از ابتدای سال 2020 میلادی و به دنبال شیوع و همه‌گیری ویروس کرونا، تقریباً تمامی فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی در جوامع مختلف تحت تاثیر گسترش این بیماری قرار گرفته و به حالت تعطیل و نیمه تعطیل در آمدند و بسیاری از طرح‌ها و پروژه‌های گوناگون نیز مسکوت ماند. در این میان، طرح‌های توسعه شهری در کشورهای مختلف که عموماً با هدف توسعه اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی اجرا می‌شود نیز از این قاعده مستثنی نبوده و روند اجرای آنها تحت تاثیر این شرایط برای مدتی دچار وقفه شد. اما با بهبود تقریبی اوضاع و در پی کنترل بیماری، روند فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی در جوامع مختلف در حال بازگشت به شرایط طبیعی و روزمره خود است. با این حال اما به نظر می‌رسد که در کشور ما علاوه بر مساله گسترش و همه‌گیری ویروس کرونا، سایر عوامل که بسیاری از آنها در حیطه عوامل مدیریتی هستند، به‌عنوان مانعی بر سر راه فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی عمل کرده و پروسه فعالیت‌های گوناگون، بخصوص اجرایی شدن طرح‌ها و پروژه‌های توسعه شهری در قالب توسعه زیرساخت‌ها و تسهیلات شهری را تحت تاثیر قرار داده و در مسکوت ماندن و کُند شدن روند اجرایی آنها تاثیر فراوانی دارند.

در میان طرح‌های گوناگون توسعه شهری، طرح تحقق «شهرهای دوستدار کودک» و پروژه‌های مرتبط با آن از جمله مهم‌ترین این طرح‌هاست. «شهر دوستدار کودک» شهری است که در آن نیازهای اساسی کودکان به‌عنوان تضمین‌کنندگان آینده جامعه در اولویت قرار گرفته و ویژگی‌های اجتماعی، فرهنگی، محیط زیستی، معماری و شهرسازی آن بایستی منطبق و همسو با این نیازها باشد و حقوق آنها در سیاست‌ها، قوانین و برنامه‌ها لحاظ شود. به این ترتیب باید عنوان کرد که چارچوب و اساس یک جامعه دوستدار کودک، بر پایه بهبود محیط‌ها و فضاهای مساعد برای کودکان و به رسمیت شناختن حقوق آنها شکل می‌گیرد.
پس از گذشت سال‌ها از آغاز طرح شهرهای دوستدار کودک در سطوح بین‌المللی، کشور ایران نیز در سال‌های اخیر به این طرح پیوسته و اقدام به تهیه مصوبه‌ای پیرامون الزامات و ضوابط عام شهرهای دوستدار کودک کرده و آیین‌نامه اجرایی آن را نیز به سازمان‌های ذی‌ربط و دستگاه‌های اجرایی مرتبط ابلاغ کرده است. بر این اساس، شورای عالی شهرسازی و معماری کشور ایجاد تغییرات لازم در شهرها را پیش‌بینی کرده و آن را به شهرداری‌ها و شوراهای اسلامی شهرها منتقل کرده است. شوراها نیز با در نظر گرفتن خصوصیات شهرها، موارد منطبق با این طرح را در دستور کار مدیران شهری قرار داده و مدیران مربوطه موظف به تدوین و اجرای برنامه‌های یکپارچه تحقق شهر دوستدار کودک شده‌اند. اما با این حال و با وجود برخورداری این طرح از پشتوانه قانونی و مصوبات تاکیدکننده و حمایت‌کننده لازم، برنامه‌ها و پروژه‌های مرتبط با آن از روند اجرایی مناسب و قابل قبولی برخوردار نبوده و اقدامات عملی جدی در این خصوص صورت نگرفته و شکلی از تعلل و فرصت‌سوزی در میان دستگاه‌ها و مدیران و متولیان اجرایی طرح مذکور به چشم می‌خورد.
همانطور که در ابتدا اشاره شد، اجرای طرح‌ها و پروژه‌های توسعه شهری در کشور ما غالباً با موانع، مشکلات و آسیب‌هایی همراه است. درواقع، ضعف در تحقق‌پذیری این گونه طرح‌ها که نقش مدیریت شهری و کارشناسان مربوطه در آن قابل چشم‌پوشی نیست، به نوعی پاشنه آشیل آنها محسوب می‌شود. در این میان، به نظر می‌رسد که روند اجرایی طرح تحقق شهرهای دوستدار کودک نیز از گزند این عوامل بازدارنده در امان نبوده و به نوعی دچار سردرگمی و بلاتکلیفی است. نگاهی آسیب‌شناسانه به این موضوع نشان می‌دهد که گاهی اوقات طولانی شدن فرایند بررسی و تصویب طرح و ابلاغ آن به دستگاه‌های اجرایی و پیامدهای ناشی از آن، فرسودگی محتوای مستندات و برنامه‌های طرح را به دنبال داشته و طرح را از وضعیت بهه‌هنگام و منطبق با نیازهای روز خارج می‌سازد. ضمن آنکه تعدد نهادها و سازمان‌های دخیل در امر تصمیم‌گیری و پیشبرد طرح، تفاوت در اهداف و نوع رویکرد هر کدام از این دستگاه‌ها و عدم هماهنگی لازم میان آنها و به‌طور کلی عدم ارتباط و هماهنگی بین فرآیند تهیه و تصویب طرح با فرایند اجرای آن، عامل بازدارنده دیگری در اجرایی شدن طرح است.
