پیام ما بررسی می‌کند
اعتبارات خرد
راهی برای مقابله با فقر

الهام پی پر

در سه دهه اخیر، تامین مالی خرد به عنوان راهکاری مناسب جهت مقابله با فقر روستاییان مطرح شده و برخی کشورها نیز در این زمینه به موفقیت‌های چشمگیری دست یافته‌اند. اهمیت این دستاورد به قدری بود که بانک جهانی سال 2005 را سال اعتبارات خرد نام‌گذاری و کشورهای در حال توسعه را در به کارگیری این شیوه‌ی اعتباری تشویق کرده است. برای تامین مالی یک فعالیت کوچک، شروع یک فعالیت جدید یا توسعه یک فعالیت کوچک رهیافت نوینی در دنیا مطرح شده است که اعتبارات خرد نامیده می‌شود. مفهوم این اعتبارات، فراهم آوردن تسهیلات مالی برای افراد درامد پایین است که امکان دسترسی به بانک‌ها و سایر منابع مالی را رسمی ندارند و برای تامین نیازهای مالی از سرمایه درگردش یا پس اندازهای خود استفاده می‌کنند یا ناچارند به منابع غیررسمی مراجعه کنند.
میزان تاثیر اعتبارات صندوق‌های اعتباری خرد زنان روستایی در توسعه‌ی فعالیت‌های آموزشی- ترویجی را می توان خوب ارزیابی کرد. البته بین سابقه‌ی عضویت، میزان پس انداز، سن اعضاء صندوق و دیدگاه آن ها در مورد نقش صندوق‌ها در توسعه‌ی فعالیت‌های آموزشی ترویجی رابطه‌ای مثبت و معنی‌دار وجودداشته است.
با تحلیل همبستگی میان اشتغال و متغیرهای مستقل می‌توان این مساله را دریافت که بین میزان تحصیلات زنان و مردان و نگرش کلی مردان خانواده نسبت به دریافت وام توسط زنان، در سطح یک در صد رابطه‌ی معنی داری وجود دارد. اعتبارات خرد در صورتی می‌تواند به کاهش فقر بینجامد که در ابتدا طبقات گوناگون فقر شناسایی و سپس این اعتبارات برای ایجاد اشتغال باشد. به عبارت دیگر، کاهش فقر از طریق اعطای اعتبارات خرد، فقط از طریق ایجاد اشتغال و برابری فرصت‌های شغلی امکان‌پذیر است.
نحوه آشنایی اعضا با صندوق اعتبارات خرد
طبق تحقیقات به عمل آمده توسط گروهی از کارشناسان در استان کرمان بیش از 34 درصد اعضای این تعاونی‌ها هدف از دریافت وام و اعتبارات خرد را شروع کسب و کار جدید، 33 درصد توسعه‌ی کسب و کار فعلی و 23 درصد نیز تامین مخارج خانواده بوده است. در نتیجه وام‌های صندوق‌ها نه تنها برای توسعه‌ی کسب و کارفعلی بلکه برای شروع کسب و کار جدید نیز استفاده شده استکه این مساله اهمیت اعتبارات اینگونه صندوق ها را نشان می‌دهد.
رضایت‌مندی از برنامه‌ی اعتبارات خرد
در حدود 80 درصد اعضاء از مقدار اعتبارات رضایت نداشتند و آن را اندک دانستند. 8/96 درصد اعضاء از مراحل بازپرداخت اعتبارات (مهلت و بازپرداخت) رضایت داشتند. همچنین 8/95 درصد افراد مایل بودند مجددا وام بگیرند. 7/69درصد افراد مایل بودند مجددا وام بگیرند. و فقط 9/7درصد قصد داشتند در شروع کسب و کار جدید افراد با اعتبارات خرد تمایلی به شروع کسب و کار جدید ندارند، این مساله می‌تواند به دلیل ناکافی بودن اعتبارات برای شروع کسب و کار جدید باشد.
