پیام ما؛ رسانه توسعه پایدار ایران | نقد نمایش «پیشانی بلند» با نگاهی به تئاتر خیابانی

نقد نمایش «پیشانی بلند» با نگاهی به تئاتر خیابانی





نقد نمایش «پیشانی بلند» با نگاهی به تئاتر خیابانی

۱۳ آذر ۱۴۰۲، ۲۲:۵۹

در ابتدای امر و قبل از ورود به نقد نمایش «پیشانی بلند» به نویسندگی و کارگردانی «احسان محمدیان»، که در هفدهمین جشنوارهٔ تئاتر خراسان‌جنوبی اثر برگزیده شد، باید دربارهٔ نمایش‌های خارج از قاب صحنه مواردی را طرح کرد.حتماً ماجرای جذاب «آگوستوبال» (بنیانگذار تئاتر ستمدیدگان) را شنیده‌اید که به‌اتفاق چند بازیگر در یک فروشگاه بزرگ دربارهٔ کمیاب شدن و گران شدن پوشک بچه، نمایشی را اجرا می‌کنند و در ادامه مردم معترض با او همراه می‌شوند و سپس اتفاقاتی در خیابان منتهی به فروشگاه می‌افتد.
در نظر داشته باشید که در نمایش خیابانی و مسئلهٔ مهم تماشاگرِ مشارکتی تا حدی که ممکن است متن و ایدهٔ اصلی از دست بازیگر و کارگردان خارج شده و سمت‌وسوی دیگری به خود بگیرد. تئاتر خیابانی یکی از قالب‌های نمایش خارج از قاب صحنه و پلاتو محسوب می‌شود که ایده‌پردازان و کارگردانان این حوزه باید توجه داشته باشند که با مسئله‌ای متفاوت از نمایش‌های میدانی، مفهومی، پرفورمنس، نمایش‌های سنتی آیینی (تعزیه، عروسکی، نقالی، تخت‌حوضی، نمایش‌های پهلوانی و معرکه‌گیری و…) مواجه‌اند.
همهٔ موارد فوق با اینکه از نظر قالب خارج از قاب صحنه اجرا می‌شوند، ولی از نظر شکل و فرم اجرا و ایده‌پردازی، ویژگی‌های خاص خود را دارند؛ مثلاً در نمایش‌های میدانی مواردی چون لایتینگ (نورپردازی‌هایی ازپیش‌طراحی‌شده) اجرای دکورهای پیچیده و بزرگ، طراحی‌های صوتی-موسیقایی و مکان‌های ازپیش‌تعیین‌شده، دعوت مخاطب به محل اجرای اثر از قواعد ساختاری آن است که در نمایش خیابانی هیچ‌کدام از موارد فوق کاربردی نیست. در ادامه چند ویژگی تئاتر خیابانی بررسی می‌شود.
محتوا؛
تئاتر خیابانی باید از وجوه مستند و اجتماعی مسائل روز برخوردار باشد و در مورد مسائل مبتلابه جامعه ارائهٔ راهکار، طرح مسئله یا حداقل اظهارنظر کند که در نمایش خیابانی «پیشانی بلند» با مسئلهٔ اعتیاد و شرح مسیر معتاد شدن یک فرزند طلاق روبه‌رو هستیم و «پیشانی بلند» از این حیث از نظر محتوایی موفق بوده است.
مخاطب؛
مشارکت مخاطب را در روند اوج‌گیری ایده به‌صورتی که گاهی مسیر روایت با او به پیش می‌رود و دچار بحران می‌شود، باید جدی گرفت. در چنین موقعیتی بازیگر توانمند باید مسیر را به‌سمت ایدهٔ خود بازگرداند. در نمایش «پیشانی بلند» این وجه از ویژگی تئاتر خیابانی کمرنگ است، ولی در لحظاتی که این موضوع شکل می‌گیرد، نسبتاً موفق عمل می‌کند.
زمان؛
در تئاتر خیابانی با مسائل عمیق فلسفی روبه‌رو نیستیم و در مورد مسائل نظری، بحث و تبادل‌نظر، جدل و صحبت نمی‌شود، پس تئاتر خیابانی بیشتر شبیه یک عمل ژورنالیستی است که در مدت زمان کوتاهی مطلب خود را ارائه می‌کند. درنتیجه پیشانی بلند ازین امتحان سربلند بیرون می‌آید.
مسئلهٔ زمان و طول زمان اجرا در تئاتر خیابانی هیچ قرارداد یا قانون نوشته‌شده‌ای ندارد، ولی ازآنجاکه با رهگذر و عابر طرف هستیم و نه تماشاچیِ ازپیش‌دعوت‌شده و چون گاهی در طول روز در چندین نقطه امکان اجرا به‌وجود می‌آید، پیشنهاد می‌شود آثار خیابانی بین ۲۰ تا ۳۰ دقیقه تولید شود که این نمایش نیز درصورت حذف پنج دقیقه از قصهٔ خود به‌خصوص در بخش‌های روایی می‌تواند به سطح قابل‌قبولی برسد.
نظم درونی؛
با اینکه اصولاً در تئاتر خیابانی با مسئله‌ای به‌نام میزانسنِ در اختیار بازیگر، مواجه هستیم و حرکات نسبت به واکنش مخاطب متغیر است، لیکن این امر نباید به شلختگی و بی‌نظمی در اجرا منجر شود به‌صورتی که هیچ رد پایی از کارگردانی و فضاسازی دیده نشود. «پیشانی بلند» از این حیث متأسفانه متوسط ظاهر شده است و گاهی اهمیت مخاطب و زاویه‌دیدش از دست می‌رود. البته تلاش بازیگران نمایش «محمد آقایی خزاعی» و «احسان محمدیان» در پنهان کردن این ضعف با توجه به چیدمان بد مخاطب و شرایط سخت رقابت و جشنوارهٔ ستودنی است. سخن پایانی اینکه شاید نمایش خیابانی «پیشانی بلند» در رقابت استانی و در قیاس دیگر آثار شرکت‌کننده موفق‌تر است، اما اصلاحات ساختاری جدی باید در متن، نوع تیپ‌سازی، شروع نمایش، میدان گرفتن بازیگران، مشارکت بیشتر مخاطب، تُن و حجم صدای بازیگران، فضاسازی و تنظیم ریتم کارگردانی و بازیگری انجام شود.
پیشنهاد می‌کنم علاقه‌مندان تئاتر خیابانی، کتاب «تئاتر خیابانی و انواع دیگر نمایش‌های بیرونی» را اثر «بیم میسون» ترجمهٔ «شیرین بزرگمهر» که از سوی نشر دانشگاه هنر منتشر شده است، مطالعه کنند. در ادامه هم باید اشاره کرد که نمایش «پیشانی بلند» توانست در هفدهمین جشنوارهٔ تئاتر استان خراسان جنوبی «برگزیدهٔ نمایشنامه‌نویسی (طرح و ایده)» و «برگزیدهٔ کارگردانی» شود و همچنین رتبهٔ اول و رتبهٔ سوم بازیگر مرد را کسب کرد.

به اشتراک بگذارید:





نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

بیشترین بازنشر