گزارش «پیام ما» از روند مراجعه به روانشناسان در جامعه
روان آسوده؛ زندگی آسوده‌تر

سلامت روان و جسم، دو رکن سلامت انسان‌ها را تشکیل می‌دهند که توجه به هر دو آن‌ها بسیار مهم است.زمانی که فردی سلامت روان خود را از دست می‌دهد حتی با داشتن سلامت جسم ناتوان می‌شود. مشکلات روحی بسیاری از کارکردهای زندگی افراد را تحت تأثیر قرا می‌دهد و توجه به این موضوع متأسفانه در کشور ایران مورد غفلت قرارگرفته است .اقدام برای درمان دردهای روانی نیاز به فرهنگ‌سازی دارد. آسیب‌های روان به دلیل اینکه بسیار دیرتر از آسیب‌های جسمانی نمود ظاهری پیدا می‌کنند، نیازمند توجه ی ویژه هستند . یکی از نیازهای درمان روح‌های آزرده، حضور مؤثر روانشناسان دلسوز و توانا است.
تعداد کم روانشناسان یکی از مشکلات نظام روانشناسی ایران است. «عباسعلی اللهیاری »رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور دراین‌باره گفت: «شمار روانشناسان در ایران از استاندارد جهانی پایین‌تر است لذا باید با توسعه آموزش این نقیصه را اصلاح کرد.به ازای هر 18 هزار و 500 خانوار در ایران یک روانشناس و مشاور خانواده وجود دارد، درحالی‌که استاندارد جهانی وجود یک روانشناس به ازای دو هزار و 500 خانوار است.پیش‌ازاین شمار روانشناسان فعال در ایران شش هزار و 500 نفر و نیاز کشور به متخصصین این حرفه 17 هزار نفر اعلام‌شده بود.»
«رضا پور سعید» روانشناس و مشاور با تأکید بر اینکه تعداد روانشناسان در ایران بسیار پایین‌تر از استانداردهای جهانی است به «پیام ما» گفت:«البته منظور گروه تخصصی است که خدمات مشاوره می‌دهند مثل روانشناسان بالینی، مشاوران ، روانشناسان کودک و… که در حیطه مشاوره و درمان فعال هستند وگرنه خیلی از گروه‌ها را می‌شود در این گروه جای داد مثل روحانیون یا مربیان پرورشی و…. که کار تخصصی درمانی نمی‌کنند، ولی ممکن است جزء گروه مشاوران در آمارها باشند. در جامعه ما خیلی از رشته‌های تحصیلی که افراد به سراغ آن‌ها می‌روند با معیارهای غیرتخصصی و بدون توجه به علاقه‌های فردی انتخاب می‌شود اینکه رشته‌ای بازار کار خوبی داشته باشد یا پرستیژ اجتماعی بالایی داشته باشد خیلی مهم‌تر است و کمتر به نیاز جامعه یا علاقه‌های فردی توجه می‌شود درنتیجه روانشناسانی خواهیم داشت که انگیزه ندارند اما کاردرمانی می‌کنند.»
بحثی که در این رابطه قابل‌تأمل است ، این است که با توجه به این‌که تعداد روانشناسان از استانداردها پایین‌تر است، اما مراجعه به همین تعداد هم بسیار کم است . دلایل بسیاری را برای این موضوع می‌توان عنوان کرد که یکی از آن‌ها مبلغ ویزیتی است که برای هر مراجعه تعیین‌شده است.
«رضا پور سعید» در رابطه با گرانی ویزیت‌های روانشناسان به «پیام ما» می‌گوید:«با توجه به زمان و خدمتی که مشاوران به بیماران خود ارائه می‌دهند که بین 45 دقیقه تا یک ساعت است و همچنین با توجه به نوع برنامه روان‌درمانی یا روش‌های دیگر و زمانی که یک روانشناس صرف یک مراجعه‌کننده می‌کند،مثلاً مبلغ 50 تومان برای مشاوره بسیار ناچیز است.»
او ادامه می‌دهد:« جالب اینجاست بعضی از افرادی که ادعا می‌کنند ویزیت‌های روانشناسان گزاف است. در سال مبالغ بسیار هنگفتی به رمال و فالگیرها می‌دهند. خانمی را در کرمان می‌شناسم که فال قهوه می‌گیرد و نوبت‌های دو و سه‌ماهه می‌دهد و برای یک فال پنج‌دقیقه‌ای 50 هزار تومان می‌گیرد. و این در حالی است که بسیاری از این مشکلات به دست مشاوران و روانشناسان قابل‌حل است.بازار خرافات در کرمان حسابی گرم است.من فکر می‌کنم که باید در اولین قدم خدمات مشاوره‌ای به‌درستی معرفی شوند تا به اصطلاح عامه مردم فکر نکنند که پول بابت حرف می‌دهند و اتفاقی نمی‌افتد. حوزه روانشناسی و مردم از این موضوع خیلی متضرر می‌شوند.»
