرفتن موافقت رئیس پایگاه ملی ویگل و مصوبهٔ شورای فنی میراث‌فرهنگی استان اصفهان، با به‌کارگیری لودر و گریدر اقدام به صاف کردن بخش‌هایی از حریم درجه یک این اثر باستانی در ۱۰متری عرصهٔ آن کنند.

 

آنها معتقدند آنچه در حریم درجه یک این محوطهٔ باستانی رخ داده و قرار است حریم منظر آن را با چالش‌هایی چون نصب ابلوهای تبلیغاتی و دکل‌های برق مواجه کند و خلاف ضوابط و مقررات عرصه و حریم‌های میراث‌فرهنگی کشور است و مصوبه‌ای که شورای فنی استان اصفهان به مجریان طرحِ احداث این جاده داده، غیرقانونی است.

 

طبق آنچه رئیس پایگاه ملی ویگل به ایرنا گفته، مجوز اجرای جادهٔ شهرک صنعتی در حریم این اثر باستانی، مطابق بند ۵ ضوابط و مقررات عرصه و حریم‌های میراث‌فرهنگی کشور داده شده است.

مطابق بند ۵ این ضوابط، توسعه، تعریض و ایجاد معبر یا خطوط حمل‌و‌نقل ریلی، ایجاد هرگونه تأسیسات، فضای سبز و نظایر آن در محدودهٔ حریم بدون استعلام و کسب مجوز از سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری ممنوع است و تمامی طرح‌های اجرایی و ساماندهی در این محدوده باید قبل از اجرا به تصویب سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری برسد.

باوجوداین، این جادهٔ ترانزیتی در عرصهٔ ویگل در دست اجراست و به‌گفتهٔ «محسن جاوری»، رئیس هیئت باستان‌شناسی محوطهٔ ویگل، پیشتر طرح دیگری در فاصلهٔ مطمئن‌تری از این عرصه از سوی شهرداری آران و بیدگل مطرح شده بود، اما در سال ۱۴۰۰ به‌دلیل موافقت نکردن هیئت‌امنای شهرک صنعتی پیگیری نشد.

 

حد و حدود آتشکدهٔ ویگل مشخص است

رئیس هیئت باستان‌شناسی محوطهٔ باستانی ویگل به ایرنا گفته است: «مسیر پیشنهادی پیشین که در حریم درجه دو و سه بود فاصلهٔ ایمنی با محوطهٔ باستانی ویگل داشت، اما مسیر فعلی از کنار عرصه عبور می‌کند. مطابق با ضوابط عرصه و حریم‌ها تردد ماشین و وسایل سنگین از نزدیکی محوطهٔ باستانی ممنوع است. بنابراین مسیر اول مسیر ایمنی بود و هیچ مغایرتی هم با ضوابط نداشت.» او اضافه کرد: «ویگل، محوطهٔ بسیار مهمی از دورهٔ ساسانی و دورهٔ انتقالی ساسانی به دورهٔ اسلامی است. آتشکده‌ای که در ویگل قرار دارد، به‌دلیل داده‌های تاریخی، کتیبه‌ها و تزیینات و نقش‌های خاص یکی از استثنایی‌ترین آتشکده‌های دورهٔ ساسانی ایران و نسبت به تمام سایت‌های مشابه دورهٔ ساسانی در ایران شاخص است.»

 

مصوبهٔ احداث جاده غیرقانونی است

«علی فردین»، فعال میراث فرهنگی نیز در این باره به ایرنا گفت: «هیئت‌امنای شهرک صنعتی، خط جاده را جا‌به‌جا و به حریم منظر محوطهٔ ویگل نزدیک کرده‌ و با بردن طرحِ آن به شورای فنی میراث‌فرهنگی استان مصوبه گرفته‌؛ اما این مصوبه غیرقانونی است.»

 

«علی ادهمی»، دبیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی صباحی بیدگل، نیز گفت: پس از آنکه طرح شهرداری برای احداث جاده به‌دلیل همراهی نکردن هیئت‌امنای شهرک صنعتی کنار زده شد، طرحی تهیه کرده بودند که در خودِ عرصه بود و کنار زده شد. حالا رئیس پایگاه ویگل با احداث جاده در حریم درجه یک موافقت کرده است. این درحالی‌است که این اقدام با ضوابط و مقررات عرصه و حریم‌ها مطابقت ندارد.» 