یک کارشناس اقتصاد در این خصوص می‌گوید: قرار گرفتن کشور ما در لیست کشورهای جهان سوم خود دلیل محکمی است برای ورود به بحث بنگاه‌های زودبازده و استفاده از تعاونی‌های کوچک. این مساله می تواند در بهبود وضع اقتصادی و معیشت خانوارها به‌ویژه خانوارهایی که زنان سرپرست آنان را اداره می‌کنند.
فاطمه سعید اعتقاد دارد: زنان روستایی با عضویت در این تعاونی‌ها می‌توانند اشتغال خردی را برای خود دست و پا کنند و از مزایای آن بهره‌مند گردند. یک جامعه شناس نیز در این خصوص ابراز کرد: این نوع اعتبارات می‌تواند زنان روستایی را به سمت درامدزایی و کمک به معیشت خانوارها هدایت کند و ایده‌ی بسیار خوبی در ایجاد خلاقیت و نواوری در جامعه‌ی هدف و ایجاد مشاغل جدید و خرد است.
محمد صادقی ابراز داشت: این طرح اعتماد به نفس را در زنان جامعه‌ی هدف افزایش داده و همچنین از منسوخ شدن بسیاری از مشاغل و هنرهای بومی نیز می‌کاهد.
مریم مسلمی یکی از زنانی است که با استفاده از این تعاونی‌ها توانسته یک کارگاه کوچک عروسک‌بافی را راه‌اندازی کند و از این موضوع احساس خوشحالی دارد می‌گوید: قبل از این من در مزارع و گلخانه‌های دیگران به کارگری مشغول بودم و با توجه به اینکه همسرم به دلیل معلولیت توان حرکت ندارد و فرزندانم هم محصل هستند ذهنم همیشه درگیر مسائل داخل خانه و همسرو فرزندانم بود اما از زمان راه‌اندازی این شغل کوچک در منزلم از ناراحتی‌ها و استرسم کاسته شده و می‌توانم در کنار کارهای منزلم به درآمدزایی بپردازم.
نتیجه‌گیری و پیشنهادات:
جامعه‌ی هدف اعتبارات خرد به‌طور کلی زنان هستند. هدف از تشکیل صندوق‌های اعتباری خرد، حمایت از زنان روستایی کم‌درامد و کمک به ایجاد اشتغالزایی و افزایش اعتماد به نفس آن‌ها در خانواده بوده است. در پژوهش حاضر، اثر صندوق‌های اعتباری خرد در کاهش فقر و ایجاد درامد اشتغالزایی مورد بررسی قرار گرفته که بر اساس نتایج، اثر اعتبارات خرد بر کاهش فقر، ایجاد اشتغال و درامد مثبت ارزیابی شد.
• صندوق‌های اعتباری خرد بایستی زنان روستایی را با صندوق و فعالیت‌های آن آشنا کنند.
• با توجه به ناکافی بودن میزان اعتبارات، صندوق‌ها بایستی تمهیدات لازم رادر این رابطه انجام دهند تا با راه اندازی کسب و کار جدید توسط اعضاء بهره‌وری و در نهایت درامد خانواد افزایش یابد. قسط بندی و دوره‌ی بازپرداخت وام، مناسب شرایط اعضاء باشد و مقدار پس‌انداز اجباری برای گرفتن وام به حداقل برسد.
• صندوقهای اعتباری خرد بایستی بر توسعه‌ی رشته فعالیت‌ها تاکید داشته باشند تا افزایش مشتریان و اعطای مقدار کافی وام به تعدادی از رشته فعالیت‌ها
• آموزش افراد قبل از اعطای وام نیز بایستی در نظر گرفته شود. افراد با دانش شغلی بیشتر، بهتر می دانند برای سطح درامد خانوار چه کاری انجام دهند.
• پذیرش فن‌آوری بایستی هدف اصلی برنامه‌های اعتبارات خرد در آینده باشد. فن‌آوری جدید تولید و توسعه‌ی کسب و کار، بهره‌وری را افزایش می‌دهد و از سرمایه‌گذاری اعتبارات، بازده بیشتری حاصل می‌شود. توسعه‌ی فن‌آوری هزینه‌بر است اما پایداری برنامه‌های اعتباری خرد را تضمین خواهد کرد.