سایت خبری پیام ما آنلاین | خشک شدن ارومیه مساله ملی ایرانیان

خشک شدن ارومیه مساله ملی ایرانیان





خشک شدن ارومیه مساله ملی ایرانیان

۲۶ تیر ۱۴۰۱، ۰:۰۰

در حوضه دریاچه ارومیه، طرح‌های آبیاری و سدهای جدید تقریباً در همه سرچشمه‌های دریاچه – 40 سد عملیاتی در حوضه ارومیه – توسعه کشاورزی، و افزایش تقاضا برای آب، با خشکسالی موجب تشدید بحران خشک شدن دریاچه ارومیه شده است. کشاورزان برای آبیاری محصولات، به پمپاژ بیشتر آب زیرزمینی برای جبران کمبود باران متوسل شدند، در نتیجه دریاچه را بیش از پیش تخلیه کردند. در یک حلقه بازخورد باطل، گسترش کشاورزی در زمین‌های حاشیه‌ای، به طوفان‌های شن و نمک انجامید که گرد و غبار مملو از نمک خود را به زمین‌های کشاورزی برمی‌گرداند و محصول را کاهش می‌دهد. صنعت گردشگری دریاچه ارومیه به دلیل وخامت کیفیت هوا آسیب فراوان دیده است. با این حال، با کاهش یافتن دریاچه، رئیس جمهور سابق حسن روحانی با هدف حل موضوع متعهد شد که این دریاچه را بازگرداند.

بخش عمده‌ای از طرح احیای دریاچه ارومیه بر اصلاح کشاورزی محلی متمرکز شد؛ عاملی که حدود 85 درصد از آب ارومیه را مصرف می‌کند. مسئولان امیدوارند با تغییر محصولات آب‌بر کشاورزان، و اصلاح روش‌های آبیاری، بدون آسیب به امنیت غذایی مصرف آب را کاهش دهند. هدف کاهش 40 درصدی مصرف آب است.
اما در کنار تمرکز بر کشاورزی پایدار، برنامه‌های دیگری هم اجرا شده است. حفر تونل زاب به طول 35 کیلومتر به پایان رسیده که آب را از حوضه زاب کوچک به دریاچه ارومیه منتقل می‌کند. سایر طرح‌های مهندسی، مانند احداث تاسیسات مدرن‌تر فاضلاب نیز در حال اجراست.
آیا این برنامه‌های دولت، که اکنون در دولت رئیسی هم ظاهرا قرار است دنبال شود، مشکل کمبود آب را حل خواهد کرد؟ به نظر می‌رسد که برنامه‌های در حال اجرا کمتر جامعه‌محور باشند. اگر می‌خواهیم نتایج پایدار در احیای دریاچه ارومیه حاصل شود، اجرای برنامه‌هایی بر پایه مشارکت گسترده مردمی لازم است. دریاچه ارومیه در سال 1398 بعد از بارش‌های استثنایی و سیلاب‌های گسترده فروردین 98 ، به مساحتی فراتر از 2800 کیلومتر مربع رسید که تقریباً نصف وسعت تاریخی آن بود، ولی بخش مهمی از این گسترش مساحت ناشی از بارندگی‌های شدید سال 98 بود، و اکنون بعد از گذشت دو سالِ کم‌بارش، گزارش می‌شود که دریاچه در بدترین وضعیت خود قرار گرفته است.
هیچ تضمینی وجود ندارد که توفان‌های شن به زودی از بین بروند. از آنجایی که بیابان‌زایی ویرانی ایجاد می‌کند، کل منطقه در تهدید توفان‌های نمکی است که از خشکسالی وسیع و البته بحران در حوضه دریاچه ارومیه ناشی می‌شود.
علاوه بر دشواری تغییر شیوه‌های کشاورزی قدیمی این سوال که آیا پروژه‌های زیرساختی بزرگ کمک یا مانعی برای احیای دریاچه ارومیه خواهند بود نیز وجود دارد. فشار اضافی ناشی از تغییرات اقلیمی نیز وجود دارد. چنین شرایطی به معنای خشکسالی بیشتر، سیل بیشتر و گرمای شدیدتر در سال‌های پیش رو است. البته بسیاری از ایرانیان اعم از مردم آذربایجان و کردستان و البته سایر استان‌ها، که غیرآذری و کرد هم میان‌شان فراوان است، با مشاهده مخاطرات ناشی از خشک شدن دریاچه ارومیه، به این مساله ملی بیشتر توجه نشان می‌دهند. این موضوع موجب خواهد شد تا مساله احیای دریاچه ارومیه به تدریج به مساله‌ای اجتماعی تبدیل شود که تنها با درک عمومی از مشکل و مشارکت گسترده مردم قابل حل خواهد بود.
در راه عمومی‌سازی این مساله ملی، اصحاب رسانه و خبرنگاران همتی فوق تصور نشان داده‌اند، تا آنجا که در دوم تیر 1400 واژگونی اتوبوس حامل جمعی از خبرنگاران حوزه محیط زیست در حوالی نقده که برای بازدید از دریاچه ارومیه به آذربایجان غربی رفته بودند، منجر به فوت مهشاد کریمی، خبرنگار ایسنا و ریحانه یاسینی، سردبیر ایرنا 24 و جراحت 21 خبرنگار دیگر شد. اوایل تیر 1400 ستاد احیای دریاچه ارومیه تعدادی از خبرنگاران را برای بررسی وضعیت این دریاچه به ارومیه دعوت کرده بود، آنها عازم این استان شده و مسیری را با اتوبوس در حال حرکت بودند که اتوبوس در نزدیکی شهرستان نقده دچار حادثه شد. همین حادثه نیز نشان از برنامه‌ریزی ناقص و اجرای ناپایدار در نحوه کار این ستاد داشت.

به اشتراک بگذارید:





نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *