هفته گذشته مسدودیت اپلیکیشن‌هایی که از وبسایت‌های شخص ثالث روی دستگاه‌های مبتنی بر سیستم‌عامل iOS اپل دانلود شده بودند تیتر یک رسانه‌های خبری و شبکه‌های اجتماعی بود.

شرکت اپل در راستای بررسی امنیت اپلیکیشن‌های موبایل و حفظ حریم خصوصی کاربران در هفته‌های اخیر هشدارهایی درباره محدودسازی اپ‌های استفاده‌کننده از «گواهینامه توسعه سازمانی» یا همان «گواهی Enterprise» منتشر کرد که در مرحله بررسی این اپ‌ها، نوبت به ایرانی‌ها رسید. همین موضوع باعث شد اپلیکیشن‌های ایرانی، از جمله تاکسی‌یاب‌های آنلاین، شرکت‌های تجارت الکترونیک، اپ‌استورهای ایرانی و… که به منظور دور زدن تحریم‌های دو سال قبل اپل علیه ایران و حذف اپلیکیشن‌های ایرانی از اپ‌استور از این نوع گواهینامه‌ها برای انتشار اپ‌هایشان استفاده می‌کردند، مسدود شوند و کاربران امکان دسترسی به این برنامه‌های کاربردی را حتی از طریق این روش جایگزین نداشته باشند.

بر خلاف تصور و شایعات، مسدودسازی‌های اخیر اپل در راستای تحریم بر اساس فشارهای دولت آمریکا نیست و این شرکت در تمامی کشورها اپلیکیشن‌هایی که بصورت غیرمجاز از گواهی توسعه سازمانی استفاده کرده‌اند را غیرفعال کرده است. اپل این موضوع را در بیانیه‌ای اینچنین اعلام کرده: “توسعه‌دهندگانی که از گواهی سازمانی ما سواستفاده می‌کنند، از قراردادشان با برنامه توسعه شرکت اپل تخطی کرده‌اند و گواهینامه‌های آن‌ها باطل می‌شود. در صورت لزوم آن‌ها از برنامه توسعه ما بطور کامل حذف خواهند شد. ما بطور مداوم این موارد را ارزیابی می‌کنیم و آماده اقدام فوری هستیم.”

امیر ناظمی، معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان فناوری اطلاعات نیز در واکنش به اخبار منتشره در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر گفته: “این موضوع تنها مختص به ایران نبوده و تغییر رویه جدید شرکت اپل برای حفظ امنیت اطلاعات و رعایت حقوق مالکیت معنوی است. معاون وزیر ارتباطات تاکید کرد: پیش از این اپل به طراحان اپلیکیشن این اجازه را می‌داد که اپ مورد نظر را روی وبسایت قرار داده تا کاربران با مراجعه به لینک دسترسی در وبسایت، نرم‌افزار مورد نظر را روی دستگاه خود نصب کنند. در این روش، قبل از نصب اپلیکیشن به کاربر هشدار داده می‌شود که این روش نصب، قابل اعتماد و مورد تایید نیست و اگر مسئولیت آن را می‌پذیرد، اجازه نصب را با تایید روی تنظیمات گوشی می‌دهد. اما در تغییر استراتژی جدید شرکت اپل از این روش، ممانعت به عمل آمده است.”

پیش‌تر وبسایت TechCrunch در گزارشی آورده بود: گواهی‌های توسعه سازمانی که برای انتشار اپلیکیشن‌های یک سازمان برای کارمندانش باید استفاده شود، توسط عده‌ای از توسعه‌دهندگان در دنیا مورد سواستفاده قرار گرفته و آن‌ها از این گواهی‌ها برای انتشار اپلیکیشن‌های جاسوسی کاربر، قمار، پخش محتوای مستهجن و… بهره می‌گیرند. به نظر می‌رسد پس از این گزارش بود که اپل به ایجاد محدودیت برای استفاده‌کنندگان از این نوع گواهی‌ها پرداخت.

راه‌حل چیست؟

پویا خوشبخت، مدیرعامل پلتفرم اپ‌استور ایرانی «سیب‌اپ» درباره راه‌حل این مشکلات به ایبنا گفته: برخی از شرکت‌ها از جمله اسنپ تصمیم گرفتند تا با ارائه نسخه وب‌سرویس، قابلیت دسترسی کاربران اپل به پلتفرمشان را فراهم کنند که یک راه‌حل موقتی به شمار می‌رود؛ چرا که نسخه وب‌سرویس نمی‌تواند جایگزین اپلیکیشن شود و مشکلات متعددی دارد؛ ما در حال حاضر سه مرحله اساسی و مهم را برای سیب‌اپ در نظر گرفته‌ایم که در مرحله اول صفحه لندینگ برای تمامی کسب و کارهای مهمی که دچار مشکل شدند ایجاد می‌شود تا کاربران بدون نیاز به نصب سیب‌اپ بتوانند این نرم افزارها را دانلود و استفاده کنند؛ از طرف دیگر سیب‌اپ به‌روزرسانی خواهد شد و این احتمال وجود دارد که مشکلات از بین برود اما راه‌حل نهایی برای رفع مشکلات Ad-Hoc است که بالغ بر حداقل ۶ هفته فعالیت برای پیاده‌سازی زمان نیاز دارد که با استفاده از اکانت توسعه‌دهندگان اپل محقق می‌شود؛ قیمت این اکانت‌ها ۱۰۰ دلار است و هر ۱۰۰ دستگاه آی‌فون در کشور در یک اکانت به عنوان باکس قرار می‌گیرند و از اپلیکیشن‌ها استفاده می‌کنند.”

راه‌حل دیگر حل موقتی این مشکل مراجعه به «سوابق خرید» اپل آی‌دی و دانلود آخرین نسخه قرارگرفته از اپلیکیشن بر روی اپ‌استور اپل پیش از حذف شدن، است.

اثر تحریم‌ها بر کسب‌وکارهای نوین

به نظر می‌رسد پس از فیلترینگ تلگرام که باعث شد بسیاری، در برخی از آمارها حدود صدهزار نفر، شغل خود را از دست دهند، این اقدام اپل صدمه جدی به کسب‌وکار ایرانیان در حوزه تکنولوژی وارد کند. با وجود تحریم‌ها اما بر اساس گواهینامه عمومی D1 که دولت قبلی آمریکا صادر کرد و همچنان دارای اعتبار است، ابزارهای ارتباط شخصی شامل تحریم نمی‌شوند، اما مهدی انجیدی، مدیرعامل اپلیکیشن پیام‌رسان داخلی «گپ» در واکنش به اقدام اخیر اپل با انتشار نامه‌ای از وزارت خزانه‌داری امریکا به این شرکت که در آن اعلام شده است قرار گرفتن اپلیکیشن آن‌ها در اپ‌استور ناقض تحریم‌ها نیست، اعلام کرد اپل به دلیل تحریم‌ها مانع از قرار گرفتن «گپ» در اپ‌استور شده است! او در توییتر خود نوشت: “ما برای انتشار پیام‌رسان گپ از وزارت خزانه‌دارای آمریکا تاییدیه گرفته‌ایم و حالا اپل کاسه داغ‌تر از آش شده و بدون هیچ دلیل منطقی دسترسی کاربران به گپ را مسدود کرده است. در حال انتشار نسخه جایگزین از مسیری دیگر هستیم.”

حال باید منتظر ماند و دید شکایت وزارت ارتباطات از غول فناوری دنیا در مراجع بین‌المللی بابت حذف اپ‌های ایرانی از اپ‌استور و باقی نگذاشتن راهی جز استفاده از این گواهی‌های سازمانی برای توسعه‌دهندگان ایرانی، به کجا ختم می‌شود.