|پیام ما| موج‌‌های گرما، شدیدتر، بیشتر و طولانی‌تر می‌شوند؛ این پیش‌بینی اقلیمی در حالی است که در «ماهِ شکسته شدن رکوردهای دمایی جهان» (ژوئن امسال) دمای بی‌سابقه ۳۲.۵ درجه سانتیگراد در مدار شمالگان ثبت شد. ایستگاه‌های هواشناسی در سراسر اروپا، شمال آفریقا و آسیا رکوردهایی از گرمای بی‌سابقه ثبت کرده‌اند. در همین حال برنامه کوپرنیک درباره موج‌های هشدار داده و اعلام کرده، جهان رو به گرمای بیشتر پیش می‌رود.

پیش‌‌بینی‌ بحران اقلیمی حاکی از آن است که گرم شدن کره زمین احتمال وقوع چنین رویدادهایی را افزایش می‌دهد. اسکای‌نیوز گزارش داده که در ماه ژوئن که در کشورهای سراسر اروپا رکوردهای افزایش دما شکسته شد، در مدار شمالگان دمای بی‌سابقه ۳۲.۵ درجه سانتیگراد ثبت شده است. طبق هشدار مؤسسه هواشناسی نروژ افزایش دما نشانه آشکاری از تغییر اقلیم است. در شبه جزیره باناک، جایی که این رکورد دمایی جدید شکسته شد، میانگین دما در ماه ژوئن معمولا ۱۳ درجه سانتیگراد است.
رکوردهای گرمایی؛ از ژاپن تا ایتالیا
سازمان جهانی هواشناسی اعلام کرده است که بسیاری از رکوردهای افزایش دما در ماه ژوئن در آسیا، شمال آفریقا، بخش‌هایی از قطب شمال و اروپا ثبت شده است. ایستگاه‌های هواشناسی سراسر منطقه اسکاندیناوی روز چهارشنبه دمای بالای 30 درجه سانتیگراد را ثبت و آسیای مرکزی و ژاپن نیز گرمای شدید را تجربه کردند. در همین حال بر اساس پیش‌بینی‌ها پایان غیرمعمول و زودهنگام فصل بارانی ژاپن منجر به افزایش دما تا 35 درجه سانتیگراد شده است. در این شرایط دولت ژاپن از شهروندانش خواسته، تا مصرف برق خود را تا حد امکان کاهش دهند و در عین حال برای حفظ سلامت از کولر استفاده کنند. در توکیو دمای 37 درجه سانتی‌گراد در حالی رکورد زده که تجربه چنین گرمایی در این زمان از سال غیرعادی است. بر اساس این گزارش چنین افزایش دمایی نگرانی از بحران انرژی و قطعی برق را بیشتر کرده است.
موج گرما در سراسر اروپا هم محسوس است. هشدارهای افزایش دما همچنان در سرتاسر لهستان پابرجاست، اگرچه پیش‌بینی شده با رفتن موج گرما، رعد و برق و توفان اتفاق بیفتد. در ایتالیا، بدترین خشکسالی در 70 سال اخیر رخ داده است، به این معنی که آب شور دریای آتلانتیک به طولانی‌ترین رودخانه این کشور سرازیر شده و بنابراین محصولات زراعی با اولین موج گرمای تابستانه آسیب دیده‌اند.
در شمال آفریقا هم، دمای بالا و آتش‌سوزی بر برداشت غلات در تونس تاثیرات بدی گذاشته است.
کریستی مک‌کیی، کارشناس هواشناسی اسکای‌نیوز می‌گوید: «بسیاری از قسمت‌های اروپا در ماه ژوئن به‌طوری غیرعادی گرم بوده‌اند، چنان که بریتانیا در اوایل ماه جاری انفجار گرما را تجربه کرد.» به گفته او افزایش دما در سراسر اروپا به دلیل توده هوای پرفشاری است که گرما را از آفریقا به سمت شمال هدایت می‌کند.
اوایل این هفته، برنامه‌‌ کوپرنیک (برنامه دیده‌بانی زمین مربوط به اتحادیه اروپا) هشدار داد که صدها میلیون نفر تحت تاثیر امواج گرما قرار گرفته‌اند، «با پیامدهایی برای سلامت و رفاه، کشاورزی و منابع غذایی، قیمت انرژی و تقاضای آن و همچنین اکوسیستم‌های طبیعی».
برنامه کوپرنیک اضافه کرده، در حالی که این موج‌های گرما استثنایی است، اما غیرمنتظره نیست و قرار است با ادامه این روند، جهان رو به گرم‌شدن بیشتر پیش برود.
از سوی دیگر در بریتانیا، پیش‌بینی‌های اداره هواشناسی نشان می‌دهد که میانگین دما در ژوئن امسال، 13.9 درجه سلسیوس بوده که 0.6 درجه از میانگین بلند‌مدت بین سال‌های 1991 و 2020 بیشتر بوده است. تاکنون، حتی در یک ماه از سال 2022 هم میانگین دمایی کمتر از دمای میانگین نبوده است. این در حالی است که از سال 1884 تاکنون، دمای دوره زمانی ژانویه تا ژوئن، پنج بار رکورد گرمترین دمای بریتانیا را ثبت کرده است.
