گزارش«پیام ما» از فرزندخواندگی
فرزند خوانده؛ هدیه آسمانی

لباس‌های تمیز و مرتب بچه‌ها را آوردند، خانم مربی از دخترها خواست تا برای عوض کردن لباس به اتاق دیگر بروند. «روژان» دست مربی را کشید. «خاله مگه بیرون میریم خاله میریم پارک؟» «نه عزیزم» پاسخ مربی اورا متوجه ی این کرد که مهمان‌دارند، باید مرتب و تمیز باشد، موهایشان را قشنگ کنند، گیره بزنند، سلام کنند و باادب باشند .مربی در دل آرزو کرد« کاش یکی از بچه‌ها را بخواهند، تا به کانون خانواده برود، تا مادر داشتن را تجربه و آغوش پدر را درک کند.»
خانواده‌هایی وجود دارد که در حسرت لبخند کودکی بی‌تاب هستند. کودکی که قرار است جیغ بکشد، فریاد بزند، اسباب‌بازی بخواهد، برای بستنی پا بکوبد، اما زندگی ببخشد . فرزندخواندگی مسیری است که بعضی از این زوج‌ها را به کاخ آرزوهایشان خواهد رساند.
«محمد نفریه» مدیرکل امور کودکان و نوجوانان بهزیستی به «ایرنا» در رابطه با فرزندخواندگی گفت: «بطورمتوسط برای هر کودک قابل واگذاری در مراکز شبه خانواده، هفت زوج متقاضی وجود دارند.»وی با اشاره به روند واگذاری سرپرستی کودکان به خانواده‌های دارای شرایط بهتر گفت: «خانواده‌ها حتی سرپرستی کودکان دارای معلولیت متوسط و مبتلا به بیماری‌های واگیر را نیز می‌پذیرند.» مدیرکل امور کودکان و نوجوانان بهزیستی یادآور شد: «بسیاری از متقاضیان سرپرستی کودکان در خارج کشور هستند و حتی خانواده‌های دارای کودک نیز می‌توانند متقاضی سرپرستی کودک شوند.»
صلاحیت برای داشتن فرزند
«عباس صادق زاده» مدیرکل بهزیستی کرمان در مورد روند فرزندخواندگی به «پیام ما» گفت:«خانواده‌های متقاضی فرزند با ارائه مستندات پزشکی مبنی بر ناتوانی در فرزند آوری برای بررسی و تائید به پزشک قانونی ارجاع داده می‌شوند و نظر پزشکی قانونی حکم قضایی پیداکرده و قابل استناد است.بعدازآن برای جلوگیری از هرگونه آسیب به کودکان برای تائید صلاحیت، زوج را به مددکار دادگستری ارجاع می‌دهند تا صلاحیت روانی و عاطفی خانواده تائید شود . همچنین توان مالی ،سطح سواد و فهم خانواده مورد بررسی قرار می‌گیرد و سعی می‌شود کودک به خانواده‌ای تحویل داده شود که شرایط اداره زندگی کودک را داشته باشد. به‌طورکلی تلاش بر این است که کودک با بهترین شرایط به فرزندخواندگی بروند. بعد از طی کردن همه‌ی این مراحل زوج حکم تائیدیِ از دادگاه دریافت می‌کنند و از این زمان در صف نوبت بهزیستی قرار می‌گیرند و در زمانی که نوبت به زوج رسید، برای بازدید از مرکز نگهداری مجوز می‌گیرند و بعد از اینکه کودک از لحاظ ظاهر موردپسند واقع شد. برای تائید سلامت، پزشک متخصص کودک را مورد بررسی قرار می‌دهد تا کودک سالمی تحویل زوج شود.»
شرایط اقتصادی
«ستاره» زن 29 ساله‌ای است که بچه‌دار نمی‌شوند او در رابطه با شرایط فرزندخواندگی به «پیام ما» گفت:«ما 9 سال است که ازدواج‌کرده و بچه‌دار نمی‌شویم از پنج سال پیش همه جور درمانی را امتحان کرده‌ایم، حتی من وهمسرم عمل جراحی هم انجام دادیم، اما تأثیر نداشت. بارها از طرف دوستان به ما پیشنهاد شد که برای فرزندخواندگی به بهزیستی برویم اما شوهر من راننده آژانس است و به غیر از یک ماشین، اموال دیگری نداریم.فکر نمی‌کنم با این شرایط مالی به ما فرزند بدهند هرچند عاشق بچه هستیم. گاهی فکر می‌کنم زندگی ما بدون بچه هیچ معنایی ندارد اما شرایط اقتصادی خوبی نداریم. حتی یکی از آشناها گفت: می‌توانیم از مادران بارداری که بچه زیاد دارند و به خاطر مشکلات مالی نمی‌توانند بچه دیگری داشته باشند، در ازای مقداری پول نوزادشان را بگیریم ،که من راضی به این کار نشده‌ام.»