 

جاده‌ای که امید ثبت جهانی شدن را نابود می‌کند

دبیر انجمن دوستداران میراث‌فرهنگی صباحی بیدگل افزود: «عقل حکم می‌کند که این جاده ۹۰۰متری را اول از جایی که در حریم نیست، شروع می‌کردند تا تکلیف محدوده‌ای که در حریم ویگل است روشن و شائبه‌ها حل شود. در آینده اگر قرار باشد این محوطهٔ باستانی ثبت جهانی شود، کارشناسی که برای بررسی آن می‌آید متوجه تخریب حریم منظر و دو قسمت شدن آن می‌شود و همین از ثبت جهانی شدن این اثر جلوگیری خواهد کرد.»

 

این مسیر را شورای فنی میراث‌فرهنگی مصوب کرده‌ است

رئیس هیئت‌امنای شهرک صنعتی سلیمان صباحی بیدگلی در پاسخ به پیگیری‌های ایرنا گفت: «پیشنهاد دادیم که باید مسیری داشته باشیم و اداره‌هایی چون راه، منابع‌طبیعی و میراث‌فرهنگی هستند که مشخص کنند کدام مسیر بهتر است. جادهٔ پیشنهادی یک مسیر استراتژیک صنعتی است و این مسیر را ارگان‌های مربوطه و شورای فنی میراث‌فرهنگی مصوب کرده‌اند.»

 

مفیدی افزود: «شهرک صنعتی سلیمان صباحی بن‌بست است و ماشین‌ها درنهایت از یک زیرگذر هشت‌متری عبور می‌کنند تا به شهر کاشان برسند. درنتیجه با ایجاد مسیر درخواستی مشکل حل خواهد شد و این جاده می‌تواند پدافند غیرعامل شهرک باشد. مفیدی در پاسخ به این پرسش که چرا طرح پیشین برای اجرا پیگیری نشده است و طرح فعلی را اجرا کردید، گفت: من اطلاع ندارم چرا طرح پیشین پیگیری نشده است. این پرسش را از ارگان‌هایی که طرح فعلی را مصوب کرده‌اند، بپرسید.»

 

«هادی نجف‌دوست»، معاونت عمرانی شهرداری آران و بیدگل هم با ابراز بی‌اطلاعی از دلیل اجرایی نشدن طرح پیشین احداث جاده از سوی شهرداری در سال ۱۴۰۰، گفت: «برای اجرای هر پروژهٔ عمرانی، شهرسازی و خدمات شهری استعلاماتی باید گرفته شود، اما وقتی ادارات ذی‌ربط طرحی را تأیید می‌کنند، ما نمی‌توانیم مانع اجرای آن شویم.»

 

این طرح به‌نفع ویگل است

«جواد حسین‌زاده»، رئیس پایگاه ملی ویگل، در این رابطه معتقد است در ضوابط حریم‌ها محوطهٔ باستانی ویگل عبور جاده و حتی ریل راه‌آهن با نظر پایگاه مجاز دانسته شده است و در این صورت، تفسیرِ متخصص و کارشناس در یک محوطهٔ باستانی ملاک است: «براساس قوانین و نظر کارشناسی من، این جاده نه‌تنها آسیبی به ویگل نمی‌زند بلکه آورده‌هایی هم برای آن دارد. اولین آوردهٔ این جاده برای ویگل این است که جبههٔ شمالی آن برای همیشه در عرصه حفظ می‌شود؛ چراکه یک خیابان ۴۰متری وجود دارد که کسی نمی‌تواند به عرصه تعرض کند و هر ساخت‌و‌ساز و توسعه‌ای هم اگر باشد، در آن طرف جاده صورت می‌گیرد.»

 

مدیر پایگاه ویگل تصریح کرد: «اگر این جاده مسیرش تغییر کند و به صد متر آن‌طرف‌تر منتقل شود، یک زمین ۱۰ هکتاری باقی می‌ماند که به‌راحتی هرکسی می‌تواند برایش تغییر کاربری بگیرد و در آن ساخت‌و‌ساز کند. گفته می‌شود در آینده ممکن است در این جاده تابلو تبلیغاتی زده شود و منظر را تخریب کند. در پاسخ باید گفت می‌توان مانع آن شد، اما آورده‌ای که برای ویگل دارد بیش از آسیب‌های آن است.»