دکتر مارک مک‌کارتی از مرکز ملی اطلاعات آب و هوا می‌گوید: «این به آن معنی نیست که ماه‌های خنک‌تر دیگر رخ نخواهد داد، این تغییر طبیعی آب و هوای بریتانیاست اما روند گرم شدن در این منطقه، در یک دوره طولانی‌تر با آنچه در آمار آب ‌و هوایی دیده‌ایم مطابقت دارد.»
چرا این روند مهم است؟
وبگاه خبری آکسیوس در بررسی این رویداد دمایی نوشته است: رکوردهای ماهانه و تمام دوران در حداقل 12 کشور از اروپا تا آسیا در هفته گذشته شکسته شده است. هیچ یک از این رویدادها نیز برای ژوئن معمولی نبوده است. ژاپن، ایتالیا، نروژ، ایران و فنلاند از آخرین کشورهایی هستند که دومینوی رکوردهای گرما در ماه ژوئن، در آنها ثبت شده است.
اما این وضعیت چرا مهم است؟ مطالعات نشان می‌دهد که با گرم شدن آب و هوا، فرکانس امواج گرما به طور چشمگیری افزایش می‌یابد، و همچنین شدت و طول عمر چنین رویدادهایی بیشتر می‌شود.تحقیقات در مورد عوامل ایجاد امواج گرمای منفرد، مانند رویداد مرگبار ژوئن در شمال غربی اقیانوس آرام در سال گذشته، مشخص کرده است که وقوع برخی از این رویدادها در نبود مقادیر اضافی گازهای گلخانه‌ای در جو «عملاً غیرممکن» بود.
از طرف دیگر موضوع این است که گرمای شدید کشنده است، به طوری که گرما برترین قاتل مرتبط با آب و هوا در ایالات متحده در یک سال معمولی رتبه‌بندی می‌شود. همچنین می‌تواند شبکه‌های برق را تحت فشار قرار دهد، به ویژه در کشورهایی که از خشکسالی رنج می‌برند و همچنین کشورهایی که در پی تهاجم بی‌دلیل روسیه به اوکراین با بحران جهانی انرژی دست و پنجه نرم می‌کنند.
رم سه‌شنبه گذشته با دمای 40 درجه سلسیوس، رکورد گرمترین دمای طول تاریخ خود را ثبت کرد. به گفته ماکسیمیلیانو هررا، کارشناس هواشناسی، فلورانس و ناپل نیز در این هفته رکوردهای ماهانه را ثبت کردند.
بر اساس این گزارش با وجود یک گنبد گرمایی بر روی بخش‌هایی از اروپا و هوای کم‌فشار در غرب، هوای فوق گرم از شمال به شمال شرق تا قطب شمال کشیده شده است.
ترومسو در نروژ، که بالای مدار قطب شمال قرار دارد، در 28 ژوئن به 30 درجه سلسیوس رسید. این یک رکورد ماهانه بود و نیم درجه از رکورد تمام دوران بیشتر بود. مهامن (mehamn) در قطب شمال که در منتهی‌الیه شمالی نروژ قرار دارد نیز روز چهارشنبه به 30.7 درجه سلسیوس رسید و رکورد ژوئن قبلی 25.3 درجه بود را از بین برد.
هشدارهایی برای قطب شمال
سال 2017 بود که پنل بین دولتی سازمان ملل درباره تغییر اقلیم و به طور مشخص افزایش دمای شمالگان هشدارهایی صادر کرد و پیامدهای ناشی از افزایش ۱.۵ درجه‌ای دمای هوای زمین را به تصویر کشید اما در این هشدار حرفی از پیامدهای افزایش دمای شمالگان و ذوب شدن خاک منجمد قطب شمال به میان نیامد. یک سال بعد از آن بود که دانشمندان اعلام کردند که حتی در صورت کاهش یافتن تصاعدات کربنی مطابق با توافقنامه اقلیمی پاریس، باز هم احتمال افزایش دمای شمالگان بسیار بالا و غیرقابل اجتناب خواهد بود.
طبق گفته دانشمندان در آن زمان، دمای هوای زمستان قطب شمال تا اواسط سده جاری دست کم به سه درجه بالاتر از میزان ثبت شده در دوران پیش از انقلاب صنعتی می‌رسد و این افزایش دما حتی می‌تواند بین ۵ تا ۹ درجه نسبت به آخرین میانگین ثبت شده مربوط به این منطقه باشد. این تغییرات دمایی می‌توانند در نهایت باعث ذوب شدن هرچه سریع‌تر یخ‌های قطبی، خاک منجمد و در نهایت افزایش سطح آب دریاها و وقوع پیامدهای خطرناک گرمایش زمین شوند. دانشمندان نگران آن هستند که افزایش دمای شمالگان به «نقطه حساس و بحرانی» برسد و اقلیم زمین را دستخوش تغییراتی غیرقابل جبران کند چرا که ذوب شدن خاک منجمد در قطب باعث آزاد شدن گازهای گلخانه‌ای به اتمسفر می‌شود و این اتفاق می‌تواند گرم شدن هرچه بیشتر زمین را به دنبال داشته باشد.
بعد از این هشدارها بود که جویس سویا، مدیر اجرایی دپارتمان محیط زیست سازمان ملل متحد در مجمع محیط زیست سازمان ملل متحد در نایروبی درباره افزایش دمای شمالگان گفت: «آنچه در قطب شمال اتفاق می‌افتد در این منطقه باقی نمی‌ماند. حالا ما دانش بیشتری داریم و می‌دانیم که به اقدامات فوری بیشتری برای جلوگیری از رسیدن به این نقطه بحرانی نیاز است.»