گزارش اختصاصی «پیام ما» از وضعیت سوسمار دم تیغی/ انقراض راست یا دروغ؟

اوایل سال 89 بود که مدیرکل حفاظت محیط زیست کرمان از رها سازی سوسمار دم تیغی ایرانی در زیستگاه اصلی خودش که همان دشت های اطراف ریگان بود خبر داد. سوسمار یا آگامای دم تیغی ایرانی حدود 6 سال قبل توسط یک دانشجو در دشت سیف الدینی واقع در 65 کیلومتری ریگان مشاهده و زنده گیری شده بود. این در حالی بود که این سوسمار حدود 147 سال پیش از این اتفاق توسط محققی بنام استرُچ در 60 کیلومتری جنوب خوسف در حاشیه کویر لوت گزارش و توصیف شده بود و در 134 سال پیش نیز توسط بولانژه گزارشی از مشاهده ارسال شده بود و با گذشت بیش از یک قرن این سوسمار دیده شد. حالا اما خبر انقراض این فسیل زنده در خبرگزاری ها منتشر شده است. آنطور که فرماندار ریگان به خبرگزاری مهر گفته، سوسمار دم تیغی ایرانی به دلیل ظاهر ترسناک و البته تغییرات گسترده اقلیمی و خشکسالی در خطر انقراض قرار دارد. شرایط سخت آب و هوایی شرق کرمان در واقع امری عادی در محیط طبیعی زندگی این حیوان محسوب می‌شود اما خشکسالی‌های طاقت فرسای چند سال اخیر که گاه بی سابقه توصیف می‌شود و همچنین تغییرات واضح آب و هوایی و اقلیمی‌در این مناطق که موجب افزایش روزهای گرم و سیر صعودی درجه حرارت محیط اطراف شده است در کنار عواملی از جمله دخالت‌های انسانی و زیست محیطی و شکار بی رویه موجب تهدید ادامه حیات این حیوان شده است. غذای این جانور حشرات و گیاهان محسوب می‌شود این درحالی است که به دلیل خشکسالی بسیاری از پوشش‌های گیاهی در عرصه‌های طبیعی کرمان در حال از بین رفتن است. وضعیت زندگی سوسمار دم تیغی آنچنان اسفناک است که هم اکنون فرماندار شهرستان ریگان که مهم‌ترین زیستگاه این حیوان در کشور است نسبت به انقراض سوسمار دم تیغی هشدار می‌دهد و خواستار حمایت محیط زیست از این حیوان است.
فرماندار ریگان:
از طرف محیط زیست نظارتی در کار نیست
فرماندار ریگان به پیام ما گفت:« چوپان ها از ترس صدمه خوردن گوسفندان این سوسمارها را نابود می کنند.» باقری افزود:« آمار دقیقی از کشته شدن سوسمار دم تیغی نداریم اما از منطقه که بازدید می کنیم، چوپان ها به ما می گویند سوسمارها برای گوسفندان ما خطرناکند و آن ها را می کشیم. من اول فکر کردم منظور چوپان ها بزمچه است اما بعد متوجه شدم منظورشان همان سوسمار دم تیغی ست.» وی در پاسخ به این سوال که سوسمار دم تیغی گیاه خوار است و نمی تواند صدمه ای به گوسفندان بزند گفت:« برای من هم این قضیه جالب بود ولی آنطور که خود چوپان ها گفتند این اتفاق افتاده است.» این مقام اجرایی شهرستان ریگان با اشاره به لزوم حفاظت از این گونه های کمیاب جانوری گفت:« پیشنهاد ما این است که سازمان محیط زیست با نمونه گیری که انجام می دهند منطقه زیستی این سوسمارها را حفاظت کنند. متاسفانه از سال 88 که ریگان شهرستان شده هنوز ساختار اداره محیط زیست در این شهرستان بدرستی شکل نگرفته و یکی دو نفری که به عنوان مسئول محیط زیست ریگان هستند معمولا حضور ندارند و نظارتی در کار نیست.» باقری ادامه داد:« در بحث های دیگر هم مشکل داریم. حتی مردم بارها به من گفتند حاضرند به عنوان همیار محیط زیست کمک کنند تا جلوی شکار حیوانات را بگیرند.» وی در پایان گفت:« مشکل اصلی تشکیل نشدن ساختار اداری محیط زیست ریگان و نبودن امکانات و نظارت است که این مسائل را بوجود آورده است.»
کارشناس حیات وحش محیط زیست کرمان:
کشتن خاردم جریمه 10 میلیونی دارد
کارشناس حیات وحش محیط زیست کرمان به پیام ما گفت:« همه خاردم ها طبق قوانین ایران تحت حفاظت و حمایت هستند.» محمد ابراهیم صحتی افزود:« طی بررسی های اخیر خاردم ایرانی در ریگان، بم، عنبرآباد، منوجان، قلعه گنج و در حاشیه منطقه حفاظت شده مارز مشاهده شده و فعلا این گونه جانوری در مرحله انقراض نیست.» وی اظهار داشت:« اگر کسی به خاردم آسیبی برساند و این خزنده را بکشد طبق قانون باید مبلغ 10 میلیون ریال جریمه بدهد.» صحتی در پایان گفت:« چند وقت پیش هم یک سوسمار دم تیغی توسط یکی از همیاران محیط زیست دیده شده بود و در منطقه رهاسازی شد.»
مسئول روابط عمومی محیط زیست کرمان:
این صحبت ها بیشتر جنبه دیده شدن دارد
مسئول روابط عمومی سازمان حفاظت محیط زیست استان کرمان به پیام ما گفت:« فرماندار ریگان سالی یک یا دو بار حرف هایی را می زنند که نامعلوم است و احتمالا بیشتر جنبه دیده شدن دارد. محیط زیست ها تاکنون چند باری به ایشان هشدار داده است اما باز هم کار خودشان را می کنند.» هرندی تصریح کرد:« یک سال پیش هم گفتند یک پوزپلنگ به 50 گوسفند در ریگان حمله کرده و ما از ایشان خواستار مستندات شدیم چرا که از نظر علمی امکان ندارد که یوزپلنگ به گوسفند حمله کند، عکس یک عروسک ببری را برای ما فرستادند و گفتند این همان یوزپلنگی ست که به گوسفندان حمله کرده.»
رئیس محیط زیست بم:
امکانات لازم را در اختیار ما نمی گذارند
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست بم به پیام ما گفت:« سوسمار دم تیغی طبق قوانین ایران جزء گونه های حفاظت و حمایت شده محسوب می شود.» عارف کیا افزود:« مردم محلی و چوپان ها هم شاید حیواناتی مثل گرگ را می کشند که خطری برای آن ها داشته باشد ولی خاردم خطری برای آن ها ندارد و بعید می دانم محلی ها کاری به این گونه داشته باشند.» وی درباره نبودن پاسگاه محیط زیست در ریگان گفت:« از طرف سازمان محیط زیست نیرو و امکانات کافی وجود دارد اما متاسفانه نهادهای ذیربط در ریگان امکانات لازم را در اختیار محیط زیست نمی گذارند.» عارف کیا خاطرنشان کرد:« من بارها از فرماندار محترم ریگان درخواست کرده ام یک زمین در احتیار محیط زیست قرار دهند اما متاسفانه این امر تاکنون محقق نشده است و الان 2 نیروی محیط زیست در ریگان در اتاق یکی از ادارات دیگر مستقر هستند.»