رئیس جمهوری، وزیر امور خارجه و سفیر ایران در لندن از اهمیت ارتباط ایران و روسیه گفتندامیدواری به مسکوسفیر ایران در روسیه خبر خرید جنگنده در سفر رئیسی به مسکو را تکذیب کرد
رئیس جمهوری ایران دیروز در یکی از مهمترین سفرهای خارجی خود به روسیه سفر کرد تا با ولادمیر پوتین دیدار و درباره مسائل فی مابین دیدار و رایزنی کنند. او پیش از این سفر در شرایطی همکاری ایران و روسیه را امنیت ساز برای منطقه اعلام کرد که برخی اخبار تایید نشده از خرید جنگنده توسط رئیسی در جریان سفر به مسکو حکایت داشت. خبری که دیروز سفیر ایران در روسیه آن را تکذیب کرد. او همچنین تاکید کرد که سقف زمانی برای دیدار رئیسی و پوتین در نظر گرفته نشده و چند و چون موضوع به نظرات دو رئیس دولت بستگی خواهد داشت.
دیدار با رئیس جمهوری روسیه احتمالا یکی از مهمترین دیدارهای ابراهیم رئیسی در مقام رئیس سیزدهمین دولت ایران در سال‌های تکیه‌اش بر کرسی پاستور باشد. ایران پس از تغییر دولت توجه بیشتری به شرق نشان داد و تلاش‌های بسیاری را برای گسترش روابط خود با روسیه و چین ترتیب داد. تلاش‌هایی که البته در داخل ایران با انتقادات قابل توجهی هم همراه شد اما حداقل تا امروز تاثیری بر روند دیپلماسی دولت سیزدهم نداشته است. نهادهای تاثیرگذار حاکمیتی هم مشکل چندانی با این روند ندارند و از آن استقبال می‌کنند به طوریکه در مدت حضور رئیسی در کاخ ریاست جمهوری کمتر انتقادی از او و دولتش در زمینه سیاست خارجی صورت گرفته هرچند که انتقادات اقتصادی به واسطه وخامت اوضاع معیشتی مردم رو به افزایش است. نزدیکی ایران و روسیه و منافع یکسان‌شان در سال‌های اخیر سبب شده تا برخی از سفر روسیه انتظارات اقتصادی هم داشته باشند. رئیس جمهوری نیز از قرار معلوم چندان به این مساله بی میل نیست چنانکه پیش از سفر خود به مسکو گفته است: «به دنبال برقراری و تقویت ارتباط با همه همسایگان بویژه کشور روسیه در حوزه های مختلف سیاسی، اقتصادی و تجاری هستیم و این سفر می تواند نقطه عطفی برای ارتقاء و تحکیم سطح مناسبات با روسیه باشد.» رئیس جمهوری با اشاره به وجود ظرفیت های گسترده همکاری بین تهران و مسکو در بخش های مختلف سیاسی، اقتصادی و انرژی، خاطرنشان کرد: «سطح کنونی همکاری تجاری و اقتصادی برای هیچ‌کدام از دو کشور رضایت‌بخش نیست و لازم است ارتقاء یافته و به سطح بسیار بالاتری برسد و امیدواریم این سفر بتواند در جهت تامین منافع مشترک دو کشور که در عرصه منطقه ای و جهانی تأثیرگذار است، گام مؤثری را به همراه خود داشته باشد.» کاظم جلالی، سفیر ایران در روسیه نیز در اظهاراتی جداگانه به این مساله پرداخته و گفته است: «روابط اقتصادی با همسایگان در دولت جدید اولویت دارد و روسیه همسایه بزرگ شمالی ماست که حجم واردات این کشور بیش از 230 میلیارد دلار است و این یعنی بازار وسیع و متنوعی در همسایگی ایران وجود دارد و می‌توانیم از آن استفاده کنیم، امیدواریم سهم خود را در تجارت افزایش بدهیم.»
جنگنده نمی‌خریم!
