|پیام ما| گورهای تاریخی در روستاهای چناران رها شده‌اند. چند سالی است که با کشف سنگ‌های تاریخی بازمانده از دوره صفوی و پیش از آن، میراث فرهنگی چناران به دنبال جمع‌آوری آنها و نگهداری‌شان در یک موزه است اما موفق نمی‌شود. از یک سو متخلفان سنگ‌ها را به غارت می‌برند و از سوی دیگر حفاران غیرمجاز آنها را تخریب می‌کنند. مدیر میراث فرهنگی این شهرستان که از شهردار خواسته که جایی را برای جمع‌آوری این سنگ‌ها در نظر بگیرد اما این کار هنوز به سرانجام نرسیده چون «بعضی مردم اجازه انتقال سنگ‌ها را نمی‌دهند».

زمستان سال 97، بعد از یک بارندگی شدید چند سنگ قبر قدیمی در روستای دولت‌آباد گلمکان از دل خاک بیرون زد. در فروردین 98 بار دیگر یک سنگ قبر صندوقچه‌ای به طول 180 سانتی‌متر در همین روستا کشف شد. دی‌ماه همان سال دو سنگ قبر تاریخی در روستای سیدآباد حین گودبرداری برای انتقال لوله آب کشاورزی پیدا شد؛ یکی‌شان مکعبی‌شکل، به طول ۲ متر و عرض ۵۰ سانتی‌متر به شکل صندوقچه و دیگری به ابعاد 50 در 60 مربوط به یک زن به تاریخ ۱۲۸۱ هجری‌شمسی. مرداد 99 هم در مسجد روستای چشمه گیلاس یک سنگ قبر دیگر پیدا شد. این سنگ را هنگام بهسازی مسجد از پی دیوار کشف کردند؛ سنگی به شکل صندوقچه، به طول یک و نیم متر و عرض ۲۵سانتی‌متر که گفته شد به احتمال زیاد مربوط به دوره صفوی یا تیموری است. در دیواره خارجی مسجد 400 ساله روستای تاریخی گاه که در دشت طوس است هم نشانه‌هایی از سنگ قبرهای قدیمی پیداست. سنگ قبرهای قدیمی در این روستا گویی به مصالح ساختمانی تبدیل شده و حتی در دیوار مدرسه روستای گاه، دو سنگ قبر قدیمی به کار رفته و روی آن را هم حکاکی کرده‌اند. در قبرستان گاه، در میان سنگ قبرهای جدید، سنگ‌های کوتاه و بلند عمودی و سنگ قبرهای صندوقی قدیمی پراکنده است.
در چناران که شهرستانی در خراسان رضوی است، روستاهای بسیاری سنگ قبرهای تاریخی و قدیمی را در خود جا داده‌اند اما در امان نیستند و همین باعث شده میراث فرهنگی به فکر راه‌اندازی یک موزه باشد. محمد طاهریان‌مقدم، مدیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی چناران پیش از این در بهمن 98 گفته بود که بیش از ۴۰سنگ قبر تاریخی در شهرستان چناران شناسایی شده است که می‌تواند به ایجاد موزه تخصصی سنگ قبر کمک کند.
این سنگ قبرها در اختیار اداره میراث فرهنگی است. او گفته بود که اگرچه در بخش مرکزی و گلبهار سنگ قبرهای قدیمی وجود دارد اما بعضی از آنها به سرقت رفته و تعدادی دیگر نیز آسیب دیده‌اند و از شهرداری درخواست کرده بود که به ساخت موزه کمک کند، اما این اتفاق نیفتاده.
محمد طاهریان‌مقدم، مدیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی چناران حالا به ایسنا گفته است که «هر چند از شهردار چناران درخواست شد مکان مناسبی در اختیار میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی شهرستان قرار دهند تا تمام سنگ‌قبرهای تاریخی شهرستان را جمع‌آوری کرده و در این مکان قرار دهیم اما از سویی چون تعدادی از سنگ‌ قبرها در روستای گاه و تعدادی در گلمکان قرار دارد، برخی مردم این مناطق اجازه انتقال سنگ‌ قبرها را به شهر چناران نمی‌دهند و این موضوع به یک معضل جدی تبدیل شده است».
او که در این سال‌ها بارها درباره ساخت این موزه صحبت کرده، تا کنون با دهیاران هم صحبت کرده و از آنها خواسته مکانی را در خود روستا در نظر بگیرند تا سنگ‌ قبرهای تاریخی در معرض دید عموم قرار گیرد. دولت‌آباد یکی از همین روستاهاست.
