پروین گنابادی؛ همکار نزدیک دهخدا
۱۲ بهمن ۱۳۹۵، ۰:۲۹
پروین گنابادی؛ همکار نزدیک دهخدا
استاد محمد پروین گنابادی به سال ۱۲۸۲ش در قصبه کاخک گناباد به دنیا آمد.
خاندان وی از روحانیان منطقه گناباد و فردوس بودند. پدرش عباس ملقب به شمس الذاکرین فرزند ملاّ امیر بود. از روزگار صفویان تا دوران این ملاّ امیر، دو تن به نام ملاّ امیر از نیاکان پدری وی بودند که نخستین آنان در دوره صفویان برادر فاضل خان، مؤسس مدرسه فاضل خان مشهد بود.
پروین در هفت سالگی به مکتبخانه رفت. پس از آنکه تحصیلات مکتبخانه را در کاخک به پایان رسانید، نزد پدرش قسمتی از مقدمات علوم قدیم را فرا گرفت و حدود دو سال در مدرسه حبیبیه فردوس و مدرسه قدیم قاین تحصیل کرد. در پانزده سالگی به مشهد رفت. در مدرسه فاضل خان و سپس مدرسه نواب ادبیات عرب آموخت و در زمره شاگردان خصوصی ادیب نیشابوری درآمد.
ادیب نیشابوری در درس خصوصی خود شاگردانی را میپذیرفت که ذوق شاعری داشتند. پروین اشعارش را برای ادیب خواند. ادیب او را پذیرفت، اما از تخلّص وی، فانی، خوشش نیامد و به او پیشنهاد کرد که نام ستارهای را انتخاب کند. او هم «پروین» را برگزید که بعداً نام خانوادگی او شد و کلمه گنابادی را به سبب علاقه به زادگاه خود بر آن افزود. پروین در درس خصوصی ادیب مهمترین آثار ادبیات عربی و فارسی و همچنین عروض را فرا گرفت. در همین زمان با ایرج میرزا ملاقات کرد . او در درس منظومه اغلب به محضر حاج فاضل و آقابزرگ حکیم که از استادانِ بنام در فلسفه و حکمت قدیم بودند، میرفت.
در ۱۳۲۲خورشیدی ریاست دانشسرای دختران مشهد را بر عهده گرفت و در اواخر همان سال به نمایندگی مجلس شورای ملی از سبزوار انتخاب شد. پس از پایان دوره مجلس از سیاست کناره گرفت و در وزارت فرهنگ مشغول به کار شد.
در اوایل ۱۳۲۸خورشیدی که به علت فعالیتهای سیاسی گذشته بیکار شده بود، به پایمردی استاد مدرس رضوی، با علی اکبر دهخدا آشنا شد و پس از چندی، از همکاران نزدیک دهخدا در تدوین لغتنامه شد. او در دو سال، نزدیک به یک میلیون یادداشت از متنهای مهم استخراج کرد و لغات محلی گناباد و مشهد را از یادداشتهای خود بر آن افزود. وی از ۱۳۴۵خورشیدی تا واپسین دم عمر عضو هیئت مقابله لغتنامه بود. پروین در اواخر ۱۳۲۸خورشیدی ضمن همکاری با لغتنامه دهخدا به بررسی کتابها از جهت اصالت محتوا و درستی نگارش در وزارت آموزش و پرورش پرداخت و دوازده سال ویراستاری زبانی کتابهای دانشکدههای علمی (پزشکی، فنی، علوم) دانشگاه تهران به عهده وی بود.
از اواخر دهه چهل تا پایان عمر با بنیاد فرهنگ ایران در زمینه تدوین فرهنگ تاریخی زبان فارسی همکاری داشت. سالها در بخش زبانهای خارجی دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، مدرسه عالی آمار، دانشسرای تربیت معلم و دوره فوق لیسانس پژوهشکده فرهنگ ایران به تدریس مشغول بود.(مشاهیر ایران و اسلام)
در هفتادمین سال تولدش، دوستان و شاگردان وی به پاس پنجاه سال خدمات فرهنگی استاد مجموعهای، با عنوان جشن نامه پروین گنابادی، به وی اهدا کردند. در تاریخ ششم مهر ۱۳۵۵، شورای دانشگاه تهران به پاس خدمات ارزنده او در زمینه شناسایی و شناساندن متفکران ایرانی و اسلامی به وی دکترای افتخاری در رشته الهیّات و معارف اسلامی اهدا کرد. پروین در سالهای پایانی عمر خود در بستر بیماری تا آخرین روزها از کار علمی دست نکشید و سرانجام در روز چهارشنبه اول شهریور ۱۳۵۷ دیده از جهان فروبست
پیشنهاد سردبیر
مطالب مرتبط
سال گذشته میلادی زمین حدود ۰.۲ درجهٔ سانتیگراد بیش از پیشبینی دانشمندان گرم شد
قلمروی ناشناخته تغییر اقلیم
بررسی پیامدهای نظام نرخگذاری و بازار آب در بخش کشاورزی
دوسوم آب «گلستان» را «گرگان» مصرف میکند
بررسی اصول اخلاق حرفهای عکاسی از حیوانات در گفتوگو با «پوریا سرداری»، کارشناس حیات وحش
سوژه زبان ندارد
ضرورت تدوین مالیاتهای محیطزیستی
در همایش مشترک تجاری ایران و طالبان چه گذشت؟
تجارت بدون حقابه
تغییر کاربری زمینهای اطراف آببندانها جامعۀ محلی را نگران کرده است
شالیزارهای ویران «بابل»
گفتوگو با فرزانه سفلایی، استاد دانشکده معماری دانشگاه همپتون ویرجینیا:
معماری ایران دچار تجملگرایی شده است
آیا هزینه کردن برای کاهش انتشار گازهای گلخانهای بهصرفه است؟
توزیع ناعادلانهٔ گرمایش
گردوغبار در خوزستان بیش از هزار نفر را راهی بیمارستان کرد
بازگشت غبار به آسمان ایران
دیپلماسی گردوغبار در تعلیق
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- روغن صنعتی مایعی جادویی برای افزایش عمر مفید ماشین آلات
- ۱۰ ماده غذایی که به شما در سفر به سوی کاهش وزن کمک میکنند
- چاپ ترافارد؛ هر آنچه که باید درباره این نوع چاپ دستی بدانید
- اقدامات لازم برای اسباب کشی و جابجایی منزل
- بسته بندی مواد پودری با دستگاه ساشه: شغل پردرآمد این روزها
- طبع روغن زیتون در طب سنتی چیست؟ معرفی 4 خواص روغن زیتون
- خرید ساک دستی تبلیغاتی چه مزایایی برای هر برند دارد؟
- تعریف درست هوش مصنوعی (AI) چیست؟
- 10 ایده شغل دوم با سرمایه اولیه کم برای کارمندان
- مقایسه تعرفه پنلهای پیامکی و تبلیغاتی بیشتر
بیشترین نظر کاربران
معمای ریاست محیط زیست در کابینه رئیسی
بیشترین بازنشر
ستاندن حیات از غزه
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
«بمو» را تکهتکه کردند
3
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
4
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
5
کبوتر نماد مناسبی برای صلح است؟
دیدگاهتان را بنویسید