رئیسی در بخش دیگری از اظهاراتش با بیان اینکه «جمهوری اسلامی ایران، کشوری مستقل، مقتدر و صاحب نفوذ در منطقه و روسیه هم کشوری مهم و با قدرت و دارای نفوذ در منطقه است»، اظهار کرد: «همکاری و گفتگوهای دو کشور مهم و دارای قدرت و نفوذ می‌تواند در ارتقای امنیت منطقه و روابط اقتصادی و تجاری مؤثر باشد.» این اظهارات در شرایطی مطرح شده که برخی اخبار تایید نشده حکایت از خرید تسلیحات نظامی از روسیه به ویژه جنگنده در جریان سفر رئیسی به مسکو داشت. این اظهارات رئیسی شد هیزمی بر این آتش اما کاظم جلالی، سفیر ایران در روسیه در جریان اظهاراتی که خبرگزاری تسنیم آن را منتشر کرد، موضوع خرید جنگنده از روسیه را رد کرد و گفت: «دو رئیس‌جمهوری پس از ملاقات و گفت‌وگو، درباره مسائل به توافق خواهند رسید اما اینکه متن مکتوبی بین دو رئیس‌جمهور امضا بشود در برنامه‌ها وجود ندارد. درباره اینکه “آیا با روسیه همکاری‌های نظامی و تسلیحانی داریم یا نه؟” می‌گویم که بله، ولی اینکه در این سفر به‌طور مشخص قراردادی امضا بشود، این‌ها چیزهایی است که توسط برخی ساخته و به آن پرداخته می‌شود. ما با روسیه همکاری داریم ولی جمهوری اسلامی ایران از نظر تولید تجهیزات نظامی حرف برای گفتن دارد و می‌توانیم این همکاری‌ها را متقابلاً ادامه دهیم.»
منافع مشترک
منافع مشترک ایران و روسیه دیگر موضوعی بود که رئیسی پیش از سفرش به روسیه به آن اشاره کرده است. رئیس دولت سیزدهم با بیان اینکه «ایران و روسیه از منافع مشترک برخوردار هستند»، گفت: «وجود منافع مشترک و تعاملی بین تهران و مسکو در منطقه امنیت‌ساز است و جلوی یکجانبه‌گرایی در دنیا را خواهد گرفت. همچنین تعامل و همکاری متقابل دو کشور می تواند در وضعیت منطقه ای و بین‌المللی تأثیرگذار باشد.» یکی از منافع مشترک احتمالا در موضوع برجام و بازگشت ایران به بازارهای جهانی و افزایش نقش‌اش خواهد بود. موضوعی که می‌تواند به تقویت موضع روسیه در برابر غرب بیانجامد. سفیر ایران در همین زمینه گفته است: «روسیه تاکنون موضع حمایت از جمهوری اسلامی ایران به شکل جدی بوده و همواره مواضع روسیه درباره برجام نیز به ما نزدیک بوده است. روسیه خروج ایالات متحده آمریکا را نکوهش می‌کرد و آقای پوتین اخیرا در مباحث پیرامون اوکراین و ناتو جمله جالبی گفت “به آمریکایی‌ها نمی‌شود اعتماد کرد”؛ درباره مذاکرات هسته‌ای نیز ایران و روسیه همواره مواضع نزدیک داشتند و روسیه تلاش کرده از موضع ایران حمایت کند.»