اما طاهریان‌مقدم باز هم پیگیر حمایت «دهیاری‌، شورا و مسئولان مربوطه» است تا به جمع‌آوری سنگ‌ قبرهای قدیمی کمک کنند و آنها را در کنار سنگ‌ها، اشیا و وسایل قدیمی مردم خود روستا در معرض دید عموم قرار دهیم. او این را خواسته چون «در شهر چناران مکانی برای راه‌اندازی موزه و نگهداری سنگ‌ قبرهای تاریخی وجود ندارد و برای راه‌اندازی موزه تخصصی سنگ شورای شهر و شهرداری چناران باید حمایت کنند».
شهردار اما قول‌هایی داده است: «طی رایزنی‌های صورت گرفته با شهردار جدید چناران قول داده شد که در محل پارک ملت که تمام مسافران و گردشگران مسیر جاده آسیایی در آن توقف دارند، مکانی را تهیه کنند تا به جز سنگ‌ قبرهای تاریخی دیگر وسایل قدیمی را نیز در آن نگهداری شود.»
او پیش از این هم به ایرنا گفته بود که با توجه به قدمت تاریخی قبرستان‌های چناران، بیشتر سنگ‌ قبرهای کشف‌شده متعلق به دوران صفوی و قبل‌ از آن است.
«تاکنون بیش از ۴۰ سنگ قبر صندوقچه‌ای در قبرستان‌های قدیمی این شهرستان کشف شده و پیش‌بینی می‌شود بیش از ۲۰ سنگ قبر دیگر نیز با قدمت تاریخی بسیار شناسایی شود.» به گفته طاهریان‌مقدم در حال حاضر در ۱۰ روستای این منطقه قبرستان تاریخی وجود دارد که یکی از آنها به نام قبرستان روستای دولت‌آباد در بخش گلبهار شهرستان چناران در فهرست آثار ملی ثبت شده و دیگر قبرستان‌های تاریخی چناران هم با توجه به ظرفیت و قدمت تاریخی‌شان قابلیت ثبت در فهرست آثار ملی را دارند.
مدیر میراث فرهنگی چناران، دیروز بار دیگر بر حرفش پافشاری کرده و از موزه تخصصی سنگ قبر حرف زده. «این موزه می‌تواند از جذابیت بسیاری برای گردشگران برخوردار باشد.» به گفته او اگر چه در شهرستان چناران و گلبهار سنگ‌ قبرهای قدیمی وجود دارد اما برخی از آن به سرقت رفته‌ و تعدادی دیگر نیز آسیب دیده است.
همچنین در حالی که تا کنون در بیش از ۲۰ روستای شهرستان گلبهار و چناران سنگ‌ قبرهایی با ارزش که بیشتر آن‌ به شکل صندوقچه‌ای است، شناسایی شده‌ اما «بیشتر حفاران غیرمجاز برای به دست آوردن اشیای عتیقه سنگ‌ قبرها را تخریب می‌کنند.» طبق گفته او از ۲۰ روستایی که سنگ‌ قبرهای با ارزش تاریخی دارد، ۹ روستا مربوط به شهرستان گلبهار و ۱۱ روستا در شهرستان چناران است.
تا کنون ۲ قبرستان تاریخی در فهرست آثار ملی ثبت شده‌اند اما «یک قبرستان تاریخی دیگر هم در چناران وجود دارد که ارزش ثبت در فهرست آثار ملی را دارد». بر اساس اعلام مدیر میراث فرهنگی چناران، در ۶ ماه ابتدای امسال ۱۵ نفر با همکاری نیروی انتظامی و دوستداران میراث فرهنگی دستگیر شده‌اند.
«هر چند این افراد حین حفاری دستگیر و ادواتی نیز از آن‌ها کشف و ضبط شده اما چیزی کشف نکرده بودند و پرونده این متخلفان در مراجع قضایی در دست رسیدگی است.» طاهریان‌مقدم موزه را جزو شناسنامه و هویت هر شهر دانست و گفت: «چناران از قبل موزه مردم‌شناسی داشته و در حال حاضر هم وسایل بسیار دیگری جمع‌آوری شده اما برای مکان مشکل داریم؛ حتی به خود شهرداری پیشنهاد داده شد که اگر مکانی را فراهم کنند و در اختیار قرار دهند حاضر هستیم آن را خود ما به بهترین نحو تجهیز کنیم. با توجه به تعدد سنگ‌قبرهای قدیمی در سطح شهرستان برای جلوگیری از آسیب‌دیدگی ایجاد موزه سنگ با کمک بخش خصوصی ضرورت دارد.»