تأثیر اشتغال بر کیفیت زندگی زنان

سیمین سلطانی نژاد

تغییر نقش‌های سنتی زنان و تقاضای روز‌افزون آنان برای مشارکت در عرصه‌های مختلف امروز به واقعیت انکارناپذیر جامعه‌ی ایران تبدیل‌شده است. این وضعیت حاصل دگرگونی در نظام ارزش‌ها، رشد اندیشه‌های متضاد با مردسالاری، گسترش آگاهی‌های عمومی، ارتقای تحصیلات تخصصی زنان و هم‌چنین تغییر ساختارهای اجتماعی و فرهنگی در دهه‌های اخیر است. در این زمینه می‌توان به افزایش سهم نسبی زنان شاغل اشاره کرد. در نگاه اول اصلی‌ترین انگیزه برای اشتغال زنان مسائل اقتصادی بوده است اما امروزه حتی زنان مرفه برای کسب موفقیت‌های فردی و ایجاد جایگاه اجتماعی مناسب به کار خارج از منزل تمایل دارند. علاوه بر این داشتن شغل متناسب با روحیات و تحصیلات در بهبود وضعیت روحی و روانی و ارتقای سطح سلامت اجتماعی تأثیر به سزایی دارد.
اثرات اشتغال بر سلامت جسم و روان زن
تحقیقات در دهه‌های اخیر نشان‌دهنده‌ی آن است که زنان شاغل به میزان کمتری نسبت به زنان خانه‌دار به افسردگی مبتلا می‌شوند. اشتغال سبب افزایش اعتمادبه‌نفس و عزت‌نفس در زنان می‌شود و سلامت روحی و روانی آنان را بهبود می‌بخشد. به گفته‌ی این گروه عموماً فرض می‌شود خانه‌داری از وظایف زنان است اما با نگاهی ظریف‌تر متوجه می‌شویم آشپزی، ظرف شستن، گردگیری و … اموری است که از عهده‌ی هرکسی برمی‌آید و نباید منحصر به زنان دانسته شود. خانه‌داری کاری تکراری، خسته‌کننده و فاقد خلاقیت است که باعث بروز افسردگی و یکنواختی در زنان می‌شود. ارتباط با محیط بیرون از منزل و محیط اطراف به پویایی و سرزندگی زنان شاغل می‌انجامد ازاین‌رو زنان شاغل معمولاً ازلحاظ کیفیت زندگی اجتماعی و خانوادگی موقعیت بهتری نسبت به زنان خانه‌دار دارند. زنان شاغل خود پنداره مثبت‌تری از خوددارند و اشتغال را باعث شورونشاط خود می‌دانند. اشتغال زنان منجر به افزایش انگیزه و امید به زندگی در آنان می‌شود و هم‌چنین موجب می‌گردد خود را عضو مفید و سازند‌ه‌ای از جامعه بدانند. تحقیقات حاکی از آن است که کار بر سلامت جسمی زنان نیز تأثیر دارد. زنان شاغل ازنظر جسمی سالم‌تر از زنان خانه‌دار هستند و ساعات کمتری احساس بیماری می‌کنند. کسانی که در سنینی هستند که توانایی کار کردن دارند ولی نتوانسته‌اند شغلی بیابند اغلب از مشکلاتی مثل سردردهای میگرنی، بی‌خوابی، یاس، فقدان انگیزه، اندوه، تنهایی، افسردگی و احساس پوچی رنج می‌برند.
تأثیرات مثبت اشتغال مادران بر فرزندانشان
آمار نشان می‌دهد که فرزندان مادران شاغل نسبت به فرزندان مادران خانه‌دار عزت‌نفس بیشتر و اختلالات رفتاری کمتری دارند، اعتمادبه‌نفس و نمرات درسی بهتری دارند، از خود‌کفایی بیشتری برخوردارند، سازگاری اجتماعی بیشتری دارند و تمایل بیشتری به کار کردن دارند. اشتغال زنان به‌عنوان یک پدیده‌ی اجتماعی بر تربیت کودکان آنان تأثیر می‌گذارد. مادران شاغل فرزندانی مسئولیت‌پذیر و مستقل تربیت می‌کنند.
اشتغال و رضایتمندی از زندگی خانوادگی
تحقیقات نشان می‌دهد که اشتغال زنان بر رضایتمندی از زندگی خانوادگی نیز تأثیر دارد و اثرات مطلوبی بر روابط خانوادگی بر جای می‌گذارد. چنانچه درآمد خانواده از سوی هر دو زوج باشد باعث سهولت زندگی می‌شود. زنان شاغل بیشتر از زنان خانه‌دار از زندگی زناشویی خود لذت می‌برند و احساس بهتری نسبت به فرزندان خوددارند. البته حمایت همسر از شاغل بودن زن تأثیر زیادی بر احساس رضایت زن دارد.
اشتغال و کاهش خشونت فیزیکی علیه زنان
معمولاً زنانی که کار می‌کنند قدرت چانه‌زنی بیشتری در عرصه‌ی خانواده‌دارند و به سبب پایگاه مالی که کسب کرده‌اند می‌توانند میزان خشونت‌های خانگی علیه خود را کاهش دهند. معمولاً زنان خانه‌دار بیشتر قربانی خشونت‌های خانگی هستند. مطالعات توصیفی نشان می‌دهد که 28 درصد از قربانیان خشونت خانگی شاغل و 71 درصد غیر شاغل بوده‌اند.