به دنبال تعامل بیشتر
افزون بر رئیس جمهوری و سفیر ایران در مسکو، سفیر جمهوری اسلامی در لندن نیز به تشریح اهمیت سفر رئیسی به روسیه پرداخته و در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی اینستاگرام نوشته است: «ایران مانند هر کشوری روابط خود را با کشورهایی تقویت می کند که با زبان احترام با او سخن بگویند، به حاکمیت ملی او احترام بگذارند و هدف آنان تعامل بر اساس منافع مشترک، روابط دوستانه و همکاری های متقابل باشد. کشور ما چون نگینی درخشان در غرب آسیا در شکل گیری توازن نظام جدید بین الملل نقش موثری دارد. در طول بیش از دو قرن روابط جدی دیپلماتیک با غربی ها رفتار آنها همواره توام با دخالت، زورگویی، تحمیل، تحریم و شرط و شروط تحقیرکننده بود. دیپلماسی ایران به تدریج در حال شکل گیری است و راه خود را پیدا می کند.» محمد مخبر، معاون اول دولت سیزدهم نیز که در غیاب رئیسی، ریاست جلسات هیات دولت را عهده‌دار است، دیروز در بخشی از جلسه هیات دولت به تشریح اهمیت سفر رئیس دولت به مسکو پرداخته و گفته است: « سفر آیت الله رئیسی به کشور روسیه دارای اهمیت خیلی زیادی است و روی هم رفته باید بگوییم که در حال حاضر یک تحول اساسی در مناسبات بین المللی در این دولت اتفاق افتاد و البته سفر آیت الله رئیسی به روسیه هم یکی از ابعاد تحول اساسی دولت در حوزه روابط بین الملل است.» او با اشاره به درخواست های متعدد برای سفر مسئولان ایرانی به سایر کشورها، اظهارکرد: «در حال حاضر مناسبات با همسایگان بسیار خوب پیش می رود.»
روسیه متفاوت از شوروی
وزیر امور خارجه ایران، حسین امیرعبداللهیان نیز در اظهاراتی جداگانه به تشریح اهمیت روابط ایران و روسیه پرداخته و تفاوت مسکو پوتین با مسکو شوروی را برای جمهوری اسلامی حائز اهمیت توصیف کرده است. نفر اول دستگاه دیپلماسی ایران در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه «با توجه به عبور قابل قبول جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه از مرحله مشارکت سیاسی، آیا شرایط برای ورود دو کشور به مرحله همکاری‌های بلندمدت اقتصادی در حوزه‌های انرژی، ترانزیت، حمل‌ونقل و سرمایه‌گذاری مهیا است؟»، گفت: «موضوعات متنوع راهبردی در روابط تهران و مسکو وجود دارد. ما روسیه‌ی پوتین را متفاوت از شوروی سابق دانسته و نگاه راهبردی دو کشور به مناسبات خارجی را نقطه اتکای روابط جدید می‌دانیم. سوریه در سال‌های اخیر مدلی موفق از همکاری‌های منطقه‌ای دو کشور به حساب می‌آید. با وجود محدودیت‌های ناشی از تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران، تمایل زیادی از سوی بخش خصوصی و دولتی دو کشور برای همکاری در زمینه صادرات و واردات به روسیه وجود دارد. شرکت‌ها و مراجع اقتصادی روسیه نیز با توجه به ملاحظات خود ناشی از تحریم‌های آمریکا علیه ایران و تحریم‌های غرب علیه روسیه، محدودیت‌های مالی، فنی، لجستیکی و… و توان مالی طرف‌های ایرانی، همکاری‌هایی را در حوزه‌های بازرگانی، سرمایه‌گذاری و خدمات فنی-مهندسی در دستور کار قرار داده‌اند. توسعه همکاری‌های تجاری دو کشور، گسترش همکاری‌های بلندمدت و رفع برخی از موانع از جمله ضعف زیرساخت‌ها، منابع مالی و سرمایه‌گذاری و تلاش برای بی‌اثر کردن تحریم‌های بین‌المللی علیه دو کشور، به طور جدی در دستور کار قرار گرفته است.» بدین ترتیب ناگفته پیداست که مقامات دولت سیزدهم از شخص رئیس جمهوری گرفته تا مقامات خرد و کلان، امید ویژه‌ای به روابط ایران و روسیه در این دولت دارند. امیدی که باید منتظر ماند و دید در آینده نه چندان دور و پس از بازگشت رئیسی از مسکو محقق خواهد شد یا اظهارات و انزارهای کارشناسان رنگ و بوی عمل به خود خواهد گرفت. نگرانی‌هایی که عمده آنان برخواسته از سابقه نه چندان حسنه روسیه در قبال جمهوری اسلامی است.
یاسمن طاهریان
ارسال پاسخ