«علی‌رضا» جوان 30 ساله‌ای است که در رابطه با ویزیت‌های روانشناسان به «پیام ما» گفت : « هزینه‌های جلسات مشاوره بسیار بالا است . و معمولاً مشکلات هم به یک جلسه حل نمی‌شود، وقتی وارد یک مطب روانشناس می‌شوی باید خیالت از بابت هزینه‌ها راحت باشد وگرنه، امکان دارد فرد نتواند درمان را کامل کند و حتی آسیب‌رسان هم می‌شود .من برای مشکلی پیش روانشناس رفتم او بعد از چند جلسه مشاوره به من گفت: باید برای «گروه‌درمانی» آن‌هم هر هفته و هر جلسه 20 هزار تومان، بروم. یک کارمند ساده هستم. پرداخت مداوم این هزینه برای من خیلی زیاد است هرچند که از جلسات مشاوره ارزان‌تر بود ولی دکتر گفت: که شاید بیشتر ازیک سال نیاز به «گروه‌درمانی» داشته باشم. چند ماهی هم «گروه‌درمانی» رفتم که بسیار مؤثر بود و در حل مشکلاتم کمکم می‌کرد اما نتوانستم به دلیل هزینه جلسات آن‌ها را ادامه دهم .»
محبوبه یکی از مراجعین برای مشاوره است او در رابطه با مراجعه به روانشناسان به «پیام ما» می‌گوید:« من بسیاری از مشکلاتم را با همین مشاوره‌ها حل کردم البته باید مشاوری را انتخاب کرد که هم تعهد کاری وهم دانش لازم را داشته باشد تا بتواند کمک کند و همچنین قابل‌اعتماد باشد یکی از دلایلی که مراجعه به مشاوران کم هست همین بی‌اعتمادی است و اینکه با مشاوره اسرار زندگی برای دیگری بازگو می‌شود. البته ویزیت هم کمی بالا است و این هم در میزان مراجعه مؤثر است. اما باید توجه داشت که اگر مشاوره بتواند کمکی کند، جلوی بسیاری از هزینه‌های دیگر را خواهد گرفت تعداد زیادی از پزشکان میگویند مشکلات روحی، بیماری‌های جسمی را تشدید می‌کنند پس می‌توان نتیجه گرفت که با حل این مشکلات از جسم هم محافظت می‌شود.»
«علی کاربخش» مشاور در مورد نگاه مردم برای مراجعه به روانشناس به «پیام ما» گفت: «متأسفانه تعداد زیادی از مردم باورهای روانشناسی را قبول ندارند به همین دلیل برای حل مشکل خود به مشاوره مراجعه نمی‌کنند، آن‌ها بزر گ فامیل را بهتر از مشاور قبول دارند.البته حمایت از این حوزه کم است و حتی اطلاع‌رسانی هم به‌اندازه موردنیاز وجود ندارد و هنوز مردم به این موضوع باور ندارند که بسیاری از مشکلات روحی و روانی را می‌توان قبل از این‌که مجبور به پرداخت هزینه‌های گزاف شوند، حل کنند . روانشناسی می‌تواند کمک شایانی به حوزه‌ی فعالیت بهزیستی در حل آسیب‌های اجتماعی کند ولی حتی از طرف بهزیستی هم موردحمایت کامل قرار نمی‌گیرد.» او با اشاره به ویزیت‌های روانشناسان می‌گوید:«اما این موضوع هم واقعیت دارد که تعداد زیادی از مردمی که نیاز به مشاوره و روانشناسی دارند توان پرداخت ویزیت‌های تعین شده را ندارند.»
«پور سعید» در رابطه با حمایت بیمه‌ای از مراجعان برای مشاوره گفت: «یکی دیگر از تمهیداتی که نظام بهداشتی می‌تواند برای این موضوع بی اندیشد این است که خدمات در کلینیک‌های روانی تحت پوشش بیمه‌ای قرار بگیرند تا به مردم کمتر فشار بیاورد.حمایت‌های بیمه‌ای می‌تواند در این مورد به کمک مردم بیاید.»
او افزود: «هیچ‌گونه حمایتی از مراکز مشاوره و روانشناسان نمی‌شود.خدمات بیمه، هزینه‌های آن را در کلینیک قبول ندارند. فقط مقدار جزئی در بیمارستان‌ها از طرف بیمه پرداخت می‌شود.» او با خنده اضافه می‌کند:«خدمات مشاوره‌ای هم در جامعه ما به شکلی در آمده است که اغلب وقتی افراد تمام روش‌های خوددرمانی ، خاله درمانی، رفیق درمانی ،بقال درمانی و… را انجام دادند اگر نتیجه‌بخش نبود. بعد تصمیم می‌گیرند که به مشاور مراجعه کنند. بیش از نیمی از مردم اشتباهاً به‌جای روانشناس به روان‌پزشک مراجعه می‌کنند.»
جامعه‌ای که در آن سلامت روح به‌اندازه‌ی سلامت جسم موردتوجه قرار بگیرد و افراد همان‌گونه که نگران تغذیه جسم خود هستند نگران آسیب‌های روح و روان خود باشند و روان خویش را با افکار منفی انباشته نکرده و جلوی آسیب‌های روحی خود را بگیرند می‌تواند بستری مناسب را برای پیشرفت اعضا خود فراهم کند.