مساله بسیار مهم دیگری که در این زمینه مطرح بوده و جای بحث و بررسی بیشتری نیز دارد، برخورداری طرح از پشتوانه قانونی و مصوبات اجرایی و همچنین نگاه کلان، هدف دار و بلند‌مدت مدیریت شهری در این حیطه است. باید عنوان کرد که طرح تحقق شهرهای دوستدار کودک با وجود اینکه کم و بیش از قوانین، مصوبات و آیین‌نامه‌های اجرایی مناسبی برخوردار است، اما عدم آشنایی مسئولان و مدیران شهری با جایگاه و کارکرد شهرهای دوستدار کودک و حقوق و ضوابط مربوط به آن، یکی از مهم‌ترین و برجسته‌ترین عوامل بازدارنده اجرای صحیح و به‌موقع این طرح می‌باشد و برنامه‌های تدوین شده را با فقدان ضمانت اجرایی لازم روبه‌رو می‌سازد.
تغییرات سریع و با فاصله زمانی کوتاه در سطوح مدیران میانی و کارشناسان مربوطه نیز باعث شده است تا مدیران شهری نگاه کوتاه‌مدت و زود بازده به طرح‌ها و برنامه‌ها داشته و با فاصله گرفتن از اهداف کلان و اصلی، همواره به دنبال نتایج و پاسخ‌های کوتاه‌مدت باشند. متاسفانه چنین به نظر می‌آید که شهر دوستدار کودک و سایر طرح‌های بلندمدت با کارکردهای مشابه، الویت مدیران شهری نیست و دست‌اندرکاران این حیطه، بیشتر در اندیشه طرح‌های زود بازده می‌باشند؛ در صورتی‌که برای مسئولان و مدیران شهری، بین برنامه‌ها و طرح‌های بلندمدت، میان‌مدت و کوتاه‌مدت با توجه به کارکرد و ماهیت آنها نباید تفاوتی وجود داشته باشد و تمامی مدیران در سطوح مختلف مدیریتی بایستی به این طرح‌ها با توجه به مزایای آنها به شکلی یکسان نگاه کرده و توجه لازم را مبذول دارند.
شاید یکی از مهم‌ترین پروژه‌ها در مسیر تحقق شهرهای دوستدار کودک، طرح ایجاد «اتاق‌های مادر و کودک» با هدف تامین فضایی امن و آرامش‌دهنده با برخورداری از امکانات مناسب در محیط‌های عمومی شهری برای مادران و کودکان جهت شیردهی و سایر رسیدگی‌های لازم به نوزادان و کودکان باشد. این طرح که یکی از نتایج تغییر نوع تفکر درباره شهر و مناسبات اجتماعی آن است، از قوانین لازم‌الاجرا، مصوبات و آیین‌نامه‌های اجرایی حمایت‌کننده قدرتمندی برخوردار بوده و تاکنون نیز اقدامات مناسبی در جهت ایجاد و گسترش آنها انجام شده است. اما با این وجود، طرح مذکور نیز مانند دیگر طرح‌ها و برنامه‌های اجرایی شهر دوستدار کودک با چالش‌ها و مشکلاتی در زمینه اجرا و بهره‌برداری مواجه است. از مهم‌ترین این چالش‌ها می‌توان به ناآشنایی متولیان امر با قوانین و جایگاه طرح، ناهماهنگی میان دستگاه‌های ذی‌ربط، عدم برخورداری از بودجه و امکانات کافی، ضعف مشارکت حوزه‌های تخصصی و عدم ارتباط و تعامل لازم با بخش خصوصی و همچنین اجرای غیر‌استاندارد پروژه‌ها اشاره کرد که به سایر طرح‌های مرتبط با شهر دوستدار کودک نیز قابل تعمیم بوده و در روند اجرایی آنها کم و بیش دیده می‌شود.
با نگاهی اجمالی به این چالش‌ها و ضعف‌ها، نقش و وظیفه مدیریت شهری و کارشناسان مربوطه در جهت رفع موانع و مشکلات یاد شده بیش از پیش نمایان می‌شود. نیازسنجی کودکان و برنامه‌ریزی منطبق با نیاز افراد جامعه، بومی‌سازی طرح و بکارگیری دانش بومی در فرایند برنامه‌ریزی و اجرا، آشنایی مدیران با مفاهیم، کارکردها و جایگاه شهر دوستدار کودک و پروژه‌های مرتبط با آن، تلاش در جهت ایجاد تعامل میان بخش خصوصی و دولتی و ترغیب بخش خصوصی به همکاری در این زمینه و همچنین هماهنگی کامل میان نهادها و دستگاه‌ها با مدیریت شهری، از جمله اقدامات ضروری و تاثیرگذاری است که باید در زمینه برخورداری از شهری با فضاهای امن و مناسب ویژه کودکان صورت گیرد.
می‌توان چنین عنوان کرد که امروزه در مقطعی قرار داریم که به نظر می‌رسد با کنترل بیماری همه‌گیر کرونا و بازگشت به شرایط ثبات در جامعه، نیازمند نوعی بازآفرینی شهری و جلوگیری از ایجاد فضای سرخورده و ناامیدانه در سطوح مختلف اجتماعی هستیم. با توجه به اینکه تحقق شهرهای دوستدار کودک و اجرایی شدن آنها در جهت احیای فضاهای عمومی شهرها نیازمند اصلاح و تغییر رویکرد مدیران شهری است، بازنگری، آسیب‌شناسی و اجرای این طرح و سایر طرح‌ها و برنامه‌های توسعه شهری از مهم‌ترین اقداماتی است که بایستی مورد توجه نظام تصمیم‌گیری، برنامه‌ریزی و مدیریت شهری قرار گیرد.