مدیرکل بهزیستی کرمان یادآور شد :«خانواده‌هایی که درخواست فرزند دارند باید مقداری از دارایی‌های خودشان را به این کودک ببخشند، زیرا امکان دارد این خانواده خود صاحب فرزند شده ، به این کودک بی‌توجه شوند و در حق کودک ظلم شود و یا اینکه والدین فوت‌شده و در مورد ارث این کودکان دچار مشکل شوند. برای جلوگیری از بلاتکلیفی کودک این تصمیم گرفته‌شده است. که طبق قانون یک سوم اموال والدین، که البته مقدار آن به‌اندازه‌ای است که آینده کودک تأمین شود، به او بخشیده شود. این تعهد به‌صورت رسمی از خانواده گرفته می‌شود .البته در 99 درصد موارد خانواده‌های متقاضی فرزند همه‌ی زندگی خود را به‌پای این کودکان می‌ریزند.»
دوباره زنده شدیم
«رضا» مردی است که حدود 6 سال است که یک پسر را از بهزیستی به فرزندخواندگی گرفته است او دراین‌باره به «پیام ما» می‌گوید:«وقتی ما پسرمان را آوردیم، 4 سال داشت اول خیلی ناآرامی می‌کرد و هیچ جا قرار نداشت. حتی برای اینکه دور وبرش شلوغ باشد چند روزی را خانه‌ی مادرم بودیم تا با پسرعمو و دختر عموهایش باشد. برای اینکه پسرم آرامش داشته باشد، چندین جلسه برای مشاوره به بهزیستی و مراکز خصوصی رفتیم .هر کاری حاضر بودم، انجام دهم تا آرامش پیدا کند. بالاخره بعد از یکی دو ماه، آرام‌تر و خوشحال‌تر شد. الآن هم، خدا رو شکر هیچ مشکلی ندارد. پسرم بهترین نعمتی بود که از خداوند گرفته‌ام. از لحظه‌ی ورودش به زندگی‌مان، من و مادرش دوباره زنده شدیم.»
«دکتر صادق زاده» در رابطه با آمار درخواست برای فرزند خواندگی گفت:«در کرمان 700 خانواده در صف درخواست فرزند هستند. در بهزیستی در سال حدود 120کودک پذیرش شیرخوارگاه می‌شوند که درصد قابل‌توجه ای از آن‌ها به دلایلی قابلیت فرزندخواندگی را ندارند، مانند کودکان زوج‌هایی که در دوران عقد بچه‌دار شده‌اند یا کودکانی که به‌نوعی بیمار و یا معلول هستند. تقریباً از بین کودکانی که در سال به بهزیستی سپرده می‌شوند 20 درصد شرایط فرزندخواندگی رادارند.
کودکان تحت حمایت بهزیستی تا سن 6 تا 7 سالگی به فرزندخواندگی سپرده می‌شوند.خانواده‌ها درزمینه درخواست فرزند دو دسته هستند معمولاً به زوج‌های جوان که هم‌توان وهم ازلحاظ عاطفی شرایط پذیرش فرزند کوچک‌تر رادارند، پیشنهاد شیرخواره می‌شود و زوج‌هایی که سال‌ها ازدواج‌کرده‌اند و چندین سال بچه‌دار نشده، کودکان با سن بالاتر تحویل داده می‌شوند.»
امین موقت
مدیرکل بهزیستی کرمان به یک نوع دیگر از فرزند خواندگی اشاره کرد و گفت : «نوع دیگر فرزندخواندگی به‌صورت موقت است و معمولاً برای کودکان 10 تا 12 ساله اجرا می‌شود که اصطلاح «امین موقت» برای آن به کار می‌رود. این کودکان در بسیاری از مواقع مثل سفر یا مهمانی‌ها و گاهی حتی در منازل با خانواده‌های متقاضی تائید شده، هستند و زمانی که شرایط طوری باشد که خانواده نتواند از کودک نگهداری کند در مرکز بسر می‌برند. به این صورت کودکان بزرگ‌تر هم موردحمایت خانواده قرار می‌گیرد وخلا عاطفی را کمتر احساس می‌کند.اولین اقدام برای فرزندخواندگی ارائه درخواست به حوزه اجتماعی بهزیستی است و بعد مراحل تائید طی می‌شود. نظارت بهزیستی تا مدت طولانی‌ای بر خانواده‌ای که فرزند تحویل گرفته‌اند، وجود دارد و بعدازاینکه 6 ماه از تحویل کودک به خانواده گذشت فرد می‌تواند درخواست شناسنامه برای کودک به نام خانوادگی خود داشته باشد.»
آرزوی فرزند، آرزوی بزرگی است که بسیاری از خانواده‌های محروم از فرزند را درگیر خودکرده است. خانواده‌هایی که همه‌ی راه‌های پیشنهادشده را برای رسیدن به آرزویشان طی کرده‌اند و حاضر هستند که همه‌ی زندگی‌شان را به ازای لبخند کودکی ببخشند.